e-Hukuk Devleti
"E-Türkiye" adlı kitapçığın kapağında "T.C. Başbakanlık Taslak Planı" yazılı. Ağustos 2002 tarihli bu kitap "e-Türkiye Girişimi Eylem Planı" 2002 yılının Bilişim Zirvesinde dağıtıldı. Başbakanlık müsteşarı Doktor Füsun Koroğlu imzalı "sunuş" yazısına göre Avrupa Birliği (AB) çerçevesinde başlatılan "e-Europe+" girişimine katılmamız için neler yapmamız gerektiğinin taslağı çıkarılmış. Göteborg Devlet ve Hükümet Başkanları zirvesinde Avrupa Birliği'ne "aday ülkelerin" de bu girişime katılacağını da resmen bildirmiş. Bu işin nasıl olacağı "eylem" planıyla gösteriliyor.
E-Avrupa eylem planının amaçları arasında bilgi toplumunun temel yapı taşlarını oluşturabilmek var. Yani daha ucuz, daha kolay ve daha güvenli bir İnternet ortamında e-Ticaret, e-Devlet, e-Sağlık, e-Çevre gibi konuları yaşama geçirmek hedeflenmiş. "e-Devlet" modelinde kurulacak iletişim ağında yaşam kolaylaştırılacak. Bireyler bilgiye ulaşacak ve paylaşacak. "Sunuş" yazısında yapılan ve yapılacak işler sıralanıyor. Öncelikle 2003 yılına kadar tüm okulların İnternet'e bağlanması hedefleniyor. Eğitim alanında böyle bir işin nasıl başarılacağının saptanması amacıyla Başbakanlık koordinasyonunda 13 alt çalışma grubu kurulmuş. Dokuz aydan bu güne komisyonlar çalışmış ve halen çalışıyorlar. Kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve üniversite temsilcilerinin katkılarıyla oluşan 360 kişilik bir ekip katkı sağlamış. Sonuçta bu konudaki "ilerleme raporu" AB'ye gönderilmiş.
AB'ye gönderilen bu raporun "tam metni" kamuoyuna ile paylaşılmalı. Herkes bu rapordan "bilgi sahibi" olmalıdır. Kısacası e-Devlet modelinde AB'nin bildiği durumun hepimizin bilmesi için anılan rapordan herkesin haberdar olmasında yarar vardır. Katkı bilgi sahibi olunacak sağlanır.
"Sunuş" yazısında Başbakanlığın koordinasyonunda bilgi toplumu oluşturmaya yönelik çoğulcu katılım sağlandığı ve tüm kurumların web sitesi açarak gizlilik derecesi taşımayan bilgilere ulaşabildiği yer alıyor. Gerçek kamu kurumlarıyla ve diğer kuruluşlarla ilgili web sitelerinde yer alan bilgilere ulaşmak ve bilgi sahibi olmak yaşamı kolaylaştırıyor. Yönetime katılmış oluyorsunuz. Görüş açıklamayabiliyorsunuz. Yaşamın içine "e" kavramı giriyor. Yaşam kolaylaşıyor. Bilgi sahibi insan sayısı artıyor. Yönetime katılma ve bilinçli seçimler kamuya yansımaya başlıyor.
Rapora göre, örneğin e-Devlet modelinde hukuki alt yapı nasıl kurulacak? Amaç ve hedef nedir? Taslak Rapora göre, Hukuki Alt Yapı Çalışma Grubu "e-Avrupa+" için "yasaları" incelemiş. Kurumlar arası koordinasyonları tamamlanmış. E-mail, fikri haklar ve telif ile ilgili sorunlarla bilişim suçlarını gözden geçirmiş. Tüketicinin korunması için uluslar arası normlar araştırılmış. Bütün bunların nasıl olması gerektiği konusundaki görüşler ortaya çıkmış. Hukuki Alt Yapı için yapılacak işlemler şöyle sıralanıyor :
1- Kişisel verilerin korunması ve gizliliğin sağlanması için gerekli yasa çalışmasını yapmak, "Kişisel Verilerin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı Taslağı",
2- Elektronik imzaya hukuksal geçerlilik sağlanması, elektronik kayıtlara ispat gücü verilmesi, gerekli onay makamının oluşturulması için gerekli yasa çalışmasını yapmak, "Elektronik İmza ve Elektronik Veri Kanun Tasarısı Taslağı",
3- Yurttaşların kamuya ait belgelere erişim hakkının ve ulusal güvenlikle hassas bilgilerin uluslar arası standartlarda ve çağdaş dünyanın gereklerine uygun olarak sınıflandırılmasının ve korunması için gerekli yasa çalışmasını yapmak, "Ulusal Bilgi Güvenliği Kanun Tasarısı Taslağı",
4- Elektronik ortamda yapılan mal ve hizmet alımlarında tüketicilerin korunması için gerekli yasa çalışmasını yapmak, "4077 Sayılı Tüketicilerin Korunması Hakkında Kanun Tasarısı",
5- Bilişim ve bilişim teknolojileri alanına özgü suç ve cezaların belirlenmesi için gerekli yasa çalışmasını yapmak, "Türk Ceza Kanunu Değişiklik Tasarısı Taslağı" çalışmalarına yasalaşma sürecini takip etmek.
Sıralanan bu işler dışında Borçlar Yasasında, Fikir ve Sanat Eserleri Yasası'nda değişiklikler yapılması isteniyor. İnternet Servis Sağlayıcılarının sorumluluklarının da belirlendiği yasa tasarısı çalışmalarının da tamamlanması gerektiğine değiniliyor. Tüm bu çalışmalar çok olumlu ve önemli. Ancak önce e-Devlet konusunda atılan çok önemli adımlar yanında bu çalışmaların yeterli olmadığını da kabul etmek gerekiyor.
Yeni adli yıl başlangıcında yapılan konuşmalarda altı çizilen bir gerçeği akılda tutmalıyız. Yasa devleti olmak yerine hukuk devleti olmayı hedef seçmeliyiz. E-Devlet temeli böyle atılabilir. Aksi takdirde daha çok bilişim şuraları toplar ve bir çok bilişim zirvelerini açar ve kaparız. Az şey yapıp, çok şey yapmış gibi davranmanın en kolay yolu bu galiba... (EÖ/BB)