Vasiliu: Çözüm Yakın
Vasiliu görüşlerini şöyle ifade etti:
* AB'ye kesin üyelik 1 Ocak 2004'te gerçekleşecek. O güne kadar çözüm olasılığı yüzde elliden fazladır. Hatta belki de ben, 2002 Aralık ayına kadar da anlaşma şansının olduğuna inanan tek kişiyim.
* Böylece 2003 Cumhurbaşkanlığı seçimi de olmayacak. Çünkü yeni sisteme göre seçim yapılana kadar Klerides devam edecek. Sistem başkanlık değil, parlamenter sistem olacak.
Kapı barış için açık
* Kapı Aralık sonuna kadar barış için açıktır. Özellikle 3 Kasım'da Türkiye'de yapılacak seçimleri AB yanlıları kazanırsa Kıbrıs'ta çözüm daha süratli gerçekleşecektir.
1993'te çözüme çok yaklaştık
* Kıbrıs Cumhuriyeti Başkanı olduğum dönemde Kıbrıs sorununun çözümüne çok yaklaşılmıştı.
* O zamanın en önemli unsurlarından biri Turgut Özal'ın Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olmasıydı. Aynı zamanda Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri ve Güvenlik Konseyi'nin beş daimi üyesi, Kıbrıs sorununun çözümü konusunda kararlıydı.
Denktaş'ın fikirleri daima sorun
* Eğer 1993'te Cumhurbaşkanlığı seçimini kaybetmeseydim ve üç ay sonra Özal ölmeseydi Kıbrıs sorunu çözülebilirdi. 1993 yılında çözüme en yakın noktaya ulaştığımı kesin olarak söyleyebilirim.
* Denktaş'ın fikirleri daima sorun oluşturuyor. O zaman şimdi savunduğu iki ayrı devlet fikirlerini açıkça savunmuyordu. Ve aynı zamanda Denktaş'ın her zaman Türkiye'nin söylediğini yapacağını belirttiğini unutmamak gerekir.
Çözüm nasıl olacaktı?
* Bulunacak çözüm, Kıbrıslı Türklerin bütün haklarını sağlayan bir federasyon olacaktı. Söz konusu olan tüm göçmenlerin evlerine dönmesi değil, tüm göçmenlerin evlerine dönme hakkına sahip olmasıdır.
* Bir çözümde tüm Kıbrıslı Türkler, Kuzey'de kalmayı tercih ederken, Rum göçmenler evlerine dönse bile, Türkler, kuzeyde çoğunlukta olacaktır. Zamanında biz bunların hesaplarını yaparak BM yetkililerine sunmuştuk.
* Örneğin Güzelyurt bölgesi için bir planımız vardı. O plana göre evinden çıkmak isteyenler için yine aynı bölgede apartman değil, en az oturdukları evleri kadar güzel modern evler inşa edilecekti.
Yatırım yapılan arazilerde mülkiyet önceliği Türklerin
* Kıbrıslı Rumlara ait arazilerin üzerine Türkler tarafından, baraka niteliğinde olmayan değerli inşaat yapılmışsa, mülkiyet önceliği kimde olacak? Önceliğin, yatırımı yapan Kıbrıslı Türklerde olmasını 1993'te kabul etmiştik.
Hep inandım
* 1993'te Türk tarafına önerdiklerimiz Kuzey Kıbrıs'ta oylanması durumunda büyük çoğunlukla onay alacağına hep inandım.
AB üyelik süreci devam ediyor
* Avrupa Birliği'nin Kıbrıs'ı da içine alan genişleme programı belirlendiği gibi devam ediyor. Bu süreçte bir olumsuzluk olmayacağına inanıyorum. 1 Ocak 2004'te "Kıbrıslılar" AB vatandaşı olacak.
Türkiye'nin konumu
* Türkiye'nin AB üyeliğinin önemi konusunda hemfikirim. Türkiye'nin AB üyesi olabilmesinin önceliği Türkiye'ye bağlıdır.
* Türkiye AB'ye üye olmaya karar verir ve gerekli olan değişiklikleri yaparsa dünyada Türkiye'nin AB üyeliğini durduracak kuvvet yoktur.
