Sefo Deresi’nde katledilen 33 köylü anıldı

*Fotoğraf: MA

Haberin Kürtçesi için tıklayın

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Van İl Örgütü, 1943 yılında, "Sınırı ihlal ettikleri" gerekçesiyle dönemin 3’üncü Ordu Komutanı Orgeneral Mustafa Muğlalı'nın emriyle katledilen 33 kişiyi andı. 

Mezopotamya Ajansı'nın haberine göre; Van’ın Saray ilçesine yapılan anmaya HDP Van İl Eşbaşkanı Fikret Doğan, DBP İl Eşbaşkanı Çetin Uyar, HDP Van Milletvekili Muazzez Orhan, yerine kayyım atanan Van Büyükşehir Belediyesi Eşbaşkanı Mustafa Avcı, il ve ilçe yöneticilerinin yanı sıra çok sayıda partili katıldı.

HDP’liler, katledilen köylülerin gözaltında tutuldukları eski hükümet konağı önünde saygı duruşunda bulundu ve karanfil bıraktı.

"32 kişinin mezarı nerede bilinmiyor"

HDP Van Milletvekili Muazzez Orhan, yaşanan katliamın cumhuriyet tarihinin ilk katliamı olmadığını söyledi.

"Koçgiri’den 33 Kurşun’a, Zilan’dan Roboski’ye, Cizre bodrumlarına, ülkenin tarihi, bir katliamlar tarihi olduğunu" dile getiren Orhan, şöyle konuştu: 

“Osmanlıdan sonra ulus devleti inşa etmeye çalışan cumhuriyetin Kürtleri yok sayan politikası, sınırı ihlal ettikleri ve asayişi bozdukları gerekçesiyle bu katliamı yapanlardan hesap sormamış, katillerini yıllarca korumuştur. Bu katliamın üzerinden 78 yıl geçti.

Hiçbir bir suçu olmayan 33 Kürt köylüsü, dönemin 3’üncü Kolordu Komutanı Mustafa Muğlalı’nın emriyle, Sefo Deresi’ne götürülerek, elleri arkadan bağlı, diz çöktürülerek kurşuna diziliyor. 

Bu katliamdan sağ kurtulan bir köylü, İran sınırını geçmiş ve sonradan bu katliamı tanıklığıyla açığa çıkartmıştır. Ancak katledilen 32 kişinin mezarı hala nerede olduğu bilinmiyor” dedi.

Açıklamanın ardından Saray İlçe Örgütü’ne Ahmed Arif’in yazdığı “33 kurşun” şiirinin yazıldığı tablo asıldı.

Mustafa Muğlalı hakkında

Orgeneral Muğlalı 1943 yılında Van'ın Özalp ilçesinde hayvan kaçakçılığı iddiasıyla 33 köylüyü kurşuna dizdi.

Muğlalı bu olaydan dolayı yargılanıp idama mahkum oldu. Aldığı ceza, yaşı nedeniyle 20 yıl hapis cezasına çevrildi. Askeri Yargıtay kararı bozdu, ancak ikinci yargılamayı göremeden Aralık 1951'de hapishanede öldü.

2004 yılının Mayıs ayında olayın yaşandığı Özalp ilçesindeki jandarma sınır taburunun adı Mustafa Muğlalı Kışlası olarak değiştirildi. Bu girişim bölgede tepki topladı.

Tarihe 33 kurşun vakası olarak da geçen bu olaydan sonra Ahmed Arif, Hasretinden Prangalar Eskittim adlı şiir kitabında "33 Kurşun" şiirini yayınlamıştır.

33 Kurşun olayı 

Muğlalı Olayı diğer adıyla 33 Kurşun Katliamı, 1943 yılının 28 Temmuz'unda Van'ın Özalp ilçesinde, 33 kişinin hayvan kaçakçılığı iddiasıyla 3. Ordu Komutanı Orgeneral Mustafa Muğlalı'nın emriyle yargısız olarak kurşuna dizilmesi ve 32 kişinin öldürülmesi, birinin kaçmasıyla sonuçlanan olaydır.

Hayvan kaçakçılığı iddiasıyla evlerinden bir gece yarısı toplatılıp karakola götürülmüş ve sonrasında ise Seyfo Deresi diye adlandırılan İran sınırda yargısız, sualsiz kurşuna dizilmişlerdir.

II. Dünya Savaşı sırasında özellikle İran sınırında kaçakçılık artmıştı. Bölgedeki aşiretlerle güvenlik kuvvetleri arasındaki çatışmalara yol açan olaylardan biri de Van'ın Özalp ilçesinde yaşanmıştır.

Bir bölümü İran topraklarında yaşayan Milan aşiretinin 1943'ün temmuz ayında büyük bir hayvan sürüsünün kaçırdığı yolundaki ihbarlar üzerine gönderilen jandarma birlikleri kaçakçıları İran'a kaçtıkları için yakalayamadılar.

Bunun sonrasında Özalp'ta yaşayan 40 akraba gözaltına alındı. Mahkeme 5 kişiyi tutuklayarak geri kalanları serbest bırakılmasına karşın, Özalp'a gelen Mustafa Muğlalı'nın emriyle 33 kişiyi sorgulamaları üzerine iki asteğmenin komutasındaki bir askeri birliğe teslim edildi.

Kaçakçı diyerek adlandırdıkları 33 kişi İran sınırında bulunan Sefo Deresi kırsalına götürülerek kurşuna dizilmişlerdir. Bu olaydan sonra Sefo deresi yasaklı bir bölge ilan edilmiştir. Halen de bu bölgeye gitmek yasaktır.

Yukarı Koçkıran Köyü, Sefo Deresi yakınında yer aldığı için buradaki köylü silah seslerine ve çığlıklarına tanıklık etmişler. O zamandan bu zamana kadar zihinlerinden bu sesler silinmemiştir.

(RT)