"15ê Gulanê sembola biryardariya gelekî ye ji bo parastina zimanê xwe, ku bi sedsalan hatiye bêdengkirin. Zimanê Kurdî ne tenê amûrek ragihandinê ye, ew bîr, nasname û hêviya azadiyê ya gelekî ye."
Ji bo gelê Kurd, 15ê Gulanê ne tenê rojeke salnameyê ye, lê di heman demê de sembola ziman, nasname, çand û berxwedanê ye. Cejna Zimanê Kurdî rojek watedar e ji bo pîrozkirina wê rastiyê ku zimanê Kurdî tevî zilm û zordariya ku bi sedsalan lê hatiye kirin, jîndar maye û di bîr û dilê gelê xwe de cih girtiye. Ev ziman ne tenê amûrek ragihandinê ye; Ew xezîneyek bêhempa ye ku dîrok, wêje, çîrok, êş û xeyalên gelekî hildigire. 15ê Gulanê nirxa vê gencîneyê tîne bîra me û berpirsiyariya zindîhiştina wê dixe ser milê me hemûyan.
Zimanê Kurdî zimanekî dewlemend û kûr e ku endamê malbata zimanên Hind-Ewropî ye. Pirrengiya zimanê Kurdî, bi zaravayên wê yên wekî Kurmancî, Soranî, Zazakî û Goranî, nîşana firehiya erdnîgarî û dewlemendiya çandî ya ku gelê Kurd tê de dijî ye. Lê belê, ev ziman di tevahiya dîrokê de bûye hedefa polîtîkayên înkar, qedexekirin û asîmîlasyonê. Kurdî ku ji perwerdehiyê bigire heya medyayê, ji qadên giştî bigire heya malan li her derê qedexe bu, tevî hemû zilmê jî bi xwedîderketina li ziman, dil û berxwedana gel hebûna xwe domandiye.
Bi xêzkirina sînoran li Rojhilata Navîn di sedsala 20an de, gelê Kurd bû çar parçe û zextên li ser ziman li her erdnîgariyê bi awayên cûda berdewam kirin. Ji aliyekî din ve, gelek berhemên wekî destana Mem û Zîn a Ehmedê Xanî, kovara Hawar a Celadet Alî Bedirxan û helbestên Cigerxwîn ên ku di nav gel de derketine, bûne kevirên bingehîn ên ku mayîndetiya zimanê Kurdî misoger kirine.
Ne tesaduf e ku 15ê Gulanê wekî Roja Zimanê Kurdî hatiye hilbijartin. Ev dîrok roja çapkirina yekem hejmara kovara Hawarê ye, ku di sala 1932an de ji aliyê Celadet Alî Bedirxan ve bi alfabeya latînî hatiye çapkirin. Hawar ji aliyê modernîzekirin û standardîzekirina zimanê Kurdî û pêşxistina wêjeya nivîskî ve xaleke dîrokî ye. Ji ber vê yekê, 15ê Gulanê ne tenê gaveke hişmendane ber bi paşerojê ve, lê di heman demê de ber bi pêşeroja zimanê Kurdî ve jî ye.
Cejna Zimanê Kurdî ne tenê rojek pîrozbahiyê ye; Roja xwedîderketin, hişyarî û yekîtiyê ye. Ew sembola têkoşîna ji bo ku ziman cihê xwe yê layiq di sîstema perwerdehiyê, medyayê, wêjeyê û qada giştî de bigire ye. Her wiha ew roj rojek e ku dewlemendî û hêza yekgirtî ya di navbera zaravayan de tê tekez kirin. Her çiqas pirdengîya zimanê Kurdî mozaîka çandî ya gelê Kurd nîşan dide jî; Ev nîşan dide ku di vê pirrengiyê de ruhekî hevpar geş bûye.
Kurdî bingeha nasnameya gelê Kurd e. Ziman ne tenê peyv in; Ew her wiha dîrok, bawerî, şahî û şîna gelekî hildigire. Destanên ku dengbej dibêjin, lorikên ku dayikan dibêjin, çîrokên perî yên ku ji zarokan re têne gotin, her yek ji wan zindîtiya zimanê Kurdî û bîranîna gel hildigire. Bi taybetî, kevneşopiya wêjeyî ya devkî nîşana herî baş e ku Kurdî dikare bêyî hewcedariya nivîsên nivîskî ji nifşekî bo nifşekî din were veguhestin.
Îro, civakên Kurd li çaraliyê cîhanê 15ê Gulanê bi konser, xwendina helbestan, panel û çalakiyan ji bo zarokan pîroz dikin. Ev cejn ne tenê kesên ku bi Kurdî diaxivin, lê her kesê ku dixwaze vî zimanî hîn bibe û çanda wî nas bike jî vedihewîne. 15ê Gulanê derfeteke bêhempa ye ji bo ku hêza yekgirtî ya zimanê Kurdî zindî bimîne û wê bi temaşevanên berfirehtir bide nasîn.
Di heman demê de, îro bangek e. Her ferdî berpirsiyariyek ji bo pêşeroja zimanê Kurdî heye. Têkoşîna ji bo mafê perwerdehiya bi zimanê dayikê, hilberîna naveroka Kurdî di dezgehên medyayê de, parastina zaravayan û naskirina fermî ji aliyê dewletan ve divê berdewam bike. Di vê têkoşînê de tiştek heye ku her kes dikare bike: Çîrokên Kurdî ji zarokan re vebêje, stranan bibêje, naveroka Kurdî li ser medyaya civakî parve bike, her gavek ji bo zindî mayîna ziman tê avêtin nirxek e.
Divê neyê jibîrkirin ku zimanê Kurdî ne tenê mîrateya hevpar a gelê Kurd e, lê ya hemû mirovahiyê ye. Hin zaravayên Kurdî, ku di lîsteya zimanên di bin xetereyê de ne ya UNESCOyê, eger îro neyên parastin, dibe ku sibê bi tevahî winda bibin. Ziman giyana gelekî ye; Ew erkê me yê hevpar e ku em vî ruhî zindî bihêlin.
15ê Gulanê Roja Zimanê Kurdî cejnek e, berxwedanek e, hêviyek e. Di vê roja taybet de, werin em helbestekê bixwînin, stranekê bibêjin, çîrokekê parve bikin. Werin em zimanê xwe biparêzin, ji ber ku: Zimanê Kurdî, rûmeta me ye!
(AÖ/AY)
