HABER

Yayın Tarihi: 1 Mayıs 2020 00:00

~ Son Güncelleme: 1 Mayıs 2020 00:02

4 dk Okuma

1 MAYIS/ SAMİ EVREN

1 Mayıs Gelecektir

Bu zorlu günlerde toplumsal mücadelede öncelikle öne çıkarmamız gereken dayanışma ağlarını oluşturmaktır. Boş verelim pandemi sonrasında bu sistemin geleceğinin ne olacağı tartışmalarını, kendimizi konuşalım,

Sami Evren

Avustralya’da inşaat ve taş işçilerinin sekiz saatten fazla çalıştırılmaya itiraz ettikleri için Melbourne Üniversitesi'nden parlamentoya kadar yürüdüler. Bu yürüyüşün üzerinden 164 yıl geçti (1856). İşçiler, sendikalar o günden bugüne kadar yürüyüşlere, eylemlere hiç ara vermediler.

Chicago’da 500 binden fazla işçinin çalışma koşullarının iyileştirilmesi için yaptıkları mitingin üzeninden bir asırdan fazla zaman geçmiş. Ve bugün Türkiye’de ekmek arası ıspanakla çalıştırılan işçiler var. Sağlıksız ve güvenliksiz çalışma koşulları nedeni ile ayda ortalama 60-70 işçi yaşamını kaybediyor.

Bir asır önce Luizvil'deki parklar, siyahlara kapalıydı. Luizvil'de (Kentaki) 6 binden fazla siyah ve beyaz işçi, birlikte yürüdü. İşçiler, sokaklarda yürüdükten sonra hep birlikte direnerek Ulusal Park'a girdi. Birçok ülkede, siyahlara, göçmenlere, farklı olanlara, ayrımcılık devam ediyor. Önceki gün Adana’da polis göçmen çocuk işçiyi vurdu.

4 Mayıs 1886'da Kanlı Haymarket katliamı gerçekleşti. O günden bu güne işçi katliamları ve ayrımcılık hiç son bulmadı. Türkiye İşçi sınıfı 1977 bir Mayıs katliamının yakın tanığıdır. 131 yıl önce (1889) İkinci Enternasyonal'de alınan kararla 1 Mayıs Mücadele ve Dayanışma Günü olarak kutlanmaya başladı.

Türkiye’de 2009 yılında 1 Mayıs resmi tatil olarak kabul edildi. Birçok ülke sekiz saatlik çalışma hakkını kabul etseler dahi konu sadece mevzuatta yazılı olarak kaldı. İşçi katliamları ve sürekli çoğalan iş cinayetleri hiç son bulmadı.

Üretim ilişkilerinin sürekli değişimi, teknolojinin gelişimi, dijital ortam ve robotlar işgücü üzerinde farklı basınçları oluşturdu. Bir buçuk asır öncesine ait olan sekiz saatten fazla çalıştırmaya itiraz talebi tam bir güvence altına alınamadı.

Resmi rapora göre dünya genelinde silahlara ayrılan bütçe artıyor. 2018 yılında, savunma harcamaları 1 trilyon 800 milyar dolar oldu. Şimdi ise 2 trilyon doları geçti.

Bu rakamların anlamı; savaş sanayinin ayakta kalması için savaşlar devam etmeli ve insanlar ölmeli demektir. Aynı şekilde ilaç sanayinin büyüme hedefi 2023 yılında Bir buçuk trilyon dolar. Sağlık hizmetlerinde harcanan para ise 8 trilyon doları geçmiştir. Silaha ayrılan paranın dört katı.

Durum böyle olunca sağlık meselesi ‘’sağlık’’ olmaktan çıkmış ve sağlık sektörü olmuştur. 8 trilyonluk payı şirketlerin kapabilmesi, için sağlıkta dönüşüm adı altında özelleştirmelerin gerçekleşmesi gerekiyordu.

Özel hastanelerin varedilmesi hikâyesine giden yol böyle inşa edildi. Bu konu aynı zamanda hastanın müşteri olma sürecinin hikâyesidir. Koruyucu hekimlik ortadan kaldırılarak, insan sağlığı küresel şirketlerin insafına bırakılmıştır.

