Savaş Karşıtlarından Danıştaya Dava
Irakın yeniden yapılandırılması çerçevesinde, Türkiyedeki askeri ve sivil tesis ve üslerden yabancı askerlerin yararlandırılması ve Iraktaki işgalci güçlere Türkiyeden askeri/sivil lojistik destek ve imkanların sağlanması ve işgal güçlerinin oluşturduğu / oluşturacağı güvenlik ve istikrar gücüne katkı amacıyla asker gönderilmesi hakkındaki kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemiyle açılan dava dilekçesini, İzmir Barosu üyesi bir grup avukat hazırladı.
Yeni bir savaşa izin vermeyeceğiz
İzmir Küresel Barış ve Adalet Koalisyonu İzmir Yürütme Kurulu üyesi Avukat Arif Ali Cangı, ABDnin Iraka müdahalesinde yaşanan tüm insanlık suçlarının ortaya çıkartılması ve savaş suçlularının yargılanması için uluslar arası savaş karşıtlarının başlattığı kampanyaya tam destek vereceklerini vurguladı.
Konuyla ilgili yazılı açıklamasında Dünya savaş karşıtlarıyla kopmaz bir bağ içindeyiz diyen Cangı, Türkiyedeki savaş karşıtlarının yeni bir savaşa ve Türkiyenin savaşlara dahil olmasına izin vermeyeceğini belirtti.
İzmir Barosu avukatlarının hazırladığı, İzmir Küresel Barış ve Adalet Koalisyonu üyelerinin davacı olarak katıldığı davanın dilekçesi şöyle:
İZMİR NÖBETÇİ İDARE MAHKEMESİ KANALIYLA
DANIŞTAY SAYIN BAŞKANLIĞINA
DAVACILAR: 1.Veli Lök, 2.Coşkun Üsterci, 3.Günseli Kaya, 4.Alp Ayan, 5.Ferda Ülker, 6.Fahrettin Güzel, 7.Mustafa Gül, 8.Gönül Sevinç Gül, 9. Halil Erdal Tarı, 10.Ali Osman Karababa, 11.Gönül Kaya, 12.Gürel Nişli, 13.Aydın Noğay, 14. Sakine Bedia Gürsoy, 15.Ergün Demir, 16.Fahri Demirci, 17.Hüseyin Çorlu, 18.Mevlüt Ülgen, 19.Hikmet Recai Atalay, 20.Mehmet Güzel, 21.Eyüp Sabri Aksüt
KENDİ ADLARINA ASALETEN,
YUKARIDAKİ DAVACILARA VEKALETEN: 22. Av.Noyan Özkan, 23.Av.Senih Özay, 24.Av.Serkan Cengiz, 25.Av.Nezahat Paşa Bayraktar, 26.Av.Murat Dinçer, 27.Av.M.Ali Koç, 28.Av.A.Hamdi Yıldırım, 29.Av.Arif Ali Cangı, 30.Av.Nalan Erkem
DİĞER DAVACILAR: 31.Hülya Üçpınar, 32.Aysun Koç, 33.Hafize Çobanoğlu, 34.Barış Çilingir, 35.Filiz Soylu, 36.Özgür Yılmazer, 37.Muradiye Kavut, 38.Şakir Küçüksüslü, 39.Olgun Soydan, 40.Aslıhan Gültekin, 41. Hüseyin Alan, 42.Özge Akbıyık
ORTAK ADRES: 1378 sok. 4/1 Kordon İşhanı No:107 Alsancak, İzmir
DAVALI: T.C Başbakanlık, Ankara.
KONU: Bakanlar Kurulunun; Irak'ın yeniden yapılandırılması çerçevesinde, Türkiye'deki askeri ve sivil tesis ve üslerden yabancı askerlerin yararlandırılması ve Irak'ta işgalci güçlere Türkiye'den askeri/sivil lojistik destek ve imkanların sağlanması ve işgal güçlerinin oluşturduğu/oluşturacağı güvenlik ve istikrar gücüne katkı amacıyla asker gönderilmesi hakkındaki kararının yürütmesinin durdurulması ve iptali istemidir.
