Sivil Haklar Mücadelesinin Simgesi Parks Öldü

ABD'de sivil haklar hareketinin en tanınmış isimlerinden Rosa Parks, 92 yaşında öldü.

Rosa Parks, 2000 yılında

1955'te, terzilik yapan Parks'ın adı, Montgomery kentinde bir otobüs yolculuğu sırasında koltuğunu beyaz bir erkeğe vermeyi reddetmesiyle duyulmuştu.

Parks, otobüste siyahlara ayrılan bölümde otururken, beyaz bir erkek beyazlar için ayrılan bölümde boş koltuk olmaması üzerine, Parks'tan kalkmasını istemiş, Parks da yerini vermemişti.

Otobüs şoförünün polisi araması ardından 42 yaşındaki Parks, kamu düzenine aykırı davranmaktan suçlu bulunmuştu.

Tutuklanan Parks'a 14 dolar para cezası verilmişti.

Ertesi gece, siyah nüfusun ileri gelenlerinden 50 kişi, ne yapılacağını tartışmak üzere o zamanlar az tanınan Baptist rahip Martin Luther King'in öncülüğünde toplanmış ve Montgomery Otobüs Boykotu eylemini başlatmışlardı.

Rosa Parks, otobüste yerini bir beyaza vermediği için tutuklanmıştı.

Siyahlar 381 gün boyunca, -otobüslerdeki ayrım yasası kaldırılana kadar- otobüsleri boykot etmişti.

Parks davası, 1956'da, otobüslerdeki ayrımın Anayasa'ya aykırı olduğunun kabul edilmesiyle sonuçlandı. Bu dava, emsal bir karar olarak, yalnızca eyaletler arası ticaret hukukuna değil, bütün ırk temelli ayrı tutma yasalarına karşı uygulandı.

Bu eylem, ABD'de mekan ayrımına karşı birçok başka protestonun da başlamasını sağlamıştı. Eylem nedeniyle King'e daha sonra Nobel Barış Ödülü verilmişti.

Parks'ın sabıka fotoğrafı

King, 1958 tarihli kitabı Stride Toward Freedom'da (Özgürlüğe Doğru Uzun Adımlar) Parks için şöyle diyordu:

"Bayan Parks'ın tutuklanması, protestonun nedeni olmaktan çok, hızlandırıcı etkeni oldu. Neden, benzer adaletsizlikler dizisinin derinlerinde yatıyordu... Bardağın eninde sonunda taşacağını ve insan kişiliğimizin 'Yeter, buna daha fazla dayanamam' diyeceğinin ayırdına varmayan biri, Bayan Parks'ın edimini anlayamaz."

Martin Luther King'in başlattığı barış yanlısı protesto eylemleri, 1964 Sivil Haklar Yasası'nı getirdi.

Yasayla Amerika Birleşik Devletleri'nde ilk kez ırk ayrımcılığı yasaklandı.

Ünlü otobüs, şu an Henry Ford Müzesi'nde sergileniyor.

Parks, 1957'de işini kaybedip ölüm tehditleri almaya başladıktan sonra, eşi Raymond ile birlikte Detroit'e taşındı.

1965-1988 arasında, Demokrat partili Temsilciler Meclisi üyesi John Conyers'ın bürosunda çalıştı.

Bunama (dementia) teşhisi konan Parks, son birkaç yıldır bir huzurevinde yaşıyordu. (TK)