Yer Değiştirecekler, Üç Merkezde Toplanacak

Yakın Doğu Üniversitesi (YDÜ) Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tahir Çelik, Yrd. Doç. Dr. Mehmet Galip, İnşaat Mühendisi Ramadan Görgü ve Ziraat Yüksek Mühendisi Ahmet Fikretler, Annan Planı temelinde bir çözümün Kıbrıslıtürklere maliyetine ilişkin bir araştırma yaptı.

Araştırmada, Plan çerçevesinde yer değiştirecek kişilerin rehabilitasyonu için üç merkez oluşturulması öngörüldü. Araştırmada, su kaynaklarından ağıllara, seracılığa, elektrik, telefon ve yola kadar altyapı maliyetleri de yer aldı.

Araştırmaya göre, yer değiştirecek nüfus 73 bin 733 kişi olacak, bu kişilerin rehabilitasyonu için yaklaşık 4 milyar dolara ihtiyaç duyulacak.

Yer değiştirme nedenleri

Kıbrıslıtürklerin Annan Planı uyarınca, üç gerekçeyle yer değiştireceğini savunan araştırmada, bu nedenler, "Rumlara bırakılacak yerlerdeki Kıbrıslıtürklerin taşınması"; "Karpaz bölgesindeki Dipkarpaz, Yenierenköy, Adaçay, Sipahi köylerindeki Kıbrıslıtürklerin taşınması" ve "65 yaş üzerindeki Rumların eski yerlerine dönmeleri" olarak sıralanıyor.

Üç yeni merkez

Yer değiştirecek kişiler için üç yeni rehabilitasyon merkezi kurulmasını öngören araştırmanın detayları şöyle:

* Birinci yerleşim merkezi, Kıbrıs Türk kurucu devletinin batısında, Kalkanlı yerleşim yerinin hemen güneyi; ikincisi Kıbrıs Türk kurucu devletinin ortasında Aslanköy-Kurudere bölgesi; üçüncüsü de Kıbrıs Türk kurucu devletinin doğusunda Yeniiskele'nin güneyi olarak gösteriliyor.

* Kalkanlı'nın güneyindeki merkez: Güzelyurt ve çevresindeki yerleşim bölgelerinden taşınacak kişilerin daha çok tarım ile uğraştığı düşünüldü; rehabilitasyon merkezi için de toprak ve iklim koşullarının tarıma uygun olduğu bir bölge seçildi. Araştırmada, "Kalkanlı'da kurulacak ODTÜ Kıbrıs Kampusu'nun da bölgeye önemli istihdam imkanı sağlayacağı" öngörüldü.

* Araştırmaya göre, birinci rehabilitasyon bölgesi olarak anılan yerleşim yerleri şöyle: Akçay, Aşağı Bostancı, Aydınköy, Bademliköy, Gayretköy, Gemikonağı, Günebakan, Güneşköy, Güzelyurt, Kalkanlı, Madenliköy, Mevlevi, Ömerli, Serhatköy, Süleymaniye, Şahinler, Şirinköy, Taşköy, Yedidalga, Yeşilırmak, Yeşilyurt, Yukarı Bostancı, Yukarı Yeşilırmak, Yuvacık ve Zümrütköy.

* Aslanköy-Kurudere bölgesindeki merkez: Lefkoşa'ya ve Gazimağusa'ya ulaşımın kolaylığı düşünülerek seçilmiş bir yerleşim bölgesi. Araştırmada, ileriki yıllarda Gazimağusa'da turizmin gelişeceği ve Ercan Havaalanı'nın bölgeye yakınlığı göz önünde bulunduruldu.

* Araştırmada ikinci rehabilitasyon merkezine yerleştirilecek köyler şöyle: Akçiçek, Akdoğan, Alayköy, Alemdağ, Çamlıbel, Dörtyol, Gaziler, Gürpınar, Haspolat, Karpaşa, Kılıçaslan, Kırklar, Korkuteli, Koruçam, Kozan, Özhan, Paşaköy, Pile, Pirhan, Şirinevler, Türkeli, Vadili ve Yılmazköy.

* Yeniiskele bölgesi: Yeniiskele'nin hemen güneyinde ve denize doğru uzanan bölgede 3'üncü rehabilitasyon merkezinin kurulabileceği belirtiliyor. Araştırmada, Karpaz bölgesinden ve Gazimağusa-Maraş bölgesinden yer değiştirecek nüfusun taşınacağı ifade ediliyor.

* Araştırmaya göre, üçüncü rehabilitasyon bölgesine yerleştirilecek yerler şöyle: Çayönü, Düzce, Güvercinlik, İncirli, Maraş, Türkmenköy, Yukarı Derinya, Dipkarpaz, Yenierenköy, Adaçay ve Sipahi.

Rehabilitasyon merkezlerinde yapılaşma

* Araştırmada, konut yapımı, işyeri, okul, cami, sağlık merkezi, kamu binaları, yol, temiz su ve atık su şebekeleri, elektrik ve telefon, çevre düzenlemesi, arazi kamulaştırılması gibi birçok gereksinim ve maliyetleri üzerinde duruldu. Toplam maliyet, 3 milyar 869 milyon 812 bin 3 dolar olarak tespit edildi.

Rehabilitasyon merkezlerinde tarımsal altyapı

* Tarımsal üretimde temel amaç, kaynakları verimli kullanılması vurgulandı. Araştırmada, rehabilite edilecek bölgelerde balık üretim çiftlikleri, seracılık ve hayvancılık da incelendi. Tarımsal rehabilite merkezinde 520 sera ve 520 küçükbaş ve büyükbaş hayvan barınağı kurulabileceği ifade edildi. (BB/YS)