Ukrayna Parlamentosu, Moskova Patrikhanesi'ne bağlı Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin faaliyetlerini yasaklama tasarısını kabul etti.
Parlamento genel kurulunda “Rusya Federasyonu ile bağlantılı olanlar da dahil olmak üzere dini kuruluşların Ukrayna topraklarındaki faaliyetlerinin yasaklanması” yasa tasarısının oylaması yapıldı. Tasarı, 322 milletvekilinden 265'nin oyu ile onaylandı.
Ukraynalı yetkililer, Ukrayna Ortodoks Kilisesi'nin Rusya ile savaşta Moskova lehine çalışmalar yürüttüğünü savunuyordu.
Milletvekili Roman Lozynskyi, sosyal medyada yaptığı açıklamada, "Bugün, onlarca yıldır dini örgüt maskesi altında saklanan Kremlin'in ajan ağından kaçınılmaz bir temizlik yoluna girdik" dedi.
Ukrayna’da kiliseler
Ukrayna'da bazı din insanları, Moskova kiliselerine karşılık, Kiev Patrikhanesi Ukrayna Ortodoks Kilisesi ve Ukrayna Bağımsız (Otosefal) Ortodoks Kilisesi'ni kurduklarını ilan etmişti.
Ancak, Ortodoksluk mezhebinde bu yapılanmanın geçerli olabilmesi için bu kiliselerin, Fener Rum Patrikhanesi ya da diğer patrikhanelerin yarısı tarafından tanınması kuralı bulunuyor.
Halkın büyük çoğunluğunun Ortodoks olduğu Ukrayna'da, kiliselerin bir kısmı Moskova Patrikhanesi'nin, bir kısmı da Kiev Patrikhanesi'nin kontrolünde yer alıyordu. Bazı kiliseler de Ukrayna Bağımsız Ortodoks Kilisesi'ne aitti.
Fener Rum Patrikhanesi'nden bağımsızlık belgesi
2018'de dönemin Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko, İstanbul Fener Rum Patrikhanesi'ne başvurarak 1992'de kurulan Kiev Patrikhanesi'ne bağlı Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ne otosefal (Kendilerine ait bir lider tarafından yönetilen Ortodoks kiliselerine verilen bağımsızlık) verilmesini istemişti.
Fener Rum Patriği Bartholomeos, Ukrayna Ortodoks Kilisesi'ne bağımsızlık kazandıran “Tomos” adlı belgeyi, 5 Ocak 2019’da Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko'nun katıldığı törenle verdi.
Siyaset bilimci Prof. Dr. Elçin Macar, konuyu bianet’e şöyle değerlendirmişti: “Bu, İstanbul Patrikhanesi'nin ekümenikliğini bir kez daha gösteren, Ukrayna konusunda artık Rusya'nın değil Batı'nın söz sahibi olacağı iddiasını simgeleyen bir tören oldu. Siyasi açıdan bakıldığında, Ukrayna'nın Rus nüfuzundan kurtulma isteğinin de son sembolik adımı oldu. Kilise meselesi, Ukraynalı politikacılarca milliyetçiliğin dozajını arttırmada yardımcı olan bir araç olarak kullanılıyor."
Rusya'dan tepki
Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, Ukrayna Parlamentosu'nun kararına tepki gösterdi.
Zaharova, Rus "Zvezda" televizyon kanalına yaptığı açıklamada, "Buradaki hedef, gerçek Ortodoksluğu kökten yok edip, bunun yerine sahte Ortodoks Kilise yaratmaktır. Bu, Ukrayna'da Ortodoksluğun yok edilmesidir" dedi, Ukrayna kilisesinin "ayrılıkçı" olduğunu ve Rus Patrikhanesi'ne bağlı kutsal yapıları ele geçirdiğini savundu.
Ukrayna Kilisesinin tarihi
Kilise 5 Ocak 2019’a kanonik Doğu Ortodoks kiliseleri tarafından tanınmıyordu. 11 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Kiev Patrikhanesi'nin bağımsızlık isteğinin kabul edildiğini açıkladı.
Patrikhane'nin ana kilisesi, Ukrayna'nın başkenti Kiev'deki St. Volodymyr Katedrali.
Kilise 1051 yılında İstanbul Patrikhanesi'nden bağımsızlık kazanma girişimlerine başlamıştı. İlk kez 1051'de İstanbul'dan izin alınmaksızın kilisenin başına başpiskopos seçildi.
Kiev Kilisesi, 1654'te Moskova Kilisesi'nin etkisi altına girmeye başladı. 1686 yılında ise İstanbul Rum Ortodoks Kilisesi'nden ayrıldı ve Moskova Kilisesi'ne bağlandı.
Yıllar içinde özerkliğini kaybetti ve Rus Ortodoks Kilisesi'ne bağlı bir piskoposluk haline geldi.
Ekim Devrimi'nin ardından Kilisenin bağımsızlığı gündeme geldi ama girişimler sonuçsuz kaldı. Sovyetler Birliği'nin yıkılışından sonra da Kiev Piskoposluğu Rus Ortodoks Kilisesi'ne başvurdu ve özerklik talebinde bulundu. Ekim 1990’da bu istek kabul edildi. Ortodoks anlayışı Ukrayna'da Kiev Patrikhanesi ve Moskova Patrikhanesi olarak ikiye ayrıldı.
(AS)