Vekil Tüzel Sordu: Neden Devlet Soma A.Ş.'ye Taş Parası Ödedi?

Halkların Demokratik Partisi (HDP) milletvekili Levent Tüzel, Sayıştay raporunda ortaya çıkan Soma A.Ş.'nin devlete sattığı düşük kalorili kömürle kamunun zarara uğratılmasını Meclis'e sordu.

Alınan kömürün yüzde 33'ü kullananılabilir

Tüzel, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın yanıtlaması istemiyle verdiği soru önergesinde 301 madencinin ölümüne neden olan Soma A.Ş.’nin kamuya 2013 yılında sattığı 2.3 milyon ton kömürün sadece yüzde 33'ünün kabul edilebilir düzeyde olduğunu hatırlattı.

"Ege Linyitleri İşletme Müdürlüğü’nün 2013 dönemini inceleyen Sayıştay denetçilerinin raporunda, Soma A.Ş.’ye bölümde, rödovans sistemi ile çıkardığı tüm kömürü kamuya satan şirketin, düşük kalorili kömür sattığı vurgusu yapılmış.

"Firmanın taahhüt ettiği ve sözleşmede yer alan hükümlere göre, üretilecek kömürün baz kalori değerinin 2.250 kcal/kg olması gerekiyordu. Buna karşın fiili durumda Soma A.Ş.’nin ürettiği kömürün ortalama kalorifik değeri 2.213kcal/kg oldu. Sözleşmeye göre kalorisi 1.800 kcal/kg altında kalan kömürün de reddedilmesi ve alınmaması gerekiyor. 

"Ancak rapora göre anılan firma, 2013 yılı ile 2014 yılının ilk 4 ayına isabet eden 10 değişik çalışma gününde kalorifik değeri 1.653 ile 1.788 arasında değişen kömürlerden 54 bin tonunu devlete vermiş ve karşılığında hiçbir cezai müeyyide ile karşılaşmamış.

"Soma A.Ş.’nin, 2013 yılı içerisinde sadece eylül ve ekim aylarında baz kalori değerinin üstünde kömür ürettiği, geride kalan 10 ayın tamamında ise belirtilen 2.213kcal/kg değerin altında kömür üretimi yaptığına dikkat çekiliyor.

"Bu şekilde Soma A.Ş. 2.3 milyon ton kömür satmış, bu kömür, ilk başta büyük kaya parçalarından arındırılmış, rakam 1.5 milyon tona düşmüş, o da yıkandığında sadece 768 bin ton kömür elde edilmiş yani, firmanın kamuya sattığı 2.3 milyon ton kömürün sadece %33’ü kabul edilebilir düzeyde."

Kamu ne kadar zarara uğratıldı?

Tüzel şu soruları sordu:

* Belirtilen tarihlerde Soma Holding’den rödövans sistemiyle satın alınan ve sözleşme gereği baz kalori değeri 2.250 kcal/kg olması gerekirken, kalorifik değeri 1.653 ile 1.788 arasında değişen kömürlerden 54 bin tonunu devlet neden almıştır? Bu düşük kalorili kömürler ne yapılmıştır?

* Sözleşmeyi ihlal ettiği halde, Soma A.Ş.nin hiçbir cezai müeyyideyle karşılaşmaması düşük kalorili kömür üretimi yapılmasının sürdürülmesine ve kamunun zarar ettirilmesine yol açmıyor mu?

* Soma A.Ş.nin sözleşmeye uygun kalorifik değerde üretim yapmaması nedeniyle, Ege Linyitleri İşletme Müdürlüğü’nün operasyon kayıpları ve satılabilir kömür miktarlarının azlığı nedeniyle uğradığı kayıp nedir?

* Yüksek kalorili ve Elektrik Üretim A.Ş.’ye satıştaki protokol şartlarına uygun kömür üretiminin sağlanması için gerekli tedbirlerin alınması için Bakanlığınızca ne tür yaptırım uygulamış ve önlem almıştır?

* Sayıştay raporunda “ocaklardan alım yaparken; kantarlardan kayaçların geçirilmesinin önlenmesi gerekir” denilmektedir. Bu tespitle, kaya parçalarını dahi kantardan geçirip kamuya sattıkları ve sistematik olarak kamunun taşa para ödediği anlaşılıyor. Sayıştay denetimlerinden sonra, bu ihmaller ve görevi kötüye kullananlar, sorumlular hakkında ne işlem yaptınız? (NV)