Siyah Büyük Gözler, Dumanlı Acılaşan Bir Ses: Leyla Gencer
"Yüzyılın büyük opera sanatçısı", "Leyla Gencer: Büyük siyah gözleri, çarpıcı ağzı, doğal sahne hakimiyeti"... Gencer ardından atılan başlıklar, söylenen sözler böyle...
Gencer ölene kadar La Scala Tiyatrosu Akademisi'nde sanat yönetmenliği yapmaya ve opera yorumu üzerine dersler vermeye devam etti.
Müzik eleştirmenlerinin olağanüstü güçlü bir sahneye sahip olduğunu yazdıkları Leyla Gencer 1953'te Napoli'de açıkhava festivalinde Mascagni'nin Cavalleria Rusticana eserinde Santuzza rolünü yorumlayana dek Ankara Devlet Opera ve Balesi Korosu'nda görev aldı. Opera çalışmaya İstanbul'da İtalyan dramatik soprano Giannina Arangi-Lombardi'yle çalışmaya başladı.
Leyla Çeyrekgil İstanbul'da 1928'de Türkiyeli bir baba ve Polonyalı bir annenin kızı olarak doğdu, 1946'da İbrahim Gencer'le evlendi.
La Scala yılları
26 Ocak 1957'de La Scala Tiyatrosu'nda ilk kez sahneye çıkarak Poulenc'in "Les Dialogues des Carmelités" operasının Herbert von Karajan yönetimindeki dünya prömiyerinde Lidoine rolünü yorumladı. Tosca'nın Madam Butterfly eserinde sahne aldı.
Şubat 1957'de, Milano Duomo Katedrali'nde düzenlenen Toscanini'yi anma törenlerinde, şef Victor De Sebata yönetimindeki La Scala Tiyatrosu koro ve orkestrası eşliğinde, Verdi'nin Requiem'inin final bölümünü yorumlayan Gencer, yine 1957 Temmuz'unda, La Scala Tiyatrosu'nun Köln turnesinde La Forza Del Destino operasında başrolü seslendirdi.
Gencer 1957 ile 1980 yılları arasında La Scala Tiyatrosu'nda, Verdi'nin Don Carlos, La Forza Del Destino, Aida, Macbeth, Simon Boccanegra, I Vespri Siciliani; Bellini'nin Norma; Donizetti'nin Poliuto ve Lucrezia Borgia; Mozart'ın Idomeneo; Monteverdi'nin L'Incoronazione di Poppea; Gluck'un Alceste; Tchaikovsky'nin Maça Kızı; Britten'in Albert Herring ve Pizzetti'nin L'Assassinio nella Cattedrale eserinin 1958 yılı dünya prömiyeri de dahil olmak üzere bir çok başrol yorumladı.
"Derin bir hüzün"
La Scala Gencer'in ölümününü "Derin bir hüzün" diye anlattı, "Tüm zamanların en duygulu seslerinden biri olduğunu", onun Scala'daki yıllarının "Bir daha tekrarı yaşanmayacak görkemli yıllar" olduğunu açıkladı.
Gencer'in dramatik bir doğal soprano olduğunu söyleyen eleştirmenler "Sesinin tuhaf, dumanlı bir kalitesi vardı, bazen acılaşırdı" dediler.
Kariyeri İtalya'da başlayan Gencer "ABD'de San Fransisco'da 1957'de Lucia rolüyle sahne aldı. O zaman eleştirmen John Ardoin Gencer'in sesini "Dokunaklı, zorlayıcı" olarak niteledi ve sanatının derin acısının (pathos) tuhaf renkleri olduğunu" söyledi.
Gencer kendisi hakkında "Ben kaderciyim, zorluklardan kendimi arındırdım, yumuşak bir mizacım var, hiçbirşey için kavga etme yeteneğim yok" diyordu.
Leyla Gencer müzesi kurulacak
Bugün Leyla Gencer'in külleri külleri, Dolmabahçe açıklarında düzenlenen törenle İstanbul Boğazı’nın sularına bırakıldı.
İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın Mütevelliler Kurulu Başkanı olan Leyla Gencer 1995 yılından beri düzenlenen “Leyla Gencer Uluslararası Şan Yarışması”yla opera dünyasına yeni yetenekler kazandırmaya devam ediyordu.
Sanatçının vasiyeti üzerine İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın yeni yapılmakta olan merkezinde bir “Leyla Gencer Müzesi” oluşturulacak. (NZ)