Uzun zamandır beklenen 11. Yargı Paketi, 27 Kasım 2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu.[1] Pakette bilişim ve telefon yoluyla dolandırıcılık, sanal bahis, sanal kumar, kutlama günlerinde taşkınlık çıkaranlar ve trafikte yol kesenler gibi başlıklarla ilgili maddelerin yanı sıra yeni bir infaz düzenlemesi de yer alıyor. Kanun teklifi, TBMM Adalet Komisyonu’nda ele alınmasının ardından, ilerleyen günlerde bütçe görüşmeleriyle koordineli bir şekilde TBMM Genel Kurulu'nda görüşülecek.
Yeni düzenleme öncesinde neler oldu?
2020 yılında başlayan pandemi nedeniyle, Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu'nun görüş ve önerileri doğrultusunda Adalet Bakanlığı, infaz kurumlarında oluşabilecek risklere karşı bazı tedbirler geliştirmişti.[2] Bu tedbirlerden biri de 2020 yılı Haziran ayından 2023 yılı Temmuz ayında dek her iki ayda bir düzenli olarak süresi uzatılan Covid-19 izniydi.
2023 yılı Temmuz ayında TBMM’de kabul edilen torba yasayla Covid-19 izninde bulunan hükümlüleri kapsayan bir düzenleme hayata geçirildi.[3] Bu düzenlemeyle, 31 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla Covid-19 izninde bulunan ve denetimli serbestliğe ayrılmalarına 5 yıl veya daha az süre kalan hükümlüler, tekrar ceza infaz kurumlarına dönmeyerek infaz sürelerini denetimli serbestlik altında tamamladılar. Ayrıca, aynı tarih itibarıyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerin, "iyi halli olmaları"[4] şartıyla 3 yıl daha erken açık infaz kurumuna geçmelerine; sonrasında da cezalarının süresine göre en az 3 ay açık ceza infaz kurumunda kalmak şartıyla 3 yıl daha erken denetimli serbestliğe ayrılmalarına imkan tanındı.
Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü (CTE) verilerine göre; 3 Temmuz 2023 tarihinde 360.722 olan tutuklu ve hükümlü sayısı, infaz düzenlemesinin 15 Temmuz 2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesinden sonra hızla düştü. Sayının 2 Ağustos 2023 tarihinde 270.607’ye[5], 1 Eylül 2023 tarihinde ise 251.101’e[6] inmesi göz önüne alındığında; kesin sayı açıklanmamakla birlikte yaklaşık 110 bine yakın mahpusun bu düzenlemeden yararlanarak tahliye olduğu tahmin ediliyor.
Yeni infaz düzenlemesi ne getirecek?
Mevcut düzenleme, en basit ifadeyle 2023 yılında çıkarılan infaz yasasının kapsamını genişletiyor. İki yıl önceki düzenleme sadece hükümlüleri kapsadığı için tutuklu mahpuslar bu haktan yararlanamamıştı. Aslında söz konusu yeni düzenleme, ilk olarak 4 Haziran 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 10. Yargı Paketi’nde yer alıyordu. Ancak kamuoyunda oluşan tepkiler üzerine, TBMM görüşmeleri sırasında ilgili madde yasa teklifinden çıkarılmıştı.[7]
11. Yargı Paketi’yle yeniden gündeme gelen düzenleme; 31 Temmuz 2023 tarihi ve öncesinde işlenen suçlarda hükmü kesinleşmemiş olanlar ve hükmü kesinleşmiş fakat 2023’teki düzenlemeye başvuramamış hükümlülerin, pandemi dönemindeki gibi üç yıl daha erken açık ceza infaz kurumlarına geçiş yapabilmesine ve denetimli serbestlikten yararlanabilmesine olanak sağlıyor. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç’un açıklamalarına göre; TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildiği takdirde bu yeni düzenlemeden ilk aşamada yaklaşık 50-55 bin mahpus yararlanabilecek.[8] Önümüzdeki bir yıl boyunca kademeli olarak yararlanacaklarla birlikte bu sayının 80–90 bin civarında olabileceği öngörülüyor.
