Ücretlilerin Üçte Biri Kaçak
Son 1 yılın verileri,
* İşgücü olarak piyasaya taze emek çıktığını,
* Yanı sıra tarımdan tarım dışına işgücü pompalandığını,
* Bu işgücünün ücretli emeğe dönüştüğünü,
* Ücretlilerin yarısının da kayıt dışı çalıştırıldığını ortaya koyuyor.
2004 yılının dördüncü yani son çeyreğinin işgücü-istihdam-işsizlik verileriyle 2005'in "eylül-ekim-kasım" döneminin verileri şu gerçekleri sergiliyor.
İşsizlerin sayısı 60 bin arttı
Son 1 yılda, büyüme, canlılık belirtileriyle çalışmak için iş arayanların, yani işgücü olarak piyasaya çıkanların sayısı 386 bin artmış ve 2005 sonunda 24 bin 686'ya ulaşmış.
Bu 386 bin yeni işgücünün ise 327 bini istihdam edilmiş, 59 bini işsizler ordusuna katılmış. Böylece işsizlerin sayısı yaklaşık 60 bin artışla 2 milyon 487 bine çıkmış.
Bu, işsizlik oranının yüzde 10'dan yüzde 10.1'e çıkması demektir. Başka bir ifadeyle, bu yıl ekonomideki büyüme yüzde 5 olarak gerçekleşse bile, istihdam artışı yüzde 1,5'ta kalmıştır, işsizlerin sayısı azalmak yerine 60 bin kişi daha artarak yüzde 10.1'i bulmuş.
İşsizlik oranı tarım dışında yüzde 13'ü bulurken, gençler(15-24 yaş grubu) içinde yüzde 19'a, kentlerde yüzde 22'ye ulaşmış.
Ücretlileşmede 6 puanlık artış
Sektörel olarak baktığımızda, sektörler içinde bir işgücü akışı gerçekleştiğini ve tarımın, son çeyrekler itibariyle 1 yılda tarım dışına 988 bin işgücü pompaladığını ve tarım dışı kesimlerden hizmetlerle sanayinin, biraz da inşaatın bu pompalanmış işgücünü istihdam ettiğini görüyoruz.
Tarımdan akan işgücünün(988 bin) yanı sıra, piyasaya giren yeni işgücü (386 binin 327 bini) sanayide, inşaatta ve hizmetlerde istihdam edilmişler. Bu, 1 milyon 314 bin kişilik bir istihdam demek.
Ücretli sayısının son bir yılda 1 milyon 90 bin arttığını dikkate alırsak, tarımdan gelenler ve işgücü ordusuna yeni katılanların yüzde 82'si, "ücretli emek" olarak istihdam edilmişler. Bu, ücretlileşmenin artması anlamına geliyor.
Böylece, ücretli ve yevmiyeli emeğin, toplam çalışanlar içindeki payı bir yılda yüzde 52.2'den yüzde 55.8'e çıkmış. Bir yılda ücretlileşmede 6 puanlık artış dikkat çekici.
İş arayanlar 2,5 milyon işsizle rekabet etmek zorunda
Ücretli sayısındaki artışa paralel bir önemli gelişmeyse, ücretlilerin kayıt dışı yani, sigortasız, kaçak çalıştırılma eğilimlerindeki artış. 2004 sonunda 11 milyon 415 bin ücretli ve yevmiyelinin 4034'ü, yani yüzde 35'i kayıt dışı çalıştırılıyordu.
2005 sonunda 12 milyon 381'i bulan ücretli-yevmiyelilerin 4 milyon 92 bininin, yani yüzde 33'ünün kaçak çalıştırıldığı anlaşılıyor. Son 1 yılda 1 milyon 90 bini bulan yeni ücretlilerin yüzde 42'si kayıtsız olarak işe alınmışlar.
Kuşkusuz, iş arayanları kaçak ücretli olarak işi kabul etmeye zorlayan ana etmen, piyasada 2,5 milyon işsizle rekabet etmek zorunda kalmaları. Yedek sanayi ordusunun durmadan büyümesi, işverenlere işe talip olanları kaçak istihdam etme imkanını da veriyor.
İşsiz ücretliler, sanayinin tekstil-konfeksiyon gibi emek yoğun alt sektörlerinde, inşaatta, hizmetlerin turizm, temizlik gibi alt sektörlerinde, net asgari ücretin bile altında ücretlerle istihdama razı oluyorlar. (MS/KÖ)