Siyah Beyaz Piyano Tuşları Arasında Bir Kadın

"Biliyor musunuz, sanatkár olmak için küçük yaşta yalnız istidat sahibi olmak káfi gelmiyor. Çocukların başında azim sahibi bir mürebbi olmalı, onlara azim aşılamalı. Sonra demir gibi bir disiplin lazım."

Öğrencisi Filiz Ali'nin yazdığı kitaptan bir alıntı. Sözlerin sahibi Türkiye'nin ilk kadın piyanisti Ferhunde Erkin.

Erkin, Türkiye'nin ilk kadın piyanistiydi; 98 yıllık yaşamı boyunca birçok konçertoyu Türkiye'de ilk kez yorumladı; onlarca öğrenci yetiştirdi.

Geçen hafta 11 Temmuz'da yaşamını yitirdi. Ankara'da Türk Beşleri'nden besteci eşi Ulvi Cemal Erkin'in yanına defnedildi.

8 Temmuz 1909'da doğan Ferhunde Erkin'in anne tarafı yarı Çerkez, baba tarafı ise Giritliydi. Kurmay subay olan Ali Remzi Yiğitgüden, çocukları Ferhunde ve Necdet'in müziğe yeteneklerini erken yaşta fark etmiş ve her ikisine de görevli olarak gittiği yerlerde keman ve piyano dersleri aldırmayı amaç edinmişti.

Almanya yılları

Ferhunde, Fransızcayı 1914 ile 1918 yılları arasında babası kurmay binbaşı olarak Bandırma'da görevliyken devam ettiği Ermeni Katolik Sörler Okulu'nda; İngilizceyi önce İstanbul'da Gedikpaşa Amerikan Okulu'nda, daha sonra da Arnavutköy Amerikan Koleji'nde öğrendi.

İlk ciddi piyano derslerini Karl Berger'den alan Ferhunde, kardeşi kemancı Necdet ile verdiği konserlerle dikkati çekince Alexander von Humboldt bursuyla Almanya'ya Leipzig Müzik Akademisi'ne gönderildi. Böylece bildiği dillere bir de Almanca eklenmiş oldu.

Almanya'dan döndüklerinde Atatürk'ün talimatıyla Ankara'da yeni kurulan Musiki Muallim Mektebi'ne Necdet keman, Ferhunde piyano öğretmeni olarak atandılar. Ferhunde Erkin 1931'den 1967'de emekli olana kadar Ankara Devlet Konservatuvarı'nda pek çok öğrenci yetiştirdi.

Öğrencileri arasında Ferhunde Hanım'ın piyano ekolünü devam ettiren ve Fazıl Say, Muhittin Dürrüoğlu Demiriz, Emre Elivar, Emrecan Yavuz gibi piyanistleri yetiştiren Kamuran Gündemir sayılabilir.

Konserleri

Ferhunde Erkin, Türkiye'de Paul Hindemith, Ernst Praetorius, Hans Rosbaud gibi dünyaca ünlü şeflerin ve eşi Ulvi Cemal Erkin'in eşliğinde müzik dağarının belli başlı yirmi iki piyano konçertosunun ilk çalınışını gerçekleştirdi.

Antonio Saldarelli, Martin Bochmann ve Gaspar Cassado gibi ünlü çellistlerle, kemancı Licco Amar ve kardeşi Necdet Remzi Atak ile çok sayıda oda müziği konseri verdi.

1961 ile 1967 arasında Suna Kan ile bir piyano-keman ikilisi oluşturdular ve hem yurt içinde hem de yurt dışında turnelere çıktılar.

Suna Kan 1991'de Ferhunde Erkin için yapılan bir toplantıda "Yedi senelik beraberliğimizde sizden hocam olarak mı yoksa annem olarak mı söz edeceğim bilmiyorum. Hâlâ yoğun geziler yapıyorum ama hiçbir gezide sizin kadar eğlenceli bir arkadaşım olmadı. Sizin kadar her ânın zevkini çıkaran, komikliklere komiklik katan, beraberliğinden zevk aldığım bir partnerim gerçekten olmadı" diyordu.(EÜ)

* "Ferhunde Erkin, Tuşlar Arasında", Filiz Ali, Sevda-Cenap And Müzik Vakfı Yayınları, Kasım 2000, 149 sayfa.

** Bu yazıyı Filiz Ali'nin Milliyet, Doğan Hızlan'ın Hürriyet ve Ufuk Çakmak'ın Radikal'de çıkan yazılarından yararlanarak derledik.