İnfaz düzenlemeleri çözüm mü?
Bu noktada ifade etmek gerekir ki; yapılan infaz düzenlemelerinde mahpuslar arasında suç ayrımı yapılıyor ve özellikle siyasi mahpuslar kapsam dışında bırakılıyor. Hapishanelerin kapasite fazlalığı sorununa ayrımcı ve geçici çözümler bulmak yerine; insan hakları ve onurunu gözeten, Anayasa ve uluslararası sözleşmelerde belirtilen eşitlik ilkesine ve ayrımcılık yasağına uygun, insan onuruna yaraşır bir infaz rejimi düzenlenmesi gerekiyor.
3 Kasım 2025 tarihi itibariyle Türkiye’de toplam 304.886 kapasiteli 402 hapishanede 428.267 mahpus tutuluyor. Bu mahpusların 121.176’sı açık ceza infaz kurumlarında, 307.091’i ise kapalı hapishanelerde bulunuyor.[9] Konuyla ilgili daha detaylı bilgi için Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) tarafından takip edilen CTE verileri incelenebilir.[10]
2023 yılındaki infaz düzenlemesi üzerinden geçen 26 ayda sirkülasyon hiç hesaba katmasa bile mahpus nüfusu 178 bin kişi arttı. Bu, %70’lik bir artış oranına denk düşüyor. Şu anda Türkiye’deki hapishanelerde, toplam kapasitenin üzerinde -%40 oranla- 123.381 mahpus var. Bu durum, yaşam koşullarının temel asgari standartların dahi altına düşmesine neden oluyor. Bu başlıca üzerine düşünülmesi gereken ciddi bir sorun olarak ortada duruyor.
Gelinen noktada infaz düzenlemeleri, hapishanelerde yaşanan sorunlara çözüm olamadığı gibi; demokratik teamüllerden uzak şekilde çıkarılması nedeniyle mahpus haklarına dair sağlıklı bir tartışma ortamını da ortadan kaldırıyor. Son iki yılda tahliyelere rağmen hapishane nüfusu her ay ortalama 7-8 bin kişi artıyor. Ayrıca toplam hapishane nüfusunun %95’i adli suçlardan dolayı hapiste bulunanlardan oluşuyor.[11] Bu anlamda çok ciddi ve toplumsallaşmış bir “suç” sorunu ile karşı karşıyayız. Bu durumun sebeplerini tespit edip ortadan kaldırmadan; ister genel af çıkarılsın, ister her sene infaz düzenlemesi yapılsın, isterse de her yer hapishane ile doldurulsun, hiçbir adım gerçekçi bir çözüm olmayacaktır.
[1] https://www.tbmm.gov.tr/Yasama/KanunTeklifi/3a5fb0fa-a80a-4569-8801-019ac5230ca6
[2] https://cte.adalet.gov.tr/Home/SayfaDetay/ceza-infaz-kurumlarinda-kovid-19-pandemi-surecine-dair-kamuoyu-aciklamasi17062020045113
[3] https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/07/20230715-2.htm
[4] https://basin.adalet.gov.tr/hukumluler-iyi-hal-tespitinde-6-ayda-bir-degerlendirmeye-tabi-tutulacak
[5] https://cte.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/30820231138104-CEZA~1.PDF
[6] https://cte.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/6092023085122istatistik-5.pdf
[7] https://bianet.org/haber/10-yargi-paketi-tbmm-genel-kurulu-ndan-gecti-308052
[8] https://www.aa.com.tr/tr/gundem/adalet-bakani-tunc-55-bin-kisinin-affedilecegi-seklindeki-degerlendirme-dogru-degil/3541171
[9] https://cte.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/202511041456527901-%20Ceza%20%C4%B0nfaz%20Kurumunda%20Bulunan%20TutukluH%C3%BCk%C3%BCml%C3%BC%20Mevcutlar%C4%B1.pdf
[10] https://cisst.org.tr/hapishane-istatistikleri/
[11] https://www.coe.int/en/web/prison/space
(AK/Mİ)
