“Dünya, zaten bir bulut fabrikası”

* Görseller: Günışığı Kitaplığı.

Türkiye'de, Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Yayıncılar Sözleşmesi'ni imzalayan ilk yayınevi olan Günışığı Kitaplığı, "İklim Eylemi"ni destekleyen kitaplar koleksiyonunun ilki olan "Ayşe'nin Bulut Projesi" kitabını yayımladı.

Mayıs 2023'te yayımlanan kitabın yazarı ve resimleyeni Behiç Ak, bilimsel bir şekilde ele aldığı kitapta bir çocuğun (Ayşe'nin) gözünden, kentleşmenin, kuraklığın, iklim krizinin gezegendeki su kaynaklarına etkisini anlatmaya çalışıyor.

Bahçemizdeki ceviz ağacı neden kuruyor? Yağmur ve musluktan akan suyun ne ilgisi olabilir?

Su kriziyle başa çıkmak istiyorsak, sürekli yağmur yağdıracak güçlü bir yağmur bulutunun kentin üzerinde dolaşması gerekiyor. Peki nasıl? Ayşe'nin dev yağmur bulutu projesiyle. İnsanlar uçaktan uzay aracına, bilgisayardan akıllı cep telefonlarına dek pek çok şeyi yapabildiklerine göre devasa bir bulut yapmayı da pek tabii becerebilirler herhalde... Ayşe, bu fikirle projesini hayata geçirmeye koyuluyor.

Bir bulut oluşturmak

Evinin bahçesinde kurumaya başlayan ceviz ağacına, kedisi Sarman bile miyavlayarak isyan ediyor: "Toprak bile çatladı."

Ayşe, projesinden arkadaşlarına bahsettiği esnada tepelerinde minik bir bulut beliriyor ve bulut, bir bulut oluşturmanın pek de kolay bir şey olmadığını söylüyor. Bulut, kuraklığı önlemenin yöntemlerini göstermek için Ayşe ve kedisi Sarman'ı birden havalandırıyor.

Bir anda kendisini kente su veren barajlardan birinin tepesinde bulan Ayşe, barajlara nasıl su dolduğunu ve barajlardaki doluluk oranının ne denli hayati bir öneme sahip olduğunu kavramaya çalışıyor.

Bu kadar insana nasıl su yetiyor?

Ayşe'nin havalandığında kentin büyüklüğünü görüp dehşete düştüğü anda aklına gelen sorulardan ilki bu kadar insana nasıl su yetebildiği. Minik bulut kentlerdeki nüfusa oranla su oranı açığını kapatmak için büyük kentlerin, çevrelerindeki bütün yerleşimlerin sularını "çalan" birer dev haline dönüştüğünü söylüyor. Ayşe, bulutun verdiği bilgilerden yola çıkarak bu sefer, yüzde 70'i sularla kaplı bir gezegende (dünyada) neden su sıkıntısı çekildiğini sorgulamaya başlıyor.

Bulut, Ayşe'ye önce tatlı ve tuzlu su ayrımını anlatıyor, daha sonra ise denizlerdeki tuzlu suyu, içme suyuna dönüştürmenin ne denli maliyetli olduğunu.

İklim krizi

Ayşe'nin buluta yönelttiği soruların kapsamı biraz daha genişliyor ve bu kez fotosentez, enerji, suyun çevrimi, erozyon, asit yağmuru, toprakta bulunan bazı metallerin çözünmesi, kuraklık, dünyanın insanlar tarafından ısıtılması, rüzgâr ve güneş enerjisinin önemi gibi merak ettiği soruların yanıtını alıyor buluttan.

Kitabın sonunda, Ayşe'yi dev bulut projesi fikrinden "pişman" olmuş haliyle yakalıyoruz. "Bir bulut projesi yapayım dedim, başıma neler geldi," diye söylenen Ayşe'yi, yine minik bulut sakinleştiriyor:

"Dünya, zaten bir bulut fabrikası. Size sadece onu dengeli bir şekilde çalıştırmak kalıyor."

(TY)