Venezuela, muhalefete sansürle seçime gidiyor

Antonio Di Giampaolo, İspanyolca “Havada” anlamına gelen popüler radyo haber programı En el Aire'i yaklaşık 40 yıldır sunuyor. 

Aktarılan bilgiye göre Di Giampaolo 17 Mayıs'ta muhalefetin cumhurbaşkanı adayı Edmundo González ile bir röportaj yayınlamayı planladı, ancak Maracay kentindeki Éxitos 93.1 FM istasyonunun yöneticileri hiçbir açıklama yapmadan planı iptal etti.

Gazetecileri Koruma Komitesi’ne (CPJ) konuşan Di Giampaolo, “Röportajı çoktan kaydetmiştim ama bana yayınlanamayacağını söylediler” dedi. Bunun González'in muhalefetin liste başı adayı olmasından bu yana kendisiyle yapılan ilk radyo röportajı olacağını ekledi.

Di Giampaolo, devlet düzenleyicisi Conatel'in lisansını yenilemesini bekleyen radyo istasyonunun, 28 Temmuz'da başkanlık seçiminde González ile sandıkta karşı karşıya gelecek olan Devlet Başkanı Nicolás Maduro'yu rencide etme riskini almak istemediğine inanıyor. 

Di Giampaolo sosyal medya hesabından yayınladığı bir videoda Éxitos 93.1'den “üzüntü ve derin bir öfke” ile aniden ayrıldığını duyurdu ve González ile yaptığı konuşmayı Instagram sayfasında yayınladı. 

“Orada dizlerinin üzerinde kalmaktansa istasyonu ayakta terk etmeyi tercih ettiğini” söyledi.

Maduro'ya destek, muhalefete görmezden gelme

CPJ ile konuşan gazeteciler ve basın özgürlüğü gruplarına göre bu olay, hükümetin medya üzerindeki kontrolünün Venezuela'daki seçim haberlerini nasıl çarpıttığını ve seçmenleri başkan adayları hakkında hayati bilgilerden nasıl mahrum bıraktığını gösteriyor.

Venezuela’daki neredeyse her haneye ulaşan televizyon ve radyo kanallarının iktidar partisi propagandası ve Maduro'nun kampanya mitinglerine yer verirken muhalefeti çoğunlukla görmezden geldiğini söylediler. 

Buna karşılık, González ve muhalefet ortağı María Corina Machado hakkındaki haberler büyük ölçüde, çoğu Venezuela'da engellenmiş olan bağımsız haber siteleri ve X, Facebook, Instagram, Youtube ve WhatsApp gibi sosyal medya ile sınırlı.

Muhalif siyasetçilerin ana medyada yer alması o kadar nadir ki, González Nisan ayında Venevisión televizyon kanalına konuştuğunda yapılan yorumlarda adayın başkanlık planları yerine kanalın röportajı yayınlama yönündeki şaşırtıcı kararına odaklanıldı.

Ulusal Gazeteciler Sendikası (SNTP) Genel Sekreteri Marco Ruíz, “Gerçekte bir TV kanalının muhalefete yer vermesi bir zorunluluk olması gerekirken, bu olağanüstü bir olaymış gibi ele alındı” dedi. 

Yine de Ruíz ve diğer deneyimli basın gözlemcileri için bunların hiçbiri şaşırtıcı değil. Maduro hükümetinin 11 yıllık iktidarını televizyon ve radyo istasyonlarını kapatarak, haber sitelerini engelleyerek, gazetelere el koyarak, korku ve sansürü körükleyerek ele geçirdiğine dikkat çekiyorlar. 

Bağımsız gazeteciliğe yönelik uzun süredir devam eden saldırı oldukça etkiliydi. Dolayısıyla hükümet bu ayki seçimler öncesinde medyaya yönelik büyük bir baskı uygulama ihtiyacı hissetmedi.

Son iki yılda 200 radyo istasyonunu kapattı

Ruíz, “Rejim son iki yılda 200 radyo istasyonunu kapattı, bu da şimdi kapatmaları gereken daha az istasyon olduğu anlamına geliyor” dedi.

Venezuela özgür basın grubu Espacio Público tarafından hazırlanan bir rapora göre, bu yıl ülkede en az 14 radyo istasyonu kapatıldı. 

Ayrıca 2003'ten 2023'e kadar en az 297 radyo istasyonu yayın lisanslarının yenilenmesiyle bağlantılı olarak çeşitli nedenlerle kapanmak zorunda kaldı.

1989'da Radio Minuto'yu kuran Fredy Andrade, radyo istasyonunun lisansının yenilenmemesi ve kapatılmaya zorlanması öncesinde hiçbir açıklama gelmediğini söyledi. Ancak günlük haber programlarında, González'i Maduro'ya karşı büyük bir farkla önde gösteren anketler de dahil olmak üzere muhalefetle ilgili haberlere yer verdiğini vurguladı.  

Andrade CPJ'ye “González bu seçimi kazanacak ve bence hükümet 28 Temmuz'da yayına çıkıp muhalefetin zaferini ilan edeceğimizden korktu. Bizi susturmak istediler. Bu bir önleyici saldırıydı” dedi.

Espacio Público'nun direktörü Carlos Correa, çok sayıda medya kuruluşunun kapatıldığını, faaliyette olanların bütçe sorunları yaşadığını ve yabancı muhabirlere vize verilmediğini belirtti. Bu nedenle bu seçimi takip eden az sayıda gazeteci olduğunu söyledi.

Efecto Cocuyo ve El Pitazo gibi bağımsız Venezuela haber siteleri hem Maduro hem de González kampanyaları hakkında detaylı haber ve analizler sunuyor. Ancak internet gözlem grubu Venezuela Sin Filtro'ya göre bu iki sitenin ve 40'tan fazla başka sitelerin Venezuela'da devlet ve özel internet servis sağlayıcıları tarafından erişimi engellendi.

Kararlı haber meraklıları bu engelleri aşıp VPN aracılığıyla bu sitelere erişebiliyor ancak Ruíz çoğu internet kullanıcısının VPN kurmak için gerekli bilgi, sabır ve paraya sahip olmadığını söylüyor. 

Dolayısıyla muhalefetle ilgili haberlerin neredeyse tamamı sosyal medyadan geliyor. Bu siteler, Maduro hükümeti tarafından başkanlığa aday olması yasaklanan popüler muhalefet lideri Machado ve onun yerine aday olan González'in konuşmalarının ve kampanya mitinglerinin video klipleriyle dolup taşıyor. 

Şu anda Caracas merkezli Venezuela Seçim Gözlemevi (OEV) için çalışan eski bir gazeteci olan Ibis León, “Sosyal medya hükümet sansürünün yerini doldurmuyor ama muhalefet hakkında haber almanın başka yolu yok” dedi.

Ancak sosyal medyaya güvenmek Venezuela'da bilgiye erişim için yeni bir dizi zorluğu da beraberinde getiriyor. Elektrik kesintileri yaygın, internet bağlantıları yavaş ve genellikle kırsal bölgelerde kullanılamıyor. 

Muhalefetin adayı González'in basın özgürlüğüne tam saygı gösterme sözü vermesi Venezuelalı gazeteciler arasında yeni bir umut yarattı. Eski Éxitos 93.1 gazetecisi Di Giampaolo, olası bir González zaferinden bahsederken, “Umarım gazetecilik ve Venezüella için daha iyi zamanlar geliyordur” dedi.

(HA)