“Ülkemizin en önemli toplumsal sorunlarından biri, engelli vatandaşların günlük hayatta yaşadıkları zorluklardır. Bu gerçekten hareketle Yapı Kredi olarak, 'Hizmette Sınır Yoktur' anlayışımız doğrultusunda engelli vatandaşların bankacılık hizmetlerine daha kolay ve çağdaş bir biçimde ulaşmalarını sağlamak üzere 2008 yılında Engelsiz Bankacılık Programını başlattık. Engellileri toplumun bir parçası olarak sosyal hayata daha çok katabilmek için sorumluluk alarak, bankacılık sektöründe bir ilki temsil eden Engelsiz Bankacılık Programı ile engellilerin bankacılık hizmeti alırken yaşadıkları sıkıntıları en aza indirmeyi amaçlıyoruz.”
Bu sözler, Yapı Kredi’nin 2008 yılında başlattığı “Engelsiz Bankacılık Programı”nın internet sayfasında yer alıyor.
Ancak engelliler, yalnızca Yapı Kredi’nin değil, birçok bankanın “engelsiz bankacılık” hedefinden uzak olduğunu bizzat deneyimleriyle yaşıyor.
Sözde 'engelsiz bankacılık', pratikte sağlamcılık
İstanbul’da bir okulda öğretmen olarak çalışan görme engelli Süleyman Soner Hurmacı, kredi kartı almak için Yapıkredi’ye online başvuru yaptı. Başvurusunun olumlu sonuçlanması üzerine kredi kartını mobil uygulamadan kullanabilmek için bankaya gitti. Hurmacı, daha önce müşteri temsilcileriyle yaptığı video görüşmeler görme engelli olduğu gerekçesiyle sonlandırıldığı için bu yolu tercih etti.
Yapıkredi Yenibosna Radar Şubesi’nde sağlamcılığa maruz bırakıldığını belirten Hurmacı, yaşadıklarını bianet’e anlattı.
10-16 MAYIS DÜNYA ENGELLİLER HAFTASI
Sağlamcılık nedir, ne değildir?
“Sonuçta siz görmüyorsunuz”
Hurmacı, sırası geldiğinde banka çalışanına talebini iletti. Banka çalışanının, “Ben nasıl ilerleyeceğimi bilmiyorum. Sonuçta siz görmüyorsunuz” dediğini aktaran Hurmacı, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Kendisine sorun olmadığını, imza atabildiğimi söyledim. Karşılığında 'Ama yazı yazamıyorsunuz' cevabını aldım. İmza atabildiğimi tekrarlayınca yine 'Nasıl ilerleyeceğimi bilmiyorum' dedi. Ben de kendisine içeriden destek almasını söyledim. Bu sefer 'Siz beni anlamıyorsunuz' diye bağırmaya başladı.”
Hurmacı, konuşmanın ardından banka çalışanının yöneticisine danıştığını ve kendisine “Noter vekaleti almanız gerekiyor” dediğini aktardı. Bankanın bu talebinin ardından vakti olmadığı için şubeyi terk eden Hurmacı yaşadıklarını sosyal medya hesabından duyurdu.
Zorla tanık uygulaması
Sosyal medyada olayı duyurmasının ardından Yapı Kredi tarafından aranan Hurmacı’ya olayın yanlış anlaşılmadan ibaret olduğu ve en kısa sürede dönüş yapılacağı söylendi.
Ertesi gün bankada sağlamcılığa maruz kaldığı kişi tarafından ısrarla aranan Hurmacı, çalışanın “Tanıksız mı ilerlemek istiyorsunuz?” diye sorduğunu ve buna karşılık tanıksız işlem yapmak istediğini söylemesi üzerine “Tamam, biz size bankadan üç tane tanık bulacağız” dediğini belirtti.
Hurmacı bu konuşmanın ardından banka ile tüm iletişim yollarını kapattığını ve artık hukuki yollara başvuracağını ifade etti.
“Tüm engelliler mücadeleyi büyütmeliyiz”
Süleyman Soner Hurmacı, görme engellilere çağrı yaparak şunları söyledi:
“Yaşamımızın her alanında, yolda yürürken bile sağlamcılığa, ayrımcılığa maruz kalıyoruz. Benim buradaki mesajım bankaya ya da diğer kurumlara değil. Ben mücadeleyi büyüterek, sesimizi daha fazla yükselterek bankalara, belediyelere, tüm devlet kurumlarına, özel şirketlere boyun eğdirebileceğimizi düşünüyorum. Çünkü mücadeleden daha kutsal bir direniş yöntemi olduğunu düşünmüyorum. O yüzden mesajım tamamen körlere ve diğer engellilere. Ben buradaki mücadelenin sadece banka bazında değil, kurumsal olarak bizi ayrımcılığa uğratan herkese karşı direne direne, birleşe birleşe sesimizi yükselterek daha yüksek bir tonla mücadele etmemiz gerektiğini düşünüyorum. Herkesi bu mücadeleye davet ediyorum.”
Av. Mustafa Keskin: Ayrımcılık yasağı ihlal edildi
bianet’e konuşan İstanbul Barosu Engelli Hakları Merkezi Yürütme Kurulu üyesi Mustafa Keskin, görme engellilerin bankalarda yaşadığı hak ihlallerini şöyle değerlendirdi:
“Türk Borçlar Kanunu Madde 15, görme engellerinin talebi halinde şahitliğe imza atacağını düzenliyor. Dolayısıyla Süleyman Bey'in talebi olmamasına rağmen ona şahitlik dayatması ayrımcılık yasağını ihlal etmiş oluyor.
Bankanın yaklaşımı, düzenlemelere, hukuka aykırı, görme engelli bireyin iradesini yok sayan, ona ayrımcılık uygulayan bir yaklaşım.”
Bankacılık Hizmetlerinin Erişilebilirliğine Dair Yönetmelik
Madde 8: Görme engelli müşteriler, bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmelerle ilgili bilgi edinme ve inceleme haklarını kullanmaları akabinde sözleşmeye imza atabilirler. Bu kapsamda, kişinin talebi olmaksızın, engelli müşterilere yönelik farklı bir uygulamaya gidilmez.
Türk Borçlar Kanunu
Madde 15:
İmzanın, borç altına girenin el yazısıyla atılması zorunludur. Güvenli elektronik imza da, el yazısıyla atılmış imzanın bütün hukuki sonuçlarını doğurur. İmzanın el yazısı dışında bir araçla atılması, ancak örf ve âdetçe kabul edilen durumlarda ve özellikle çok sayıda çıkarılan kıymetli evrakın imzalanmasında yeterli sayılır.
(Değişik fıkra: 13/2/2011-6111/213 md.) Görme engellilerin talepleri halinde imzalarında şahit aranır. Aksi takdirde görme engellilerin imzalarını el yazısı ile atmaları yeterlidir.
(AD)