Diğer özelleştirme konuları ile birlikte düşündüğümüzde devlet şirketlerle iç içe geçerek şirket devletlere dönüşmüştür. Böylelikle, parlamentoya, hukuka, adalete, bilime, üniversitelere, kamusal alana ihtiyaç kalmamıştır.

Bu acımasız vahşi sömürü düzeni devam ederken dünya sağlık örgütünün pandemi ilan etmesi şirketleşen devletleri bocalattı. Bir tarafta ölümle burun buruna gelmiş yığınların yaşam hakları, diğer tarafta tatlı paralar kazanan şirketler. Her iki kesimi aynı anda korumak mümkün mü?

En üst düzeyden yapılan açıklamalarla şirketlere ekonomik destek programları açıklanıyor. Siyasi iktidarın şirketlerle dayanışma içerisinde olduğu konusunda hiç şüphemiz kalmamış oluyor.

Adalet ve Kalkınma Partisi'nin (AKP) halkla dayanışma içerisinde olduğu konusu ise şaibelidir. Bu şaibeyi kaldırmak için Ülkenin AKP’li başkanı yardım kampanyası başlattı. Tabi kî halkla dayanışma içinde olmak için halktan para toplama konusunda düğmeye bastı.

Yıllardır sendikaların talebi olan, çok para kazanandan çok, az para kazanandan az, vergi talep etseler de olurdu, ama böyle yapmadı, ‘’doğrudan demokrasi’’ gereği direkt istedi. Ve kendisi cesaretle yedi ay maaşsız yaşamayı göze aldı.

Bilinir ki memleketin yardımseverleri çoktur, fotoğraf karesinde görünmek için, akın, akın koştular.

Peki ya Türk İş, Hak İş Memur-Sen, Kamu –Sen gibi tabelalarında sendika yazan kuruluşlara ne demeli, birlik ve beraberlik günlerinde aynı gemiye doluşu verdiler.

DİSK-AR'ın açıkladığı rapora göre Türkiye’de 15 milyon 799 bin işçinin 14 milyon 104 bini herhangi bir sendikaya üye değil. Bu rakamlar Türkiye işçi sınıfının örgütlenme özgürlüğü hakkında önemli bir bilgiyi veriyor.

Bu veri Türkiye demokrasisinin yerlerde süründüğünün belgesi niteliğindedir.

Deutsche Welle’nin (DW) yer verdiği Bertelsmann Vakfı Dönüşüm Endeksi raporu Türkiye’yi "de facto diktatör" olarak tanımlıyor.

1 Mayıs 2020’yi dünyada ve Türkiye’de toplumsal ve ekonomik yaşamı çok yönlü etkileyen Covid-19 salgını ile karşılıyoruz. Ve bu ülkede otoriter bir rejimle pandemili günleri birlikte yaşıyoruz.

Kayıt dışı çalışanlar, emeği görünmeyenler, kadınlar, çocuk işçiler, göçmen işçiler, birlikte düşünüldüğünde yoksulların ayakta kalabilme, yaşamlarını sürdürebilmeleri oldukça zor.

Bu zorlu günlerde toplumsal mücadelede öncelikle öne çıkarmamız gereken dayanışma ağlarını oluşturmaktır.

Biz boş verelim pandemi sonrasında bu sistemin geleceğinin ne olacağı tartışmalarını.

Biz kendimizi konuşalım, Milyonlarca yoksula neden hiç ulaşamadığımızı sorgulayalım. Sürekli talep eden ve yüz yıllardır talepleri dikkate alınmayan sendikalar başka bir dünya için başka bir yolun olabileceğini inanmalı ve hayata geçirmek için harekete geçmelidir.

Hep birlikte 1 Mayıs'ta sesimizi yükseltelim, dayanışmayı büyütelim ve siyasi iktidarlara, devletlere diyelim ki ;

Küresel şirketlerin devletleri, Emperyalist güçlerin kukla hükümetleri dünyayı berbat ettiniz. Havayı, suyu, şehirleri, tarlaları, denizleri, gölleri, akarsuları, köyleri, ormanları, her şeyi mahvettiniz. Dünya insanlığını pandemili günlere teslim ettiniz.