ITTILA: 25./06/03 günü gazetelerin manşet haberlerinden ve radyo /TV yayınlarından ıttıla edilmiştir. (Bkz.EK:1)
OLAYLAR
1) Avrasya ve Orta Asyada jeo-stratejik açıdan önemli üslere sahip olmak, dünyanın en zengin petrol rezervlerine el koymak ve son tahlilde ABD'nin global liderliğini sağlamak stratejisine uygun olarak, ABD Yönetimi Irak ülkesini işgal etmek kararı almıştır. ABD, Irak'a askeri müdahalesi için kendisine uygun gördüğü müttefiklerine siyasi baskılar yapmıştır.
2) Hükümet, ABD yanlısı politikasına uygun olarak, askeri müdahale öncesinde üç kez TBMM'ne başvurmuştur.
(1) Hükümetin, Anayasa 92.maddeye dayalı olarak hazırladığı tezkere üzerine, TBMM'nin 6/2/04 gün ve 759 no lu kararıyla; Türkiye'deki askeri üs ve tesisler ile limanlarda gerekli yenileştirme, geliştirme, inşaat ve tevzii çalışmaları ile alt yapı faaliyetlerinde bulunmak amacıyla, ABD'ye mensup teknik ve askeri personelin 3 ay süreyle Türkiye'de bulunmasına izin verilmiştir. ( R.G: 7/2/03 gün ve 25017) (Bkz.EK:2)
(2) Hükümetin, Anayasa 92.maddeye dayalı olarak hazırladığı ve Meclise sevk ettiği, yabancı asker bulundurma ve yabancı ülkeye asker gönderme konulu tezkeresi üzerine, TBMM'nin 1/3/03 gün ve 39 no lu birleşiminde yapılan oylamada, Anayasanın 96.maddesinde öngörülen karar yeter sayısı için gerekli salt çoğunluk sağlanamamış ve böylece tezkere kabul edilmemiştir. (Meclis'in bu kararı maalesef Resmi Gazetede yayınlanmamıştır)
(3) Hükümetin Anayasa 92.maddeye dayalı olarak Meclise sevk ettiği tezkere üzerine, TBMM'nin 20/3/03 gün ve 763 no lu kararıyla; ''Gereği, kapsamı, sınır ve zamanı Anayasanın 117.maddesine göre (.) hükümet tarafından belirlenecek şekilde TSK'nın Kuzey Irak'a gönderilmesine; etkili bir caydırıcılığın sürdürülmesi amacıyla Kuzey Irak'ta bulunacak bu kuvvetlerin gerektiğinde belirlenecek esaslar dairesinde kullanılmasına ve muhtemel bir askeri harekat çerçevesinde yabancı silah kuvvetlerine mensup hava unsurlarının Türk hava sahasını Türk makamları tarafından belirlenecek esaslara ve kurallara göre kullanmaları için gerekli düzenlemelerin Hükümet tarafından yapılmasına, Anayasanın 92.maddesi uyarınca 6 ay süreyle, izin verilmiştir. (Bkz.EK:3)
3) ABD ve İngiltere'nin 20 /03/03 günü Irak'a yaptıkları askeri müdahalenin Birleşmiş Milletler Sözleşmesine ve Devletler Hukukunun ''uluslararası meşruiyet ilkesine'' ve BM Güvenlik Konseyi'nin 8/11/2002 günlü ( Irak'ın kitle imha silahlarından arındırılması, aksi durumda ciddi sonuçlarla karşılaşabileceği hakkındaki) 1441 nolu kararına açıkça aykırı olduğu bugün tüm hukukçular tarafından kabul edilen bir gerçektir.
ABD ve müttefikleri, Birleşmiş Milletler Hukukunu açıkça çiğnemişler, on binlerce insanın ölümüne ve sakatlanmasına neden olmuşlar ve Irak ülkesinin alt yapı tesislerini mahvederek genel hizmetlerin verilmesini engellemişler ve böylece işgal ve sonrasında İnsancıl Hukuku (1949 Cenevre Sözleşmeleri, 1907 La Haye Sözleşmeleri) ihlal etmişlerdir. Üstelik, askeri müdahale gerekçesi olarak ileri sürdükleri ''kitle imha silahları'' bugüne kadar bulunamamıştır.
