Sonbaharda Kriz Gelebilir
Konuyu bianet'e değerlendiren Sönmez, bankaların hazine ihalelerine girmeleri nedeniyle faizleri yüksek tuttuklarını, bunun da yeni bir finans krizi yaşanmaması için kabul gördüğünü belirtti.
Sönmez, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu'nun, "faizlerin aşağı çekilmesinin reel faizlerin düşmesine neden olacağı" yönündeki görüşüne de katılmadı. Sönmez, "TOBB Başkanının bu uygulamayı olumlu bulup, reel faizlerin düşeceğini söylemesi için erkendir" dedi.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr Türkel Minibaş ise, faizlerdeki düşüşün küçük yatırımcını tercihini etkilemeyeceğini belirtti.
Faiz indiriminde tartışma
Basına yansıyan haberlere göre faiz indirimi, hükümetin doların Türk Lirası karşısında değer kaybından duyduğu kaygıları gidermeyi amaçlıyordu. Ancak indirimden sonra da dolar düşmeye devam etti.
MB Başkanı Süreyya Serdengeçti, ise enflasyon dışındaki değişkenleri etkileme amacıyla karar almadıklarını açıkladı.
Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Başkanı Ali Bayramoğlu ise, dün bir basın toplantısı düzenleyerek, Serdengeçti'nin istifasını istedi. Faizin üç puan inmesinin önemli olmadığını savunan Bayramoğlu "Önemli olan reel faiz uygulamasını bitirmek" diye konuştu.
Sönmez: Dövize dönüş hemen olmaz
İktisatçı Mustafa Sönmez'in değerlendirmeleri ise şöyle:
* MB'nin 3 Kasım seçimlerinden bu yana yaptığı üçüncü faiz indirimi ikinci el piyasa faizlerini etkilemeyecek. Faizleri belirleyen esas olarak bankaların durumudur, onlar da hazine ihalelerine girdiklerinden,faizleri yüksek tutuyorlar ve MB buna karşı çıkamıyor. Yüksek faiz talebi, yeni bir finans krizi yaşanmaması için kabul görüyor.
* Dövizin aşırı düşmesinden dolayı bir cari açık krizi yaşanabilir, bunun nedeni de faizlerin yüksek olmasıdır. TL den dövize geçiş olsun diye MB'nin gecelik faizleri düşürmesi ve bunun hemen dövize, dolara etkisi olacağını söylemek için erken. Dövize dönüş sanırım Eylül'ü bulur. İthalatın biraz daha büyümesi ve cari açığın daha çok kriz sinyalleri vermesi lazım ki, insanlar dolara, dövize dönüş yapsınlar.
* Faizlerin yüksek olması nedeniyle yatırım yapılmaması, işsizlik verilerinin tekrarlanmasına ve devletin sosyal harcama yapmamasına neden oluyor. Ancak MB'nin bu operasyonu genel faizleri aşağı çekemez.
Minibaş:Krize doğru gidiş
Prof. Dr Minibaş, faizlerin yükselmesiyle sonbahar dönemde bir kriz yaşanacağı görüşünde:
* MB'nin faizleri düşürmesinin, ancak kredi faizi oranlarındaki düşüş açısından bir anlamı vardır, orada birkaç puanlık düşüş de birdenbire üretimde büyük patlamalar yaratmaz.
* Küçük ölçekli tasarruf sahipleri açısından, genel tasarruflarını döviz ve yatırım fonları açısından değerlendiren bu kesim, para ve sermaye piyasaları çok sığ olduğu için yeni düzenlemeyle birlikte tercihlerini değiştirmeyecek. Faizlerde çok büyük bir düşüş olması, kurların da bundan birkaç ay önceki seviyeye çıkması durumunda bu yatırımcıları etkiler.
* Mal fiyatlarına yansıyacak bir durum söz konusu olmadığından, birkaç gündür olan hareketlerden tasarruf sahiplerin etkileneceğini düşünmüyorum.
* Krize doğru gidiş açısından bakarsak, faizlerin beklenenin üzerinde yükselmesi yatırımcıyı, özellikle de ihracatçıyı ters yönde etkiliyor. Dış ticaret açığındaki büyüklük ve girdi fiyatlarındaki artışları bir arada değerlendirdiğimizde, Türkiye'yi sonbahar döneminde ciddi bir krizin beklediğini söylemek mümkün.
* Krizi önlemek için hükümetin üretime yönelik politikalara uygulaması, faiz ve kur politikalarını değiştirilmesi, aynı zamanda ihracata dönük sektörlerde üretimin gözden geçirilmesi gerekiyor. Yapısal reformlar birbiri ardına gerçekleşeceği için Türkiye çok önemli bir yoksullaşma yaşayacak, bu süreç otomatik olarak krizi besleyen bir unsur olacak.
* MB'nin faiz indirimini MÜSİAD üretime yönelik, bankacılar kredi vermeye yönelik yansımalarına bağlı olarak yorumladıkları için görüş ayrılıkları yaşanıyor. (ÖG/NK/BB)