Biz biliyoruz ki; siz ve sisteminiz yok olmadan, bütün canlılar, bilim, akıl, doğa, kadınlar, çocuklar, asla huzur bulamayacaklar. Gökyüzünün maviliği denizlerde yansımayacak.

Bu bilinçle kent yoksulları, işçiler, işsizlerle, ayrımcılığa uğrayanlarla, gerçekleştireceğimiz dayanışma ağları, geleceğimizi yeniden belirleyecektir.

Dünya halkları asla onlardan yana tercih yapmayacaktır. İşçiler, köylüler, yoksullar artık kendilerinden yana olmak için güven durabilecekleri vicdana ve sese ihtiyaçları vardır.

2020 1 Mayısı’nın başlangıç olması temennimiz olsun. (SE/APA)

Haber Yeri

BİA Haber Merkezi

1 Mayıs

Sami Evren

tüm yazıları

Konya Selçuk Eğitim Enstitüsü Fen Bölümü mezunu. TÖB-Der üyesi, 90’lı yıllarda Devrimci Öğretmenlerin örgütlenmesinde aktif görev aldı. Kamu çalışanlarının sendikal mücadelesinde önemli yeri olan Eğit-Sen’in kurucusu oldu. Siyami Erdem ve Cafer Yıldırım’la birlikte hazırladığı Eğitim Emekçileri Tarihi (Encümen-i Muallimin’den Eğitim-Sen’e) kitabı 1995'te yayınlandı. 2.ve 4. Dönem KESK genel Başkanlığı yaptı. Kasım 2010'da KESK’de çalışan kadına yönelik taciz iddiasında kadının beyanı doğrultusunda örgütsel hukukun işletilmesini talep etti. Talebin yönetim kurulunca ret edilmesi üzerine KESK genel başkanlığından istifa etti. Özgürlükçü Sol haber sitesini kurdu. Site mahkeme kararı ile kapatıldı. Demokrat haber ve bianet’te yazıyor.

Hak odaklı, çok sesli, bağımsız gazeteciliği güçlendirmek için bianet desteğinizi bekliyor.

Google ile Katkıda Bulunun

HAK ODAKLI, ÇOK SESLİ,
BAĞIMSIZ GAZETECİLİĞİ GÜÇLENDİRELİM!

bianet'e destek olmak için tıklayın

diğer yazıları

HABER

Yayın Tarihi: 2 Nisan 2025 14:03

~ Son Güncelleme: 2 Nisan 2025 14:33

5 dk Okuma

ORTALAMA SERVETLERİ 2,27 MİLYAR DOLAR

Forbes'in milyarderler listesinde Türkiye’den 35 kişi var

Forbes'ın “Milyarderler kulübü hiç bu kadar büyük olmamıştı” diyerek duyurduğu dolar milyarderi listesi tarihte ilk kez 3 bin kişi barajını aştı. Türkiye'nin 35 milyarderi, en yoksul yüzde 50’lik kesimin yani 42,5 milyon kişinin toplam servetinin yaklaşık üç katına sahip.

BİA Haber Merkezi

Forbes'in milyarderler listesinde Türkiye’den 35 kişi var — Erdoğan, Ferit Şahenk'e ödül verirken

Dünyanın en zenginleri artık her zamankinden daha güçlü ve daha zengin. Forbes'un yeni yayınladığı Dünya Milyarderler Listesi'ne göre dünya çapında milyarder sayısı 2025’te ilk kez 3 bin sınırını aştı.

2024’e göre 247 kişi daha listeye adını ekledi ve dünya çapında milyarder sayısı 3 bin 28 kişiye ulaştı. 2017'de milyarder sayısı 2 bindi.

Milyarderlerin serveti küresel krizlerden etkilenmedi ve hatta COVID-19 salgını sırasında bile arttı. Forbes liste için “Milyarderler kulübü hiç bu kadar büyük olmamıştı” dedi.

Habere göre 3 bin 28 kişi 16,1 trilyon dolarlık bir servete sahip. Bu rakam, ABD ve Çin dışında tüm ülkelerin gayri safi yurtiçi hasılasını geride bırakıyor. Bir başka değişle 3 bin 28 kişinin serveti, Almanya, Japonya, İngiltere ve Türkiye’nin toplam ekonomisinden daha büyük.

