Türkiye Mayında Üzerine Düşeni Yapmıyor

Türkiye, 25 Eylül 2003'te imzaladığı ve 1 Mart 2004'te uygulamaya giren Mayın Yasaklama Anlaşması'nın yerel uygulamaları için gerekli yasayı henüz çıkarmadı ve şu ana kadar böyle bir girişimde bulunmadı. Türkiye'nin hâlâ Ulusal Mayın Faaliyet Yetkilisi ve Ulusal Faaliyet Merkezi yok.

Türkiye'nin 2006'da stoklarında 2 milyon 979 bin 165 adet mayın var ve bunların imhasının tamamlanması için son tarih 1 Mart 2008.

Türkiye'de toprağa döşeli 1 milyon mayın bulunuyor. Türkiye, Mayın Yasaklama Anlaşmasına göre 1 Mart 2014'ten önce temizlemesi gereken bu mayınlardan 2005'te sadece 17 bin 886'sını temizledi.

Türkiye eğitim ve araştırma amacıyla 16 bin antipersonel mayını elinde tutuğunu rapor etti. Bu rakam Brezilya'dan sonra en yüksek ikinci rakam ve birçok ülkeden 10-15 kat daha fazla.

2006 uluslararası mayın raporu (Landmine Monitor Report 2006), Mayınsız Bir Türkiye Girişimi sözcüsü Muteber Öğreten, Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Gençay Gürsoy, Sosyal Demokrasi Vakfı (SODEV) Kurucu Başkanı Ercan Karakaş, Sakatlar Derneği Genel Başkanı Şükrü Boyraz ve Barış Girişimi adına Osman Kavala tarafından Taksim Hill Otel'de düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı.

Öğreten: İyi yönde gelişme var ama tehlike devam ediyor

Dünyada 260 Milyon Mayın Var 2006 uluslararası mayın raporuna (Landmine Monitor Report 2006) göre, dünyada halen 131 ülkede 260 milyon mayın var. Raporda dünyanın mayınsızlaştırılması konusunda yer verilen olumlu ve olumsuz gelişmeler şöyle: Olumlu gelişmeler 1 Temmuz 2006 itibariyle Mayın Yasaklama Anlaşması'nı imzalayan Taraf Devlet sayısı 151'e ulaştı. Mayın Yasaklama Anlaşmasına taraf olmayan beş ülke de dahil olmak üzere en az 38 ülke antipersonel mayınların üretimini durdurdu. Anlaşmayı imzalayan ya da taraf olan devletler antipersonel mayın kullanmamışlar. Antipersonel mayınların yasaklanmasını kabul eden, devlet dışı silahlı grup sayısında da artış görüldü. Antipersonel mayın ticaretindeki küresel de facto yasak devam ediyor Son LM raporundan bu yana Taraf Devletlerce toplam 700.000 anîipersonel mayın imha edildi. Böylece Taraf Devletler toplamda 39,5 milyondan fazla antipersonel mayın imha etmiş oldular. 2005 yılında toplamda 740 kilometrekareden fazla bir alan mayınsızlaştırıldı. 470.000'den fazla mayın 3,75 milyon patlayıcı araç imha edildi. Olumsuz gelişmeler Geçen yıl Mayın Yasaklama Anlaşması'nı imzalamayan kırk ülke yine tavrını korudu. Burma, Çin, Hindistan, Pakistan, Rusya ve ABD gibi büyük mayın stoğu sahipleri, üretici ve kullanıcılar, anlaşma dışında kalmışlardır. Bu raporlama döneminde Burma, Nepal ve Rusya antipersonel mayınlarını kullanmaya devam etti. En az 13 ülkede antipersonel mayın kullanan Devlet Dışı Silahlı Grup tespit edildi. Bu sene Gürcistan, Türkiye, Uganda, Filipinler bu listeden çıkarken Senegalli isyancıların Guinea-Bissau ordusuna karşı mayın kullandığı Guinea-Bissau listeye eklenmiştir. LM geçen yıl olduğu gibi antipersonel mayın üreticisi 13 ülke tespit etti. 1997 yılından bu yana üretim yapmayan ABD Mayın Yasaklama Anlaşması'na aykırı yeni mayın sistemleri geliştirmektedir. LM, anlaşmaya taraf olmayan devletlerin stoklarında 160 milyondan fazla mayın tuttuğunu tahmin ediyor. Bu mayınların büyük bir kısmı beş devletin elinde bulunmaktadır: bunlar Çin (yaklaşık 110 milyon), Rusya (26,5 milyon), ABD (10,4 milyon), Pakistan (yaklaşık 6 milyon) ve Hindistan (yaklaşık 4-5 milyon). 2005-2006 arasında olay yaşamış 58 ülkenin 49'unda kurbana verilen destek bir ya da daha fazla açıdan eksik kaldı.

