12 Eylül darbesiyle yürürlüğe konan 1982 Anayasası, o dönemde siyasal faaliyet yürüten 98 bin 404 kişiyi örgüt üyeliği gibi gerekçelerle yargılamıştı. 1990 yılına gelindiğinde 78'liler Vakfı Girişimi'nin verilerine göre Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 146, 125 ve 168 sayılı maddelerinden yargılanan 21 bin 764 kişinin siyaset yapmasına ve kamu haklarına yasak getirildi.
Forta, Batmaz, Kement, Kav...
Kendisi de ömür boyu siyaset ve kamu haklarından mahrum bırakılan 78'liler Vakfı Girişimi sözcüsü Celalettin Can o dönemde siyaset ve kamu haklarından mahrum bırakılanlardan ilk akla gelenleri şöyle sıralıyor:
Bülent Forta, Erdoğan Aydın Tatlav, Cengiz Dinlemez, Fahrettin Dede, Aydın Çubukçu, Sezai Sarıoğlu, Sabahattin Selim Erhan, Seyfi Öngider, Seza Mis, Mustafa Şahiner, Hasan Sami Yalçın, Nazım Kement, Şenol Morgül, Ruşen Sümbüloğlu, Ertuğrul Kürkçü, Melih Pekdemir, Mehmet Ali Yılmaz, Bünyamin İnan, Tayfun Mater, Mahmut Memduh Uyan, Oğuzhan Müftüoğlu, Nasuh Mithat, Fuat Kav, Şamil Batmaz, Mustafa Kemal Kaçaroğlu.
Can'ın ismini andığı kişiler şu an herhangi bir siyasal partiye üye olamıyor, yöneticilik yapamıyor veya milletvekili adayı olamıyor.
"Bunlar göz ardı edilmesin"
Celalettin Can, bu ülkede sadece Necmettin Erbakan'ın veya Recep Tayyip Erdoğan'ın siyasi yasaklı olmadığını hatırlatarak "Yasaklar herkes için kaldırılmalıdır, bu Türkiye'nin yararınadır ama hakları elinden alınmış bu kadar insan da göz ardı edilmesin" diyor.
"Türkiye'deki yönetim 1970'li yıllarda ortaya çıkan iç çatışmalarda bir tarafı iktidara getirip, diğer tarafı tamamen yasaklayarak siyasal sürecin dışına attı" diyen Can, "siyasal sürecin dışına atılanların Türkiye'de siyasetin önünün açılması için devasa bir potansiyel taşıdığı" görüşünde.
Can, şu an kendi ifadesiyle "yok sayılan ve sessizliğe mahkum edilen devasa potansiyelin" siyasete ve hayatın diğer alanlarına geri dönmelerinin mücadelesini veriyor.
Cezaevinde 19 yıl ve hala yasaklı bir insan
TCK'nın 125, 146 ve 168 sayılı maddelerinde yargılanarak hayatının 19 yılını cezaevinde geçiren Celalettin Can, TCK'nın 33. maddesi uyarınca mal ve para idaresi haklarından da yoksun bırakılmış.
82 Anayasası'nın Can'a getirdiği yasaklamalar bunlarla sınırlı değil: Can'ın, 33. maddenin a bendine göre babalık, kocalık gibi hakları da mahkemenin onayına bağlı. Ayrıca Ceza İnfaz Yasası'nın 17. maddesine göre şartlı tahliye edildiği için herhangi bir suç işlediğinde tekrar kalan cezasını çekecek. (HA/BB/NK)