Milyarder başına ortalama servet 5,3 milyar dolara yükselirken, serveti 100 milyar doların üzerindeki kişi sayısı da 15’e çıktı. Bu “centibilyonerler”in toplam serveti 2,4 trilyon dolar ve bu rakam, listedeki en alt sıradaki 1.500 milyarderin toplamından daha fazla.

Ayrıca Donald Trump’ın yeniden ABD başkanı olmasıyla ülke yönetimi milyarderlerin eline geçti. Kabinede en az 10 milyarder var.

Zirvede kimler var?

Listenin birincisi Elon Musk, tahmini 342 milyar dolarlık servetiyle yeniden dünyanın en zengin kişisi oldu.

İkinci sırada Mark Zuckerberg (216 milyar dolar) yer alırken, onu Jeff Bezos (215 milyar dolar) ve Larry Ellison (192 milyar dolar) takip etti.

Bir önceki yıl birinci olan Fransalı iş insanı Bernard Arnault, LVMH hisselerindeki düşüş nedeniyle beşinci sıraya geriledi (178 milyar dolar).

76 ülkede milyarder var

Amerika Birleşik Devletleri dünyadaki tüm ülkelerden daha fazla milyardere sahip. Bu yıl listeye 902 vatandaşını soktu. 516 vatandaşı listede olan Çin (Hong Kong dahil) ikinci sırada ve 205 milyarderi olan Hindistan da üçüncü sırada. Listeye girenlerin yüzde 50'sinden fazlası bu üç ülkeden birinin vatandaşı. Ancak toplamda 76 ülke ve iki yarı özerk bölge en az bir milyardere sahip.

Listenin yüzde 67'si kendi servetlerini oluşturan kişiler. Yüzde 33 kısım ise servetlerini mirasa borçlu.

Kadın milyarderlerin durumu

Kadın milyarder sayısı 406 ile toplamın yalnızca yüzde 13,4’ünü oluşturuyor. Bunların çoğu servetlerini mirasla edinmiş durumda. Dünyanın en zengin kadını, Walmart varisi Alice Walton oldu (101 milyar dolar).

Onu Fransız kozmetik devi L’Oreal’in varisi Francoise Bettencourt Meyers izliyor (81,6 milyar dolar).

Sadece 113 kadın milyarder kendi servetini kendisi yarattı. En zengin “kendi servetini yaratan” kadın ise İsviçreli denizcilik devi Rafaela Aponte-Diamant (37,7 milyar dolar).

Türkiye

Forbes’ın listesinde Türkiye’den ise 35 kişi yer aldı. Toplam servetleri de 79,5 milyar dolar olarak ölçüldü. Türkiye listesinde en çok dolar milyarderinin olduğu rekor yılı 2023’tü ve listede 44 kişi vardı. Toplam servetleri de 75,3 milyar dolara ulaşmıştı.

Dolar milyarderi listesinde yer alan isimlerin büyük çoğunluğunun servetinin kaynağı halen gıda, perakende, sanayi, enerji, gayrimenkul gibi geleneksel sektörler. Henüz servetini teknoloji, yazılım, fintek gibi sektörlerden elde eden yeni isimler yok.

Listeye göre servetini en çok artıran, 800 milyon dolarla Kazancı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Kazancı oldu. Listeye ilk kez geçen yıl giren Baykar’ın büyük hissedarları Selçuk ve Haluk Bayraktar kardeşlerin serveti de toplamda 1,1 milyar dolar arttı.

