Sessizliğini Bozan Ermeniler
Sessizliğin Sesi: Türkiyeli Ermeniler Konuşuyor kitabı, gencinden yaşlısına, Türkiye'nin farklı yerlerindeki 15 Türkiyeli Ermeni'nin yaşam hikayelerinden oluşan bir sözlü tarih çalışması.
Hrant Dink Vakfı Yayınları'ndan çıkan ve Ferda Balancar'ın derlediği kitap Cezayir Toplantı Salonu'nda Balancar, Ali Bayramoğlu ve Arus Yumrul'un katılımıyla tanıtıldı.
Kitabın ön sözünü yazan Bayramoğlu, hafıza çalışmalarının belleğinin yeniden kurulması için ilk adım olduğunu söyleyerek bu kitabın Türkiye'de daha önce kendini ifade edememiş Ermeni toplumunu anlatması açısından bir ilk olduğunu söyledi.
Bayramoğlu, Ermeni meselesinin Türkiye'de siyasi bir amnezi olduğunu ancak Ermeniler için bunun kendini koruma iç güdüsüyle zorunlu olarak bir hafızasızlığa dönüştüğünü söyledi.
Proje hakkında bilgi veren Balancar, toplamda 40 kişiyle derinlemesine mülakat yöntemiyle sözlü tarih çalışması yapıldığını, farklılaşan hikayelerden sekiz kadın, yedi erkek 15 tanesini seçtiklerini söyledi.
Kitapta, 19 ila 70 yaş arasında Ermeni olarak doğup büyüyenler, ailesi Müslümanlaştırılmış olanlar, Müslümanlaşıp kendi kimliğine geri dönenler konuşuyor.
Ortak duygu geleceğe bakan hüzün
Kitabın son sözünü yazan Arus Yumrul, sözlü tarih çalışmasının, tarihsizliğe mahkum edilmiş, resmi belgelerin kayıt altına almadığı, bastırdığı sıradan insanlara, tarihin öznesi olma ayrıcalığını verdiğini söyledi.
"Bireysel yaşamların tarihsel toplumsal bağlamda yorumlanmasına olanak sağlıyor. Her birinin belleğinde 1915'ten varlık Vergisine, 6-7 Eylül olaylarından, 20 kura askerlik, 19 Ocak 2007'ye yaşananlar iz bırakmış. Ama gençlerin çoğunun ailesi çocuklarına olanları kin duymasın diye anlatmamış. "
Yumrul, görüşmelerin hepsinde ortak olanın hüzün olduğunu ancak bu hüznü yaşayanların, geçmişle bağlarını koparmadan geçmişe de saplanıp kalmadan gelecekle yeni bir ilişki kurarak aştıklarını söylüyor.
Tekrar söz alan Balancar, konuştukları Ermenilerin 1915 meselesinin etkilerinden çok asıl günümüzde Ermenilerin yaşadıklarının önemli olduğunu vurguladıklarını söylüyor.
Balancar, genç, yaşlı birçok Ermeni'nin son yıllarda kimliğini daha çok sahiplendiğine dikkat çekerek hepsinin Ermenistan'da kültürlerinin yaşatıldığını düşündüğünü ancak kendilerini Türkiye'ye ait hissettiklerini söylediklerini aktardı.
Toplantıya katılan Agos Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Rober Koptaş da, Ermenilerin kimiliğini sahiplenmesinin içe kapalı bir milliyetçilik olarak algılanmaması gerektiğini söyledi ve ekledi:
"Eskiden Ermeniler Türkiye'de kendilerine gelecek göremedikleri için göç etti ama şimdi burada yaşamak için bir umut görüyorlar. Bu son yıllarda konuşulan Türkiyeli kimliğinin de hayat bulmasıdır ."(NV)
* Kitabı 6 Ocak'tan itibaren kitabevlerinden alabilirsiniz.
* Sessizliğin Sesi: Türkiyeli Ermeniler Konuşuyor, Derleyen Ferda Balancar, Uluslararası Hrant Dink Yayınları, 159 sayfa.