Türkiye bu yılda da işçiler için en kötü 10 ülke arasında

Fotoğraf: Atlas Global işçilerinin eylemi

Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu (ITUC) her yıl dünya ülkelerini işçi hakları açısından değerlendirdiği Küresel Haklar Endeksi raporunu yayımladı.

Raporda Türkiye işçiler için en kötü 10 ülke arasında yer alırken DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ve DİSK Genel Sekreteri Adnan Serdaroğlu’nun gözaltına alınması, grev yasakları ve sendikal faaliyetlere yönelik engellemeler bu seneki raporun Türkiye başlığını oluşturdu.

TIKLAYIN - Türkiye, işçiler için en kötü 10 ülke arasında

Dünya genelinde de grev hakkı, sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı, sendikal etkinlikler, temel hak ve özgürlükler, ifade özgürlüğü ve toplantı hakkı ihlal edildi. 2021’de dünya genelinde işçi hakları ihlalleri arttı. Covid-19 önlemleri bu ihlallerde bahane olarak kullanıldı.

Doğu Avrupa'da sendikalara yönelik baskı artıyor

2021'de işçi hakları açısından en kötü 10 ülke raporda şöyle sıralandı: Bangladeş, Belarus, Brezilya, Filipinler, Honduras, Mısır, Kolombiya, Myanmar, Türkiye ve Zimbabve. 

Belçika, El Salvador, Haiti, Kanada, Macaristan, Malezya, Ürdün, Myanmar ve Slovakya’da da işçi hakları geçen yıla göre kötüleşti. Bolivya, Bosna-Hersek, Yunanistan, Meksika, Makedonya, Panama, Sudan ve Togo’da ise işçi hakları iyileşti.

Sendikal faaliyetlerin engellendiği ülke sayısı 2020’de 89’iken 2021’de 109’a yükseldi. Pek çok ülkede bağımsız sendikalar devlet baskısına maruz kaldı. Belarus, Mısır, El Salvador, Ürdün, Hong Kong, Kırgızistan ve Irak’ta pandemi günlerinde işçilerin temsil hakkı gasp edildi.

Ortadoğu ve Kuzey Afrika geçen yıl olduğu gibi işçiler için en kötü bölge durumunda: işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri yok sayıldı, bağımsız sendikalara yönelik baskılar, grevci işçilere yönelik soruşturmalar ve davalar devam etti.

Avrupa en iyi kıta olmakla beraber pek çok ülkede sosyal hareketler ve grevler engellendi. Doğu Avrupa ise bağımsız sendikalara yönelik baskı, şiddet ve keyfi tutuklamalar devam etti.

İşçi haklarının en iyi olduğu ülkeler arasında Danimarka, Finlandiya, İzlanda, Hollanda, Norveç ve Uruguay bulunuyor.

Ülkelerin yüzde 65'inde işçilerin adalete erişimi yok

Rapordan bazı bilgilier:

• Ülkelerin yüzde 87'sinde grev hakkı ihlal edildi. Belarus, Endonezya ve Filipinler’de baskıcı hükümetlere karşı ve Myanmar'da askeri darbeye karşı yapılan grevlere karşı şiddet uygulandı.
• Ülkelerin yüzde 79’unda toplu sözleşme hakkı ihlal edildi. Bütün kıtalarda TİS hakkı zayıflatıldı. Belarus, Brezilya, Honduras, Macaristan ve Hong Kong'da işyerinde demokrasi yok edilmek istendi.
• Ülkelerin yüzde 74’ünde işçilerin sendika kurma veya sendikaya üye olma hakkı gasp edildi. 2021'de 32 ülke göçmenlerin sendikal haklarını engelleyici yasal düzenlemeler yaptı. Şirketler sistematik sendika karşıtı faaliyetler işçileri sendikal haklarını engelledi. Uber gibi firmalar büyük bütçelerle lobicilik yaparak çalışanlarının işçi statüsü almasını engellemeye çalıştı.
• Brezilya, Filipinler, Guatemala, Kolombiya Myanmar ve Nijerya’da sendikacılar öldürüldü. Sadece Kolombiya'da 22 sendikacı katledildi.
• İfade özgürlüğünün ve toplantı hakkının sınırlandırıldığı ülke sayısı arttı. Hong Kong ve Myanmar’da aşırı şiddet vakaları rapor edildi.
• Dünya genelinde ülkelerin yüzde 65'inde işçilerin adalete erişimi yok veya kısıtlı. Belarus, Honduras, Filipinler ve Zimbabve bu açıdan en kötü ülkeler arasında.
• 68 farklı ülkede işçiler keyfi tutuklamalar ve gözaltılar yaşadı. Kamboçya, Hong Kong ve Myanmar yaygın tutuklamalar oldu.
• İşçilere yönelik denetim ve gözetim uygulamaları özel hayatın gizliliğini ihlal etti. ABD'de Amazon Facebook ve Google'da yasadışı veya gizli gözetim uygulandı. Amazon’un gözetim uygulamaları uluslararası bir skandal haline geldi.