Forbes’a göre Türkiye’den listeye girenler ve servetleri şöyle:

Murat Ülker (Dünyanın 639’uncu zengini): 5,5 milyar doar
Şaban Cemil Kazancı (Dünyanın 846’ncı zengini): 4,3 milyar dolar
Uğur Şahin (Dünyanın 846’ncı zengini): 4,3 Milyar dolar
Eren Özmen (Dünyanın 942’nci zengini): 4 milyar dolar
Fatih Özmen: (Dünyanın 948’nci zengini): 3,8 milyar dolar
İpek Kıraç (Dünyanın 1141’inci zengini): 3,2 milyar dolar
Semahat Arsel (Dünyanın 1172’inci zengini): 3,1 milyar dolar
Erman Ilıcak (Dünyada 1172’inci): 3,1 milyar dolar
Mustafa Rahmi Koç (Dünyada 1305’inci): 2,8 milyar dolar
Ferit Şahenk (Dünyada 1305’inci): 2,8 milyar dolar
Filiz Şahenk (Dünyada 1408’inci): 2,6 milyar dolar
Feridun Geçgel (Dünyada 1462’nci): 2,5 milyar dolar
Mehmet ve Sinan Tara (Dünyada 1462’nci): 2,5 milyar dolar
Hamdi Ulukaya (Dünyada 1573’nci): 2,3 milyar dolar
İbrahim Erdemoğlu (Dünyada 1688’inci): 2,1 milyar dolar
Ali Metin Kazancı (Dünyada 1763’üncü): 2 milyar dolar
Mustafa Küçük (Dünyada 1763’üncü): 2 milyar dolar
Sezai Bacaksız (Dünyada 1850’nci): 1,9 milyar dolar
Şefik Yılmaz Dizdar (Dünyada 1850’nci): 1,9 milyar dolar
Nihat Özdemir (Dünyada 1850’nci): 1,9 milyar dolar
Selçuk Bayraktar (Dünyada 1947’nci): 1,8 milyar dolar
Ali Erdemoğlu (Dünyada 1947’nci): 1,8 milyar dolar
Hamdi Akın ve ailesi (Dünyada 2019’uncu): 1,7 milyar dolar
Haluk Bayraktar (Dünyada 2110’uncu): 1,6 milyar dolar
Ahmet Çalık (Dünyada 2233’üncü): 1,5 milyar dolar
Deniz Şahenk (Dünyada 2233’üncü): 1,5 milyar dolar
Mehmet Aydınlar (Dünyada 2356’ncı): 1,4 milyar dolar
Türker Kazım (Dünyada 2356’ncı): 1,4 milyar dolar
Bülent Eczacıbaşı (Dünyada 2479’uncu): 1,3 milyar dolar
Aydın Doğan (Dünyada 2623’üncü): 1,2 milyar dolar
Mustafa Latif Topbaş (Dünyada 2623’üncü): 1,2 milyar dolar
Hüsnü Özyeğin (Dünyada 2789’uncu): 1,15 milyar dolar
Faruk Eczacıbaşı (Dünyada 2790’ıncı): 1,1 milyar dolar
Ahmed Topbaş (Dünyada 2790’ıncı): 1,1 milyar dolar
Murat Vargı (Dünyada 2790’ıncı): 1,1 milyar dolar

Eşitsizliğin boyutu

Milyarderlerin servetleri dünya ekonomisiyle kıyaslandığında çarpıcı bir eşitsizliği ortaya koyuyor. Örneğin 3 bin 28 milyarder, dünya nüfusunun en zengin yüzde 0.00004’lük kesimini oluşturuyor.

2024’te küresel GSYH yaklaşık 105 trilyon dolar civarındaydı. 2025’te bu rakamın 110 trilyon dolar civarına ulaştığı tahmin ediliyor. Milyarderlerin toplam serveti, küresel GSYH’nin yüzde 14,6’sına denk geliyor.

Yani dünya genelinde 3 bin 28 kişinin sahip olduğu servet, yaklaşık 8 milyar insanın bir yılda ürettiği tüm mal ve hizmetlerin yedide birine eşit.

Benzer bir şekilde her bir milyarderin ortalama serveti (5,3 milyar dolar), yaklaşık 400 bin kişinin yıllık gelirine eşit.

Dünyanın en yoksul yüzde 20’lik kesimi yani 1,6 milyar insan, günlük 2,15 doların altında gelirle yaşıyor. 3 bin 28 milyarder en yoksul yüzde 20’nin 54 katı kadar servete sahip.

En yoksul yüzde 50’lik yani dünya nüfusunun yarısı küresel servetin sadece yüzde 1’ine sahip.

