Şili, feminist bir anayasaya hazır

Görse: Women’s Media Center

Bu hafta sonu yapılacak iki günlük oylamada, Şilililer ülke için yeni bir anayasa yazmak için 155 kişilik bir halk meclisi seçecek. Yeni anayasa, dünyada eşit sayıda kadın ve erkek tarafından yazılan ilk anayasa olma özelliği taşıyacak.

Şili’deki kadın hakları aktivistleri, ülkenin yeni anayasasının ülkedeki kadınlar için ilerlemeyi hızlandıracağını ve siyasette cinsiyet eşitliği için yeni bir küresel standart oluşturabileceğini söylüyor.

Guardian'da yer alan habere göre, Başkent Santiago’da aday olan 31 yaşındaki Antonia Orellana, “Kadınların oy kullanma hakkını kazanması gibi, oyunun kurallarını değiştiren bir an” dedi.

Şili için yeni bir anayasa, Ekim 2019’da hükümet karşıtı bir ayaklanma sırasında, eşitlik ve sağlığa, emekli maaşlarına ve eğitime adil erişim çağrılarının tüm siyasi çerçevenin elden geçirilmesi talebine dönüşmesiyle ortaya çıktı.

Kadınlar ayaklanmalarda öncüydü

1980’de Pinochet diktatörlüğü döneminde hazırlanan ve muhafazakar bir Katolik avukat olan Jaime Guzmán tarafından kaleme alınan mevcut anayasa, piyasa odaklı bir ekonomiye öncelik veriyor, ancak sağlık, eğitim ve emekliliği güvence altına almamakla eleştiriliyor.

Ayaklanma sırasında kadınlar, eşit hakları ve kamusal alana katılımı güvence altına alacak bir anayasa değişikliğinin en ateşli savunucuları arasındaydı.

Şili’nin mevcut anayasası cinsiyete dayalı eşitliği veya ayrımcılık yapılmamasını güvence altına alsa da, kadınların evlilikte eşitlik haklara sahip değil ve ülkede yasal, güvenli kürtaja erişimi engelleyen bir maddenin korunmasını şart koşuyor.

Şili’de feminist aktivizm dalgasının ardından hazırlanan ilk anayasa

Bir gazeteci ve feminist siyasi parti Social Convergence’ın kurucu üyesi olan Orellana, 10 yıl önce gizli bir kürtaj yaşadıktan sonra kadın haklarına olan bağlılığının güçlendiğini söylüyor.

O zamanlar Şili, dünyanın en katı kürtaj yasalarına sahipti ve her koşulda yasaktı. On bir yıl sonra, ilerleme yavaş oldu ve kürtaja yalnızca sınırlı durumlarda izin verildi.

Orellana, çeşitli üreme ve cinsel hakları içerecek bir anayasa için kampanya yürütüyor.

World Policy Analysis Center’da hukuk analisti Aleta Sprague, meclisin toplumsal cinsiyet eşitliği için “çok fazla potansiyeli” olduğunu söylüyor: Yeni anayasa, küresel #MeToo hareketleri ve Latin Amerika’da kadın cinayetlerine karşı protestoların ve bölge genelinde yasal kürtaj lehine protestoların güçlendirdiği feminist aktivizm dalgasının ardından hazırlanan ilk anayasa olacak.

Tüm azınlık gruplarına fayda sağlayacak

“Şili’deki feminizm sadece tek bir örgütle sınırlı değil, daha geniş bir kamusal diyaloğun parçası” diyor Orellana.

Orellana, meclisteki tüm kadınların feminist değerleri paylaşmayacağını ama yine de değişim için umudunu koruduğunu ifade ediyor:  “Feminizmi bir referans noktası olarak demokrasiyi ilerletmek için kullanmanın zamanı geldi” dedi.

Adaylar, yeni anayasadaki eşitliğin yalnızca kadınlara değil, aynı zamanda ülkenin yerli toplulukları, LGBTİ+ gruplar da dahil olmak üzere siyasi alanlardan dışlanmış her azınlık grubuna fayda sağlayacağını vurguluyor.

(EMK)