Yoksulluk Edebiyatı ve Gerçekler
Dünya Bankası'ndan sağlanan kredi desteği ile 2001 yılından itibaren yürütülen ve adına Sosyal Riskin Azaltılması Projesi denilen bu ankete dayanan "araştırma", Türkiye'de yoksulluğun profilini, nedenlerini ve sonuçlarını ortaya koyma iddiasında. Ancak, aşağıda da gösterileceği gibi, büyük kamuflaja ve saptırmaya dayanan bu operasyon birkaç yıldır sürdürülüyor ve ne yazık ki, çeşitli üniversitelerden bazı bilim insanları da, üç-beş kuruş paraya tamah ederek bu saptırmaya alet oluyor. Vicdanların sesini bastırıp cüzdanların sesine kulak veriyorlar.
Bu "gelir-yoksulluk araştırmaları"nda toplanan verilerin sağlık derecesi tartışma götürdüğü gibi, açlık-yoksulluk tariflerine getirilen vicdan dışı tanımlar ve buna uygun tasniflerin vebali aslında çok büyük.
Yoksulluk tarifi
Bakın, bu alicengiz oyununda "yoksulluğun" tarifi nasıl yapılıyor?
TÜİK, bir açlık sınırı, bir de yoksulluk sınırı tarifleri yapıyor. Açlık sınırı nedir ve açlık sınırının altında kaç kişi vardır?
Şöyle yapıyorlar açıklamalarını: 2004 yılında Türkiye'de yaklaşık 909 bin kişi açlık sınırının altındadır ve 4 kişilik hanenin aylık açlık sınırı 182 (YTL) milyon TL'dir.
Yani TÜİK'e göre, 2004 yılında 4 kişilik aile, kişi başına günlük 2.100 kaloriyi 182 YTL ile alabilirdi. 182 YTL'lik besin alamayan açlık sınırının altındadır ve sayıları 72 milyonda, 1 milyonun altındadır.
Gözünüzün önüne getirin, 180-200 YTL, 4 kişilik bir ailenin bir ay boyunca üç öğün beslenmesine yeter mi? Bu, 4 kişi için günde 6 YTL, öğün başına 2 YTL demektir. 2YTL ile 4 kişi asgari beslenmeyi sağlayabilir mi? Bu açlık sınırı tarifi koyanlar, hiç mi buldukları rakamı gündelik hayatlarının gerçekleri ile test etmezler? Aklı olanlar, bunu yaparlar, vicdanları olanlar haydi haydi yaparlar.
Ama bu tarif Dünya Bankası'ndan "1 doların altı açlık sınırıdır" şeklinde tarif edilip, araştırmaların buna göre yapılması istendiği için, o zaman hiç akla sormadan, robotik bir tavırla, açlığın adı 1 dolar olarak ( oda satın alma gücü paritesine göre, 2004 için 780 bin YTL) tarif ediliyor ve sayı da öyle belirleniyor.
Oysa, açlık sınırı için Türk-İş de benzer bir araştırma yürütüyor ve her ay açıklıyor. 2004 yılı için onların saptadıkları açlık sınırı 513 YTL.
TÜİK'in (daha doğrusu Dünya Bankası'nın) tanımı ile arada 300 YTL'den fazla fark var. Ve tabii ki, Türk-İş'in rakamı daha inandırıcı. Böyle olunca da açlık sınırının altındaki nüfus 909 bin değil, en az 3-4 milyonu bulur. TÜİK, gelir dilimlerini yüzde 10'dan yüzde 5, yüzde 1'e kadar detaylı verseydi, kesin rakamı söylerdik, ama -nedense- vermiyor!
Yoksulluk sınırı
Açlık sınırının yanında bir de yoksulluk sınırı var. O da gıda ve gıda dışı harcamaları, yani barınma, ulaşım, sağlık,eğitim v.b. insani ihtiyaçlar için yapılan harcamalar.
Onu da TÜİK, 4 kişilik aile için ayda 429 YTL olarak belirlemiş ve bu gelirin altında kalanları da nüfusun yüzde 26'sı olarak ilan etmiş.
Oysa, aynı 4 kişinin gıda ve gıda dışı harcamaları için ayda gerekli asgari gelir Türk İş tarafından 1600 YTL olarak belirlenmiş. Arada 1'e 3'ten fazla bir fark var. Eğer, Türk-İş'in yoksulluk tarifi kabul edilseydi, yoksulların oranı TÜİK'in açıkladığı gibi nüfusun yüzde 26'sında kalmaz yüzde 40'ları bulur, 18 milyon yerine 28-30 milyon insanın yoksul tanımına girdiğini görürdük...