Türkiye’deki eşitsizlik

Türkiye’nin 79,5 milyar dolara sahip 35 kişisinin ortalama serveti 2,27 milyar dolar. Bir milyarder, Türkiye’de ortalama 113 bin kişinin servetine eşdeğer servete sahip.

Türkiye’nin 2024’te GSYH’si kesin olmayan verilerle yaklaşık 1,1 trilyon dolardı. (43,4 trilyon TL). Kişi başına düşen GSYH’nin de cari fiyatla 15 bin dolar civarında olduğu tahmin ediliyor.

Türkiye’nin 35 milyarderinin serveti, ülkenin bir yılda ürettiği tüm mal ve hizmetlerin yüzde 7,2’sine denk geliyor.

Türkiye'de en yoksul yüzde 50’lik kesim, yani yaklaşık 42,5 milyon kişi, GSYH'nin yüzde 3’ünden azını alıyor. Bu kesimin toplam serveti, tahminen 30 milyar doların altında. 35 milyarderin serveti, bu 42,5 milyon kişinin toplam servetinin neredeyse 3 katı.

Ayrıca Türkiye gini katsayısına göre Avrupa’da gelir dağılımı eşitsizliğinde ilk sırada. Dünyadaki 130 ülke içinde ise 28. sırada.

(HA)

Haber Yeri

İstanbul

HABER

Yayın Tarihi: 2 Nisan 2025 13:58

~ Son Güncelleme: 2 Nisan 2025 14:27

2 dk Okuma

Türkiye'nin erişim engeli talebini kabul etmeyen Meta'ya ceza

Meta, İmamoğlu protestoları ile bağlantılı sosyal medya hesaplarına erişim engeli getirmediği için "yüklü miktarda" para cezasına çarptırıldığını açıkladı.

BİA Haber Merkezi

Türkiye'nin erişim engeli talebini kabul etmeyen Meta'ya ceza — Görsel: Sosyal medya

Facebook'un ana şirketi Meta, Ekrem İmamoğlu protestolarıyla ilgili paylaşım yapan hesapların engellenmesi için Türkiye’den gelen talebi yerine getirmedikleri için para cezasına çarptırıldı.

ABD'nin Politico haber sitesine konuşan Meta’dan yetkili bir isim, “Ankara’nın, İstanbul Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından başlayan protestolarla ilgili paylaşım yapan sosyal medya hesaplarının askıya alınmasını emrettiğini” belirtti.

Meta’nın sözcüsü, "Türk hükümetinin içerikleri kısıtlama taleplerine karşı çıktık ve bunun sonucunda para cezasına çarptırıldık" dedi. Yetkili isim, para cezasının miktarına ilişkin ise bilgi vermedi.

EKREM İMAMOĞLU PROTESTOLARI

Türkiye istedi, Elon Musk'ın X'i sosyal medyada 700 hesabı sansürledi

24 Mart 2025

700'e yakın X hesabı engellenmişti

İmamoğlu'nun gözaltına alınması ve tutuklanmasının ardından Elon Musk'ın sahibi olduğu X'te de birçok hesap erişime engellenmişti.

X, Türkiye’deki erişim engellerine ilişkin bir açıklama yaparak, 700’den fazla hesabın kapatılmasına yönelik mahkeme kararlarına itiraz ettiklerini duyurmuştu.

Şirket, "bu kararların hukuka aykırı olduğunu ve milyonlarca kullanıcının bilgiye erişimini engellediğini" ifade etmişti.

X’in resmi hesabından yapılan açıklamada şöyle denilmişti:

“Türkiye Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu’nun, gazeteciler, haber kuruluşları, siyasi figürler, öğrenciler ve diğer kişilere ait 700’den fazla hesabın engellenmesine yönelik kararlarına itiraz ediyoruz. X olarak herkesin ifade özgürlüğü hakkını korumaya kararlıyız. Bu kararların sadece hukuka aykırı değil, aynı zamanda milyonlarca Türk vatandaşını ülkelerindeki haber ve siyasi tartışmalardan mahrum bıraktığına inanıyoruz. Hukuk sistemi aracılığıyla bu ilkeleri savunmaya devam edeceğiz. X, faaliyet gösterdiği her yerde ifade özgürlüğünü desteklemeyi sürdürecektir.”