Mısır Ekstremizme Karşı

Bir Hıristiyan ve Mısırlı olarak Kıpti (Coptic) Kilisesi'ne yeni yıl arifesinde düzenlenen terörist saldırısı ve hayatını kaybeden 21 vatandaşım nedeniyle büyük keder içindeyim. Bu utanç verici hareket kim tarafından yapılmış olduysa olsun Mısırlılar ya da ülke dışından teröristler fark etmez amaç belli ki dinsel hoşgörüsüyle bilinen bir ülkede Hıristiyanlar ve Müslümanlar arasında çatışma yaratmak.

Saldırı Orta Doğu'da Hıristiyanlara karşı uygulanan şiddet modeli ile uyumlu gözüküyor. Hatta İran'daki Hıristiyanları hedef gösteren radikal gruplar açıkça niyetlerinin Hıristiyanlara karşı olan savaşlarını Mısır'a da taşımak olduğunu belirttiler.

Orta Doğudaki en geniş Hıristiyan nüfusuna Mısırdaki Kıptiler sahiptir ve bugün Mısır'ın yüzde 10'unu oluştururlar. Mısırdaki Hıristiyanlar inançlarını özgürce yaşarlar ve devlet işleyişi, iş hayatı ve kamusal yaşamda önemli roller üstlenirler. Mısır'da Müslüman Mahallesi ya da Hıristiyan gettosu gibi kavramlar yoktur.

Mısır'ın tarihi bir buçuk milenyumdur barış içinde birlikte var olabilen Müslüman ve Hıristiyan nüfusunun ve kökleri 19.yüzyıla dayanan sivil devlet kurma projesi ile de bölge için inançlara hoşgörü alanında örnek olmuştur. Bu miras yeni yılda da kendini gösterdi: 6 Ocak Kıptik Noel arifesinde binlerce Müslüman ülkedeki kiliseler etrafında toplandı ve neredeyse insan siperi oluşturarak Hıristiyan komşularını korudu. Bu kitlesel gösteriler sırasında Müslümanların ve Hıristiyanların bir uyum içinde Kuran'ı bir ulusal birlik sembolü olarak kullanmaları ile rast gelir.

Aile hikayem anlattıklarımın birebir ispatıdır. dedemin yaklaşık bir yüzyıl önce başbakan olarak atanmasıyla başlayan Kıptik kamu servisinin bir geleneği olarak öncelikli ve rütbeli pozisyonlarda yer almamız devam etmiştir. Onun erkek çocukları yani benim amcalarım, lider Saad Zaghaloul ile birlikte Mısır Bağımsızlık Hareketi'ne katıldılar.

Fakat inkar edilemez ki son yaşananlar işleri kötüye sürükleyebilir. Mısır'ın iki ana inanç topluluğu arasında kaynayan çekişmeler ebedi tolerans kültürümüzü tehdit ediyor.

Mısır bir dinsel toplum. Tarihsel olarak çoğulculuğun dayanak noktası ve dindarlık gittikçe özel tanımlanır hale geldi. Uydu televizyonları ve sosyal paylaşım sitelerinde dindarlığın işaretleri her türlü ulusal kimliği yok etmek için kullanılıyor.

Devlet kurumlarındaki gelişmeler yasa önünde eşitlik ilkesini güçlendirdi. Ama Mısır Kimliği için yaşanan çekişme sosyal ve toplumsal alanlara kaydı. Bu İslam ve Hıristiyan dünyasındaki insanlar için karşılıklı saygı ve eşit değer vurgusunda bulunan din liderleri tarafında yaşanan şanssız bir başarısızlıkla paralel gitti.

Tek çözüm ise Mısırlıların vatandaşlık duygusunu güçlendirmek. Bu amaç, devletin sivil yönünün geliştirilmesine yönelik ciddi adımlar atmış olan kurum İnsan Hakları Ulusal Konseyi'nin yönetim kurulu başkanı olarak; benim de derinden gerçekleştirmek istediklerim arasında.

2007 yılında onaylanan anayasa din temelinde politik ve partizan rekabeti yasaklar ve yasalar önünde din, ırk, mezhep fark etmeksizin mutlak eşitliği kutsarken Mısır'ı sivil devlet olarak yapılandırmayı hedefliyordu. Kıptik dini ve kültürü zaten Hıristiyan tatillerinin ulusal basında yayını ve Kıptik Noelinin bir ulusal bayram ilan etmesiyle istikrarlı olarak kamusal alanda.

Kıptik Mısırlılar bakanlıklardan elçiliklere devletin her kademesinde görev almaya devam ediyorlar. Kilise yapımı için izin almak artık daha kolay çünkü il yöneticileri artık bu tarz kararları denetliyorlar. Bu arada İnsan Hakları Ulusal Konseyi öğretim müfredatının karşılıklı saygı ve eşitlik ilkeleri ile uyumlu olup olmadığını gözden geçiriyor.

Mısır'ın tolerans geleneği bugünlerde içeriden ve dışarıdan yükselen terör tehdidi ile test ediliyor. Tarihsel olarak ülkem bugüne dek yüksek esneklik gösterdi ve Mısırlıların bir araya gelip bu dinsel ekstremizmi  yenebileceğinden eminim.Bu ne Mısır'ın ne de bölgenin kaybetmek için vereceği bir mücadele. (BG/EÖ)
________________________________________________________________

Wall Street Journal gazetesinin İnternet sitesinde yayımlanan makaleyi Elvan Kısmet çevirdi.

(*) Boutros Boutros-Ghali, Kahire İnsan Hakları Ulusal Konsey başkanı olarak görev yapıyor; Birleşmiş Milletler örgütünün altıncı genel sekreteriydi. Geçmişte Mısır Dışişleri Bakanlığı görevinde de bulunmuştu.