Demek ki, Dünya Bankası ölçütlerini kullanınca hem aç nüfus hem de yoksul nüfus, olandan daha az gösterilmiş oluyor. Hem de açlarda en az 2 milyon, yoksullarda 10 milyon az!..
Ne yapılıyor?
Gerçeği kamufle etmede Dünya Bankası'na işbirlikçi olmak bir yana, resmen kabul edilen açlar ve yoksullar için ne yapıldığını soralım bir de...
Diyelim ki, 1 milyon "aç" ve 18 milyon "yoksul" var, resmi rakamların açıkladığı gibi. Peki onlar için bütçeden ne harcandı? Haydi bir de buna bakalım...
Resmi verilerle nüfusun yüzde 26'sı ya da 18 milyon olarak açıklanan "yoksul kesim" için 2005'te bütçeden ancak yüzde 1'lik transfer harcaması yapıldı. Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü'nün verilerinden yararlanarak görüyoruz ki, 2005 yılında 144,5 milyar YTL'yi aşan bütçe harcamalarından faiz giderleri 45.7 milyar YTL ile yüzde 32'ye yakın pay alırken, "hanehalkı harcamaları transferleri" adı altında tarıma , öğrencilere ve yoksul nüfusa aktarılan gelir toplamı yüzde 4'ten ibaret kalmış.
Bulgularımız şöyle:
* Faiz giderleri bütçede 45,6 milyar YTL'yi bularak bütçenin yüzde 32'sini götürürken, bu faizin 31 milyar YTL'si özel kişi ve kuruluşlara ödendi. Faizler için 2006 bütçesinde ise 46.2 milyar YTL ayrıldı.
* Günde 4 doların altında gelirle gıda ve gıda dışı harcamalarını karşılamaya çalışan nüfusu 18 milyon ya da Türkiye nüfusunun yüzde 26'sı olarak tarif eden devlet, bu yoksullar için bütçenin 2005'te sadece yüzde 1'ini harcadı. Böylece yardıma muhtaç bu nüfus için kişi başına ayda sadece 10 YTL'lik yardım yapıldı.
* 18 milyon nüfusa 2005'te, bir yıl boyunca, sağlık için sadece 70 bin YTL, yiyecek için 32 bin YTL, barınma için 8 bin YTL , sosyal amaçlı ve diğer başlıklar altında da 1.3 milyar YTL'lik ödenek ayrıldı.
* Nüfusun yüzde 33,5'inin yaşadığı tarım kesimi de bütçe transferlerinden pek yararlanamıyor. Nüfusun üçte birini oluşturmalarına karşılık, tarım kesiminin milli gelirden 2000'de yüzde 14.7 olan payı 2004'te yüzde 11.9'a düşmüştü. Tarım kesimi için bütçeden 2005'te yapılan harcama ise 3.7 milyar YTL'de kaldı. Bu ödemenin yaklaşık üçte ikisi, "Doğrudan Gelir Desteği" başlığı altında verildi. Bu ödeme, Dünya Bankası tarafından kontrol edilen bir programa dayanıyor ve belirli ürünlerin ekilmemesi koşuluna bağlı dağıtılıyor. Çiftçilere 2005 boyunca ürün desteği adı altında 940 milyon YTL, hayvancılık desteği için ise 345 milyon YTL ödendi. Tarıma desteğin 2006 yılında ise 2.3 milyar YTL'ye indirilmesi öngörüldü. Böylece tarım kesimi, 2006'da devletten daha az destek görecek.
* Bütçeden yoksullara ve tarıma pek pay çıkmazken milletvekillerine yapılan ödemelerin 2005 yılında 53.3 milyon YTL'yi bulduğu görüldü. Bu, sayıları 550 olan milletvekili başına yılda 100 bin YTL'ye yakın bir ödeme anlamına geliyor. Milletvekilleri 2006 bütçesinden de yaklaşık 60 milyon YTL alacaklar. Milletvekilleri için yapılan tedavi ve ilaç giderlerinin de 2005'te 6 milyar YTL'yi bulduğu görülüyor.
* 2005 bütçesinden istihbarat giderleri için ayrılan ödenek ise 213 milyon YTL olarak belirlendi. Bu, ödenek 2006'da 255 bin YTL'yi bulacak.
Fazla söze gerek kaldı mı artık? (MS/TK)