Uyum Yasasında Hata

23 Temmuz 2002 tarihinden itibaren gazetelerde yer alan haberlere göre yeni bir Yasa Tasarısı daha hazırlandı. Tasarı AB'ye "uyum" adıyla bazı yasalarda değişiklik öneriyor. Adı "Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına ilişkin Kanun Teklifi Taslağı". Bu metin bir çok yasada olduğu gibi, Basın Yasası'nda ve kamuoyunun RTÜK Yasası olarak bildiği 3984 sayılı yasada da değişiklikler öneriyor.

Taslağın "Genel Gerekçesi" nde Ulusal Programa şöyle bir atıf var: "Öte yandan, 10-11 Aralık 1999 tarihlerinde Helsinki'de yapılan Avrupa Birliği Toplantısı'nda tam üyelik için ülkemizin aday olarak kabul edilmesiyle yeni bir boyut kazanan Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri, her geçen gün yoğunlaşmaktadır. Tam üyeliğe giden süreçte hem ülkemizin, hem Avrupa Birliği'nin karşılıklı yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu bağlamda ülkemizle ilgili olarak 4 Aralık 2000 tarihinde onaylanan "Katılım Ortaklığı Belgesi" nin ardından, 19 Mart 2001 tarih ve 2001/2129 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'yla kabul edilen "Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine ilişkin Türkiye Ulusal Programı", 24 Mart 2001 tarih ve 24352 mükerrer sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir."

Taslağın "Sonuç" bölümünde neden böyle bir tasarı hazırlandığının amacım açıklıyor: "Teklif, bir yandan Anayasa'da yapılan değişiklikler ile Türk Medenî Kanunu'nda yer alan hükümlere uyum sağlanması, öbür yandan Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine ilişkin Türkiye Ulusal Programı çerçevesinde yapılması gerekli tedbirlerle ilgili olarak çeşitli kanunlarda değişiklik yapılması amacıyla hazırlanmıştır."

Teklife göre kamuoyunun RTÜK olarak bildiği 3984 sayılı Yasa'nın üç maddesinde ve Basın Yasası'nın da 8 maddesinde değişiklik önerilerek iki maddesi yürürlükten kaldırılıyor.

3984 sayılı Yasa'nın 4. üncü maddesinin birinci fıkrasına eklenen hüküm şöyle :

"Ayrıca, Türk vatandaşlarının günlük yaşamlarında geleneksel olarak kullandıkları farklı dil ve lehçelerde de yayın yapılabilir. Bu yayınlar, Cumhuriyetin Anayasa'da belirtilen temel niteliklerine, devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne aykırı olamaz. Bu yayınların yapılmasına ve denetimine ilişkin usul ve esaslar, Üst Kurul'ca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir."

Yine Teklife göre 3984 sayılı Yasa'nın 4'üncü maddesinde düzenlenen (v) bendinde yer alan yayın ilkesi şöyle değiştiriliyor: "Yayınların şiddet kullanımım özendirici veya ırkçı nefret duygularım kışkırtıcı nitelikte olmaması." Bu değişikliğin gerekçesine göre, yayın ilkeleri arasında bulunan (v) bendindeki muğlak yorumlara neden olabilecek "yayınların karamsarlık, umutsuzluk, kargaşa ve şiddet eğilimlerini körükleyici" ibaresi madde metninden çıkarılarak bu bent yeniden düzenlenmiştir.

26'ıncı maddesinin birinci fıkrası değişikliği ise "yeniden iletim" ile ilgili ve madde değişikliği şöyle: "Bu kanuna aykırı olmamak kaydıyla, yayınların yeniden iletimi serbesttir. Yeniden iletime ilişkin usul ve esaslar, Üst Kurul'ca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir." Gerekçeye göre maddenin (C) fıkrasıyla "yeniden iletim konuşu açıklığa kavuşturularak yeniden iletimin usul ve esaslarının Üst Kurul'ca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği" belirtilmiştir.

Teklifin 9. maddesi ise Basın Yasası ile ilgili değişiklikler... Yasanın 5'inci maddesinde (A) fıkrasıyla değişiklik yapılmaktadır. Ayrıca maddenin (B), (C), (D), (E), (F), (G) ve (H) fıkralarında yapılan değişikliklerle, 5680 sayılı Kanun'un 21, 22, 24, 25, 30, 33 ve 34 üncü maddelerinde yer alan para cezaları gerekçeye göre "güncelleştirilerek caydırıcılık sağlanmış" ve bu maddelerde yer alan hürriyeti bağlayıcı cezalar madde metninden çıkartılmıştır.

Birkaç maddedeki değişiklik önerilerinin dışında, "Teklif" özü bakımından 21 Mayıs 2002 tarihinde Resmî Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girmiş olan 4756 sayılı "Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun, Basın Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ile Kurumlar Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun" da bulunan maddelerdir. Yani Teklifte yer alan değişiklik maddelerinden bazıları "yürürlüktedir". Ayrıca Cumhurbaşkanı tarafından yapılan itiraz üzerine açılan davada Anayasa Mahkemesi henüz karar vermemiştir. Değişiklik önerilen maddelerin yürürlüğünün durdurulması kararı da verilmemiştir. Önerilen "Teklif" in yürürlükte olan bazı maddeleri Anayasa Mahkemesi tarafından iptal de edilmemiştir.