"İşçiler pandemide toplumu ayakta tuttu"

ITUC Genel Sekreteri Sharan Burrow raporda şöyle dedi:

Yeni bir toplumsal sözleşme ancak istihdam, sosyal haklar, sosyal koruma, eşitlik ve kapsayıcılık temelinde inşa edilebilir. Böylece baskıcı hükümetler ve kötü niyetli şirketler tarafından yok edilen toplumsal güven tekrar tesis edilebilir. ABD'de bu konuda bazı olumlu yasal düzenlemeler yapılıyor. Ancak Avrupa’da atılması gereken çok adım var.

İşçiler küresel pandemi sırasında ön cephede savaştılar ve toplumları ayakta tuttular. Eğer hükümetler, işçilerin güvenliklerini sağlayamazsa işçiler de ekonomileri koruyamaz. Ekonomilerimize ve demokrasilerimize yönelik tehditler hükümetlerin görmezden gelemeyeceği kadar büyük bir tehdittir.

Türkiye: İşçilere yönelik baskı ve sendika düşmanlığı

Rapora göre Türkiye’de hükümet temel özgürlüklerin yanı sıra işçilerin hak ve özgürlükleri üzerindeki ciddi kısıtlamalarına devam etti. Sendika protestolarına polis müdahalesi yapıldı ve sendika yöneticileri keyfi olarak tutuklandı.

İşverenler, özellikle metal, cam, deri ve plastik sektörlerinde örgütlenmeye çalışan işçileri devamlı bir şekilde işten çıkararak sistematik sendika düşmanlığı yaptılar.

• 2020 1 Mayıs'ında sabahın erken saatlerinde DİSK Genel Merkezi polis tarafından ablukaya alındı. DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu ve Genel Sekreteri Adnan Serdaroğlu ve 25 sendika üyesi gözaltına alındı.  DİSK üyeleri Taksim Meydanı'na yürümek isterken engellendiler ve Covid-19 sokağa çıkma yasakları bahane olarak kullanıldı.  
• 24 Kasım 2020'de polis Birleşik Metal-İş üyelerine müdahale etti. Çeşitli fabrikalardaki haksız işten çıkartmaları ve Covid-19 önlemlerinin suiistimal edilmesi sonucunda ücretsiz izne gönderilmeyi protesto eden işçiler Gebze’den Ankara’ya yürümek istiyordu. 109 sendika üyesi gözaltına alındı ve işçilere şiddet uygulandı.
• 6 Kasım 2020 Eğitim-Sen üyelerinin evleri basıldı ve 22 öğretmen gözaltına alındı. Öğretmenlerin okuldaki odaları ve dolaplarında arama yapıldı.
• Özer Elektrik, Ünal Kablo ve Sampa Otomotiv gibi örneklerde sendika üyeleri işten atıldı ve sendikal faaliyetler engellendi.

Raporun tamamına www.globalrightsindex.org adresinden ulaşabilirsiniz.

(HA)