Veysel Ok: En büyük eksiklik TMK'nin hiç ele alınmamış olması

Fotoğraf: Evrim Aydın / AA

Haberin İngilizcesi için tıklayın

Medya ve Hukuk Çalışmaları Derneği (MLSA) Eş Kurucusu Avukat Veysel Ok, Altılı Masa’nın açıkladığı "Ortak Politikalar Mutabakat Metni"ndeki “Hukuk, Adalet ve Yargı” bölümünü değerlendirdi.

Metni bir yargı reformu olarak yorumlayan Ok, buna rağmen metindeki eksikliklere dikkat çekti. En büyük eksiklik olaraksa Terörle Mücadele Kanunu’nun (TMK) hiç ele alınmamış olmasını gösterdi:

Reform paketi önemli ama eksik. Gözüm TMK’de bir değişiklik aradı. Çünkü şu an tutuklu veya hükümlü olan birçok insan TMK’den kaynaklı özgürlüğünden alıkonulmuş vaziyette. Ayrıca yargısal taciz altında.

Örgüt propagandası, örgüt üyeliği, terörle mücadelede görev almış kişileri hedef gösterme suçu gibi maddeler değişmedikçe Türkiye'de hiçbir gazeteci, hiçbir siyasetçi, hiçbir seçilmiş, hiçbir vatandaş özgür yaşayamaz. Bu açıdan programda TMK'yle ilgili hükümler eksik.

İkincisi gözüme çarpan şey Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK) ve Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) yeniden yapılandırılması. Metindeki içerik doğru. Ancak şu ana kadar AYM ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) kararlarına uymayıp, haksız yere insanları tutuklayan, yıllarca cezaevinde kalmasına sebep olan yargı mensuplarıyla ilgili ne yapılacağına yönelik bir çözüm önerisi sunulmamış.

Suç işlemiş yargı mensupları ne olacak? Demirtaş'ı bırakmayan, Kavala'yı bırakmayan, Gezi davasına ceza veren, tutup gazetecileri, siyasetçileri tutuklayan, yasaya aykırı, anayasaya aykırı karar veren yargıçlar hala görevde kalacaklar mı? Yoksa hukuki olarak onların yarattığı mağduriyetlerden hesap sorulabilecek mi? Programda bununla ilgili de bir hüküm yok.

Genel olarak baktığımızda önemli reformlar ama temel sorunumuz yargı bağımsızlığı ve Türkiye'de terör mantığı. AİHM veya Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi içtihatlarına uygun değişim yapılmadıkça iktidar değişse de insanlar aynı mağduriyeti yaşamaya devam eder.

Bunun dışında yargı bağımsızlığı, iktidarın HSK üzerindeki egemenliği, HSK'nın seçim usulü, avukatların bağımsızlığı konusunda çok net ve önemli tespitler var. Duruşma salonunda avukatla savcının eşit olması, yargıçların coğrafi teminatı, bunlar önemli kavramlar… Çoklu baro sisteminin sona erdirilmesi, Anayasa Mahkemesi’ne başvurunun kolaylaştırılması da keza öyle.

Ancak yargıçların mantalitesini değiştirmeden istediğiniz reformu yapın, Türkiye'de bir çözüme ulaşamazsınız.

Metinde neler var?

Altılı Masa’nın açıkladığı "Ortak Politikalar Mutabakat Metni"ndeki “Hukuk, Adalet ve Yargı” bölümünü yasama, yürütme, yargı, temel hak ve hürriyetler, seçim ve siyasi partiler mevzuatı gibi konulara değiniyor. Güçlendirilmiş Parlamenter Sisteme geçileceğini söylüyor.

Metinde aktarılan anayasal ve yasal vaatler şöyle:

Yeni bir TBMM İçtüzüğü hazırlayacak. Meclis komisyonlarının oluşumu ve işleyişinde muhalefetin etkili şekilde temsil edilmesi sağlanacak.
Milletvekili dokunulmazlığının Anayasa’nın 14. maddesinden kaynaklanan istisnası kaldırılacak. Torba kanun uygulamasına son verilecek.
Temel hak ve hürriyetlerin kanun hükmünde kararnamelerle düzenlenmesi engellenecek.
Yasama yetkisinin korunması için milletlerarası sözleşmelerden geri çekilme yetkisinin Meclis’e ait olduğu anayasal güvence altına alınacak.
Cumhurbaşkanlığı makamı siyasi sorumluluğu olmayan ve tarafsız bir yapıya geçirilecek. Partisi ile ilişiği kesilecek.
Cumhurbaşkanına bir dönem şartı getirilecek. Görev süresini 7 yıl olacak. Görevi sona eren Cumhurbaşkanı’na görev sonrasında aktif siyaset yasağı konacak.
Cumhurbaşkanının kararname çıkarma yetkisine son verilecek.
Yargı bağımsızlığının tesisi için anayasal ve yasal düzenlemelerle beraber yapısal bir dönüşüm gerçekleştirilecek.
Hakimlik mesleği ile savcılık mesleğini birbirinden ayrılacak. Hâkimlerin idari görevleri yönünden Adalet Bakanlığı’na bağlı olmasına son verilecek.
Özel yargılama usullerine ve özel yetkili mahkeme uygulamasına son verilecek. Sulh Ceza Hakimliklerini kaldırarak yerine Sulh Ceza Mahkemelerini kurulacak. Görev, yetki ve işleyişlerini hukuk devletinin gereklerine göre düzenlenecek.
Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatlarının diğer mahkemelerce dikkate alınmasını ve bu mahkemeler tarafından verilen kararların uygulanmasını sağlayacak tedbirler alınacak.
Görevini kötüye kullanmak suretiyle, Anayasa Mahkemesi veya Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin verdiği hak ihlali kararına sebep olup devleti tazminata mahkûm ettiren ve zarara uğratan hâkimlere ve savcılara bu tazminat ve zararın rücu ettirilmesi sağlanacak.
Hakimler ve Savcılar Kurulu’nu kaldıracak, Hakimler Kurulu ve Savcılar Kurulu şeklinde iki farklı kurul oluşturulacak.
Güçlü ve etkili denetim için görev ve yetkileri genişletilerek Anayasa Mahkemesi yeniden yapılandırılacak.
Cezaevinde kalamayacak derecede hastalığı, engeli bulunan hasta ya da yaşlı mahpusların tahliye ve infaz erteleme taleplerinin değerlendirilmesinde ölçüt kabul edilen Adli Tıp Kurumu raporlarının yanı sıra, Adalet Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı kararı ile her ilde belirlenmiş tam teşekküllü devlet hastaneleri tarafından alınan raporların da dikkate alınmasına yönelik yasal bir düzenleme yapılacak.

(HA)

6'LI MASA'NIN ORTAK POLİTİKALAR MUTABAKAT METNİ

Veysel Ok: En büyük eksiklik TMK'nin hiç ele alınmamış olması

Hikmet Adal

Metinde neler var?

Altılı_Masa_mutabakatname.pdf