Türkiye Üreyen Kuş Atlası Yayında

  Alaca ağaçkakanı: Yuvadan kafasını çıkararak annesini çağıran yavru orman alaca ağaçkakanı. Fotoğraf: Mustafa Sözen

Türkiye sınırları içinde yuvalayan 316 kuş türüne ait kapsamlı bir araştırma sonucu yayınlandı.

“Türkiye Üreyen Kuş Atlası” verilen çalışmayı WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) ve Avrupa Kuş Sayım Komitesi beraber yürüttü.

Atlasta 316 kuş türünün yayılış ve bolluk haritaları da bulunuyor.

Çalışmanın koordinasyonunun uzman ekolog, kuş gözlemcisi ve Kuşbank (Türkiye Kuş Gözlem Veritabanı) ulusal yöneticisi Kerem Ali Boyla yaptı; yüzlerce kuş gözlemcisi ve çeşitli sivil toplum kuruluşları ve Tarım ve Orman Bakanlığı da çalışmaya katılım sağladı.

Atlasın tanıtımı Tarım ve Orman Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nde düzenlenen bir toplantıyla yapıldı.

WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Doğa Koruma Direktörü Sedat Kalem, toplantıda yaptığı konuşmada, “Türkiye Üreyen Kuş Atlası”nın oluşturulmasında 150’den fazla kuş gözlemcisinin yer aldığını söyledi. Ayrıca 450’den fazla kişi, 2000 yılından sonraki dönemde KuşBank’a girmiş oldukları verilerle Atlas’a katkı vermiş.

Yaz ördeği, kadife ördek ve teli turna gitti

Kalem’in verdiği bilgiye göre 2000-2018 yılları arasında yapılan bu çalışmada Türkiye’de düzenli olarak bulunan 400 türden 313’sünün ülke sınırları içinde ürediğinin tespit edilmiş. Yuvalayan kuş türü sayısı 316 olarak tespit edilmiş. Ancak yaz ördeği, kadife ördek ve telli turnanın artık Türkiye’de üremediği de tespit edilmiş.

Atlas’tan bazı çarpıcı bulgular

Türkiye Üreyen Kuş Atlası”nın ortaya koyduğu çarpıcı sonuçlardan bazıları şunlar:

- Türkiye’de düzenli bulunan 400 türün 313’ü ürüyor. Türkiye’nin yüksek biyoçeşitlilik değerini gösteren bu sayı, farklı coğrafi bölgelerin bize sunduğu çeşitliliğin bir yansıması.

Yeni üç tür

- Üç kuş türü, Türkiye’de üreyen kuş faunasına eklendi. Bu türler; Eskişehir’de yuvalayan aladoğan (Falco vespertinus), Hakkari’de yuvalayan sazak mukallidi (Iduna [Hippolais] rama) ve Şanlıurfa Birecik’te yuvalayan ak yanaklı arapbülbülü (Pycnonotus leucotos).

Giden üç tür

 Muhtemelen eski üreme alanı olan Van'ın bataklıklarında dinlenen telli turnalar. Fotoğraf: Serhat Karaca

- Üç önemli türün artık üremediği tespit edildi. Geçmiş yıllarda Göksu Deltası’nda ürediği bilinen yaz ördeği (Marmaronetta angustirostris), Doğu Anadolu’daki dört farklı sulak alanda üremiş olan telli turna (Grus virgo) ve Doğu Anadolu’nun yüksek göllerinde yuvalayan kadife ördeğe dair (Melanitta fusca) bir üreme faaliyeti tespit edilemedi.

Türkiye Üreyen Kuş Atlası’na bu adresten ulaşılabilir:

- Avrupa çapında soyları azalan bazı türlerin ülkemizde sağlıklı popülasyonları bulunuyor. Avrupa ülkelerinde, kısmen Avrupa Birliği’ne geçiş nedeniyle, tarım ve ormancılık uygulamalarında yaşanan değişiklikler sonucunda bazı yaygın türlerin popülasyonları ciddi oranda azaldı. Bu türler arasında bulunan üveyik (Streptopelia decaocto), tarlakuşu (Alauda arvensis), kızıl sırtlı örümcekkuşu (Lanius collurio) ve kirazkuşu (Emberiza hortulana) gibi türler Türkiye’de hala bol ve yaygın bir şekilde ürüyor. Türkiye bunu, birçok bölgede hala devam eden geleneksel üretim sistemlerine tarla kenarlarında yetişen yabani otların varlığına, engebeli ve kayalık arazide korunan yaşam alanlarına borçlu.

Üç yabancı tür

- Üç yabancı tür, Türkiye’nin üreyen kuş listesine dahil oldu. Her yıl insan eliyle başka coğrafyalardan getirilen türler bir şekilde doğal yaşama karışıyor. Bu türler arasında özellikle şehirlerde yaşayan ve artık yerleşik nüfuslar oluşturmuş üç tür bulunuyor. Yeşil papağan (Psittacula krameri), İskender papağanı (Psittacula eupatria) ve çiğdeci (Acridotheres tristris) artık birçok alanda yerleşik topluluklar oluşturmuş durumda. Bu üç tür, kentsel alanlardan çıkıp doğal yaşam alanlarına yayılmadıkları için henüz “istilacı” türler olarak sınıflandırılamıyor.(HK)