* Sorun nedir? Türkiye bugüne kadar AB'ye kendi koşullarıyla girmeyi istedi. Sanki Türkiye, AB'ye değil, AB Türkiye'ye katılacak.
* AB üyesi ülkelerin bunu kabul etmesi mümkün değildir. AB'ye girecek olan ülkeler öncelikle Kopenhag kriterlerine uymalıdır. AB bir kulüp gibidir.
* Tüzüğünü okursunuz beğenirseniz girmek istersiniz, beğenmezseniz bunun pazarlığı olmaz. Kulübün tüzüğü birinin üye olması için değiştirilmez.
* AB, Türkiye'den özel bir şey istemiyor. Türkiye'den istedikleri, Kıbrıs, Malta, Almanya veya öteki ülkelerden istenendir.
Çözüme ne kadar yakınız?
* Denktaş'ın iki devlet ısrarı çözümü engeller. Bu ısrar sürerse çözüm imkanı olmaz. Bu pozisyon terk edildiği zaman çözüm çok kısa zamanda bulunabilir. Üst düzey anlaşmalar Denktaş tarafından imzalandı. Yani iki toplumlu, iki bölgeli federasyon onun isteğiydi.
AB, çok önemli değişiklik
* Şimdi çok önemli değişiklik AB'dir. Bu durumda anlaşma garantili olacaktır. AB içinde çok konularda kararlar Brüksel'de alınır.
Euro, tartışmayı bitirecek
* Anımsıyorum... Benimle görüşürken Denktaş, "Kıbrıs Lirası'nı kabul ediyoruz ancak 2 merkez bankası istiyoruz" demişti. "Bir para iki merkez bankası olmaz" dediğim için konu orada kalmıştı. Şimdi AB'ye girdiğimiz zaman EURO ile birlikte bu tartışma ortadan kalkacaktır.
Anlaşıp AB'ye girelim
* AB'nin Denktaş'ın olumsuzluk esasına dayalı egemenlikle ilgili söylediklerini kabul etmesi mümkün değildir. Anlaşıp AB'ye girelim, sonra kavga edelim ve Avrupa'da iki Kıbrıs olsun. Bunun kabulü asla mümkün değildir. AB'ye tek bir Kıbrıs girecek ve o kalacak. Federal ancak bir."
* Kıbrıs'ın AB'ye üye olmasından önce Kıbrıs'ta varılacak anlaşmanın özel hükümler içermesi daha kolay olacaktır. Bu amaçla kapıyı 2003 Aralık sonuna kadar açık tutmaktan yanayız. Aralık 2002'de Kopenhag'ta çıkacak karar ne olursa olsun görüşmeler devam edebilir.
Kuzey'in AB'ye uyumu
* Güney Kıbrıs'ın AB'ye yönelik uyum çalışmaları sona doğru yaklaşırken Kuzey Kıbrıs'ta bu çalışmalar yapılamıyor. Çözüme yönelik ilerleme olmadığı sürece Kuzey'de AB'ye uyum yönünde seminer ve benzeri etkinlikleri bile yapamıyoruz.
* Tarım ürünlerinde AB'nin talep ettiği denetim mekanizmasını kurmayı teklif ediyoruz, Türk tarafı kabul etmiyor. Kabul edilse tarım ürünlerinin ihracında ambargodan bahsedilemeyecek, Kuzey'deki tarım ürünleri AB ülkelerine rahatlıkla ihraç edilecek.
Kıbrıslı Türkler çok acı çekti
* Kıbrıs Türkleri ve Kıbrıs Rumları çok acı çektiler. Özellikle Kıbrıslı Türkler daha fazla acı çekti. Zaman geçmişi unutma, geleceği kurma zamanıdır. Buna en uygun zemin AB üyeliğidir.
* AB'ye üye olacağımız günü bekliyorum. O gün Kıbrıslı Türkler de AB vatandaşı olacak. Bundan Kıbrıslı Türklerin yararlanmaması çok yazık olacak. (NH/BB/NK)