Uyum Yasaları ve Medya (II )
"Uyum yasalarının" ikincisi 4748 sayılı "Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun" dur. (09.04.2002 gün ve 24721 sayılı RG) . Bu yasayla hangi hallerde mevkute ve mevkute tanımına girmeyen basılmış eserlerin dağıtımının önlenebileceğini düzenleyen Basın Kanunu Ek Madde 1'in, birinci ve ikinci fıkraları değiştirilmiş ve tek bir fıkra olarak yeniden düzenlenmiştir. Üçüncü fıkra yürürlükten kaldırılmıştır.
Maddenin eski birinci fıkrasındaki mevkute/gayri mevkutelerde dağıtımın önlenmesi için sayılan suçlarla ilgili Türk Ceza Kanunun "Cürümler" başlıklı İkinci Kitabının "Devletin Şahsiyetine Karşı Cürümler" başlıklı Birinci Babının Birinci Faslında ( Devletin Arsıulusal Şahsiyetine Karşı Cürümler Madde 125- 145 arası), İkinci Faslında (Devlet Kuvvetleri Aleyhine Cürümler Madde 146-163 arası) ve 4 üncü Faslında (Geçen Fasıllar Arasında Müşterek Hükümler Madde 168- 173 arası) yer alan suçların sayıldığı ibare ve "311 ve 312 inci maddelerinde yazılı suçları veya devlete ait gizli bilgileri ihtiva eden" ifadeleri madde metninden çıkarılmıştır.
Ek madde 1'in ikinci fıkrasında yer alan aynı ifade ve Türk Ceza Kanunu'nun 426 ıncı maddesindeki (müstehcen hareketler) ve müstehcen şarkı; haysiyete dokunacak şekilde matbua satışını düzenleyen 428 inci maddedeki suçlar ile "6187 sayılı "Vicdan ve Toplanma Hürriyetinin Korunması Hakkında Kanun" da yer alan suçları veya devlete ait gizli bilgileri ihtiva eyledikleri iddiasıyla aleyhlerine soruşturma ve kovuşturmaya geçilmiş" ibareleri de fıkradan çıkarılmıştır.
Eski Ek Madde 1'in ikinci fıkrasında yer alan Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun (5816 Sayılı Yasa) yeni düzenlemede korunmuştur. Anayasanın 174 üncü maddesi kapsamında yer alan inkılap kanunları aleyhine işlenen suçlar birinci fıkraya dahil edilmiştir. Çıkarılan ibareler yerine dağıtımın önlenmesi ve toplatılması ile ilgili olarak "devletin ülkesi, ve milletiyle bölünmez bütünlüğünün, milli güvenliğin, kamu düzeninin ve genel ahlakın korunması, suç işlemenin önlenmesi ..." kriterleri getirilmiştir.
Ek Madde 1'in birinci fıkrasındaki yeni düzenlemeye göre sayılan bu kriterler ile 5816 sayılı Yasa veya Anayasanın 174 üncü maddesindeki inkilap kanunları aleyhine işlenen suçlar için "tedbir yoluyla soruşturma safhasında" Cumhuriyet Savcılığının talebi üzerine sulh ceza hakimi tarafından, kovuşturma safhasında ise görevli mahkemece her türlü basılmış eserin dağıtımının önlenmesine ve toplatılmasına karar verilebilir. Gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Cumhuriyet Savcılığınca yazılı olarak karar verilebilecektir. Bu halde C.Savcısı kararını en geç 24 saat içinde Sulh Ceza Yargıcının onayına sunacaktır. Sulh Ceza Yargıcı 48 saat içinde kararını açıklar, aksi halde C. Savcılığının kararı kendiliğinden hükümsüz kalacağı kabul edilmiştir.
Ek Madde 1'in üçüncü fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır. Böylece Türk Ceza Kanunun "Cürümler" başlıklı İkinci Kitabının Birinci Babının Birinci Faslında sayılan "Devletin Arsıulusal Şahsiyetine Karşı Cürümler" (Madde 125- 145 arası), İkinci Faslında "Devlet Kuvvetleri Aleyhine Cürümler" (Madde 146-163 arası) ve 4 üncü Faslında yer alan fasıllar arasındaki "Müşterek Hükümler" (Madde 168- 173 arası) veya 312 inci maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçların basın yoluyla işlenmeleri halinde suçu ihtiva eden süreli ve mevkute sayılmayan (süresiz) basılmış eserlerin basımında kullanılan makinalar ile diğer basım aletlerinin müsaderesine karar verilmesi hali, Ek Madde 1'de ikinci fıkra olarak yeniden düzenlenmiştir.
Kaldırılan Ek Madde 1'deki üçüncü fıkra yerine yapılan yeni düzenlemeyle "Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğü, Cumhuriyetin temel ilkeleri ve milli güvenlik aleyhinde işlenmiş bir suçtan" mahkumiyet hali getirilmiştir. Bu tür bir suçtan dolayı mahkumiyet halinde Ek Madde 1'in ikinci fıkrasına göre "faillerden bir veya birkaçına ait olmaları şartıyla suçu ihtiva eden mevkute veya mevkute sayılmayan basılmış eserlerin basımında kullanılan makineler ile diğer basım aletlerinin müsaderesine de karar verilir"
Basın Kanunu Ek Madde 2'nin birinci fıkrasında yapılan değişiklik ile de basın yoluyla işlenen ve Ek 1 inci maddede yazılı suçtan mahkumiyet hallerinde suç teşkil eden mevkutenin (gazete, dergi gibi süreli yayının) mahkeme tarafından kapatılma cezası aralığı 3 günden - 1 aya kadar yerine 1 günden -15 güne kadar olmak üzere değiştirilerek süre indirilmiştir. Aynı ek maddenin (Ek Madde 2) üçüncü fıkrasında kapatılmasına karar verilen mevkutenin (süreli yayının) yayınına kapatılma süresinde devam edenler veya o mevkutenin açıkça devamı niteliğini taşıyan yeni mevkute çıkaranlar hakkında uygulanacak olan bir aydan altı aya kadar hapis ve yüz bin liradan üç yüz bin liraya kadar ağır para cezası değiştirilmiştir. Ek Madde 2'nin üçüncü fıkrasındaki para cezası kaldırılmış ve fıkradaki hürriyeti bağlayıcı ceza bir aydan üç aya kadar hapis cezası olarak indirilmiştir.
Basın Kanununda bu değişikliklere ek olarak 16. maddenin 5. fıkrasında yer alan kanunla yasaklanmış herhangi bir dilde yayın yapılması halinde sorumlu müdürlerle yayınlatanlar hakkında verilecek cezaya dair hüküm kaldırılmış, Anayasanın 26 ve 28. maddelerinde yapılan değişikliklere uygun hale getirilmiştir. (Sürecek) (Fİ/NM)