Fotoğraf: İndigo Dergisi
Mimarlar Odası Ankara Şubesi, birinci derece SİT alanı olan Filyos/Tios antik kentinin SİT derecesinin düşürülerek yapılaşmaya açılmasını yargıya taşıdı.
TIKLAYIN - Karadeniz'in tek antik kentinde inşaatın önü açıldı
“Yürütme durdurulsun”
Konuya ilişkin açıklama yapan Mimarlar Odası Ankara Şube Başkanı Tezcan Karakuş- Candan, şöyle dedi:
“Karedeniz kıyısındaki tek antik kent olan Tios’ta tarihi eserlerle dolu 62 dönümlük parselin, 56 dönümlük 1. Derece SİT alanı, Karabük Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararıyla 3. Dereceye düşürüldü ve yapılaşmaya açıldı. Koruma kurulları, ülkemizde ne yazık ki korumama bölge kurulları olarak işlem yapmaya başladı. Mimarlar Odası Ankara Şubesi olarak hinterlandımızda olan Zonguldak’ta Filyos/Tios antik kentinin yok edilmesine yapılaşmaya açılmasına seyirci kalmayacağız.
"Antik kenti yapılaşmaya açacak, Kültür ve Turizm Bakanlığı Karabük Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu'nun 30.06.2021 tarih ve 6770 karar sayılı kararının öncelikle yürütmesinin durdurulması ve takiben iptaline karar verilmesi talebiyle dava açtık.”
“Bütüncül koruma sağlamıyor”
Karakuş- Candan, Tios antik kentine ilişkin şu bilgileri verdi:
“Tios Antik kentinde sarnıç, beş bin kişilik tiyatro bulunmuştur. Helenistik devire tarihlenen sur duvarları, Roma-Bizans dönemine ait yapı kalıntıları, hamam, kilise, Roma Dönemi sikkeleri ve çanak-çömlek parçaları ortaya çıkarılmıştır. Su kemerinin hemen yakınında ise; anıtsal bir meydan çeşmesi olması muhtemel bir yapı bulunmuştur. Tiyatroda yapılan temizlik çalışmalarında; mermer iki heykel parçasına rastlanmıştır.
"Ayrıca bir uzman grubu tarafından, ortaya çıkan tüm küçük ve büyük buluntuların yapı kalıntılarının çizimleri yapılmaktadır. Filyos Kus Cenneti ile Filyos Kalesi arasında kalan bu arazi denizden 50 metre yükseklikte essiz güzelliktedir. 2700 yıllık tarihin bulunduğu üstelikte Maliye Hazinesine ait toplam 62 dönümlük parselin 56 dönümünün 3. dereceye düşürülmesi kararının hangi bilimsel yaklaşımla, koruma yaklaşımıyla alındığı anlaşılamamaktadır.
"Bu alan bir bütündür, parça parça SİT derecelendirilmesi bütüncül koruma anlayışıyla bağdaşmamaktadır. Alanın 56 dönümlük kısmı dava konusu karar doğrultusunda yapılaşmaya açılabilecektir.”
“Uzmanlar Tios’un kuruluşu MÖ 7 yüzyıla dayandığını, Tios antik kentinin Türkiye'nin Karadeniz kıyılarında, üzerine modern şehir inşa edilmemiş, kazılan tek antik kent özelliği taşıdığını ifade ediyor.
"Böylesi özellikli alanı yapılaşmaya açmak akıl almaz bir durumdur. Öte yandan 2 bin 700 yıllık antik kentin yanındaki Filyos Limanı’nın geçtiğimiz aylarda açılması da yapılaşma için zemin hazırlandığını ortaya koyuyor. Koruma Kurulu kararı da bunun önünü açıyor. Mimarlar Odası Ankara Şubesi olarak bilim ve teknikten aldığımız güçle doğal ve kültürel varlıklarımızın gelecek kuşaklara aktarılması için mücadeleyi sürdüreceğiz.”
Tios Antik Kenti
Kuruluşu M.Ö. 7. Yüzyıla kadar dayanan antik kent, Roma Dönemi'nde M.Ö. 70 yılında yakılıp yağmalandı. Daha sonra yeniden inşa edildi ve bir ticaret ve balıkçı kenti olarak yaşamını devam ettirdi.
Bizans Dönemi'nde M.S. 5'inci yüzyılda önemli bir dini merkez oldu. Selçuk ve Osmanlı dönemlerinde ise (14-15'inci yüzyıl) giderek önemini yitirdi ve küçük bir balıkçı köyüne dönüştü.
Bugün Filyos Beldesi'nin bulunduğu alanda eski kentten toprak üstü kalıntı olarak; Roma, Bizans ve Orta Çağ dönemlerine tarihlenen kalede; sahil surları, su kemeri, tonozlu galeri, tiyatro, savunma kulesi ve çeşitli mezarlar görülebiliyor.
Tios Kentinin araştırılması ve kazılması, Türkiye'nin Karadeniz kıyılarında kazılan ilk ve tek antik kenti olması nedeniyle Karadeniz tarihi ve arkeolojisi için büyük önem taşıyor. Buradan elde edilecek bilgi ve belgeler büyük önem taşımakta olup, toprağın hemen altında yolları, meydanı, hamamı, dini yapıları, evleri depoları, dükkanları, mezarlarıyla büyük bir kentin var olduğu düşünülüyor.
(EMK)