Öğreten, Mayıs 2005-Mayıs 2006 dönemini kapsayan raporun, Mayın Yasaklama Anlaşması'nın ve mayın karşıtı hareketin, dünyanın her bölgesinde antipersonel mayınların yok edilmesi, yaşamların ve bedenlerin kurtarılması doğrultusunda iyi bir gelişim kaydetmeye devam ettiğini ortaya koyduğunu fakat bununla birlikte halen ciddî tehlikelerin devam ettiğini söyledi.

Öğreten Türkiye'deyse mayın temizliği, mayın risk eğitimi ve mayın mağdurlarına yardım konusunda yeterli çabanın gösterilmediğine dikkat çekti.

Türkiye 2006'nın ilk altı ayında yedi 2005'te 68 kişi öldü

Çatışmaların yoğunlaştığı dönemlerde mayın ve savaş atıklarından kaynaklı ölüm ve sakat kalmaların arttığına dikkat çeken Öğreten, 0cak 2006'dan 5 Haziran 2006'ya kadar 11 olayın rapor edildiğini ve bu olaylarda yedi kişinin öldüğünü ve en az dokuzu çocuk 18 kişinin yaralandığını bildirdi.

2005'te meydana gelen 62 olayda 68 kişinin öldüğünü ve 152 kişinin yaralandığı ifade eden Öğreten, "Bu rakam 2004'te bildirilen 168 ve 2003'te yaşanan 67 mayın mağduru sayısına göre önemli bir artış gösteriyor" dedi.

PKK Genava Call anlaşmasını imzaladı

Öğreten, PKK'nin de 18 Temmuz 2006'da Mayın Yasaklama Anlaşması'nı evreselleştirmek amacıyla Birleşmiş Milletler'ni devlet dışı aktörler için hazırladığı Genava Call anlaşmasını imzalayarak, antipersonel mayınların toptan yasaklanması sağlamak konusundaki arzusunu alenen açıkladığı ifade etti.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin (TSK) antipersonel mayın kullanımını Genelkurmay Başkanlığı'nın 26 Ocak 1998 tarihili emriyle yasakladığını ve o zamandan bu yana TSK'nin mayın kullandığına dair kayıtlara geçmiş bir olay bulunmadığını belirten Öğreten şöyle devam etti:

"'Landmine Monitor'ün (LM) Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki Diyarbakır ve Mardin illerinde yaşayan halkla yaptığı görüşmeler sırasında insanlar, silahlı kuvvetlerin bazen sivilleri tehlikeye atacak şekilde bölgeye patlamamış madde bıraktıkları şeklinde bir izlenime sahip oduklarını ifade etmişlerdir. Çatışma bölgesinde yaşayan halk, güvenlik kuvvetlerinin aynı zamanda karakol civarlarında meydana gelen mayın patlamalarından da sorumlu olabileceklerine inandığını belirtmiştir. Bu iddiaları destekleyecek herhangi bir delil bulunmamakla birlikte LM bu izlenimlerin yerel halk arasında genel olarak kabul gördüğünü ifade etmiştir."

Mayın mağdurları arasında ayrım yapılmasın

Mayın mağdurları arasında hiçbir ayrım gözetmeden, -çocuk,asker,sivil,korucu- mağdurların topluma kazandırılması gerektiğinin altını çizen Öğreten taleplerini şöyle sıraladı:

"Mayın temizliği programları; mayın mağdurlarının bakımı, rehabilitasyonu, sosyal ve ekonomik entegrasyonu için ücretsiz sağlık, mesleki beceri ve eğitim programları; halkın, özellikle çocukların,mayın ve askeri malzeme konularda bilinçlendirilmesine ilişkin eğitim çalışmaları acilen başlatılmasını talep ediyoruz."

Karakaş: Hükümet yan gelip yatmaktan vazgeçmeli

SODEV'den Ercan Karakaş ise, Türkiye'de hükümetlerin uluslararası anlaşmaları imzaladığını ancak anlaşmaların gereğini yerine getirmediğine dikkat çekti.

Karakaş, "Hükümetin bir çok konuda olduğu gibi mayın konusunda da bir programı ve takvimi yok. 2014'e çok az zaman kaldı. Hükümet yan gelip yatmaktan vazgeçmeli" dedi.

Sakatlar Derneği Başkanı Boyraz da, mayınların çok sayıda insanı sakat bıraktığını belirterek, hükümetin sosyal devletin gereği mağdurları rehabilite edip topluma kazandırmak yerine, toplum sızlayan vicdanı haline getirdiğini, meseleyi hayırseverlere havale ettiğini ifade etti. (KÖ)