4) Türkiye Hükümetinin yukarıda belirtilen üç tezkere girişimi, Anayasamızın 92.maddesinde belirtilen uluslararası meşruiyet ilkesine, başlangıç ilkelerinde belirtilen Yurtta Barış Dünyada Barış ilkesine ve B.M. Hukukuna açıkça aykırıdır. (Bkz.EK:4: Prof.Dr.Turgut Tarhanlı, Kuvvet Kullanma, Hukuk ve Türkiye''makalesi, Günışığı Hukuk Dergisi, Sayı 1, Mart /03, Sh. 8-11) (Bkz.EK:5; Türkiye Barolar Birliği- Ankara, İstanbul ve İzmir Barolarının 25/2/03 günlü ortak basın açıklaması)
5) Son olarak Hükümet, ABD'nin siyasi baskıları ve hatta eleştiri sınırını geçen tehditleri karşısında Dışişleri Bakanlığı Müsteşarını ABD'ye göndermiş ve Ziyal'ın dönüşünden hemen sonra dava konusu Bakanlar Kurulu Kararının alındığı basında yer almıştır. Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Abdullah Gül, basında yer alan demecinde; Anayasamızın tezkereye gerek kalmayacak şekilde fırsat verdiği imkanlar vardır. Bakarsınız, bunlar tamamen yardımla ilgilidir. Bunlar bazı yabancı askerlerin girişiyle de ilgili olabilir, demiştir.
6) Bu ülkede hukukun üstünlüğü ilkesinin yerleşmesini ilke edinen, demokratik kurumların işlevini Anayasaya uygun olarak yerine getirmesini dileyen yurttaşlar olarak, anılan Bakanlar Kurulu Kararının, ülkemize, geleceğimize zarar vermesi nedeniyle idarenin yargısal denetiminden geçmesi ve iptali amacıyla Yüksek Mahkemeye başvurmayı uygun bulduk.
HUKUKİ TESBİTLER VE GEREKÇELER:
1) Bakanlar Kurulu Kararı, büyük bir gizlilik içinde alınmış ve Başbakan Yardımcısının demeçleri dışında içeriği hakkında tam bilgi edinilememiştir. Ancak, verilen demeçler ve basın haberlerine göre, Birleşmiş Milletlerin 23/05/03 gün ve 1483 nolu Irak'la ilgili kararı çerçevesinde alındığı ve ''Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına'' ilişkin bölümlerin bulunduğu, anlaşılmıştır. (Bkz.EK:6, basın haberleri ve köşe yazıları, Bianet web sitesi / 26/06/03))
2) Bu durumda, Bakanlar Kurulunun dava konusu kararı, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden Anayasanın 92.maddesine açıkça aykırıdır.
Anayasanın 92.maddesine göre; ''Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde savaş hali ilanına ve Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası antlaşmaların veya milletlerarası nezaket kurallarının gerektirdiği haller dışında, Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesine veya yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına izin verme yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisinindir.''
Hükümet, yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunmasına veya TSK mensuplarının Irak'a gönderilmesine imkan ve destek veren dava konusu kararıyla olayı TBMM'den ve yurttaşların demokratik tartışma ve tepkilerinden kaçırmıştır. TBMM'nin bu yetkileri münhasıran kullanmasına ilişkin 92.madde içeriğindeki, ''Türkiye'nin taraf olduğu milletlerarası anlaşmalar veya milletlerarası nezaket kuralları'' istisnalarının ise bu kararla uzaktan veya yakından bir ilgisi yoktur. Evvelce, yukarıda belirttiğimiz benzeri kararlar, ''uluslararası meşruiyet ilkesine aykırı da olsa'' Bakanlar Kurulu tezkereleri üzerine TBMM tarafından alınmıştır.
3) Bakanlar Kurulu Kararı, Anayasanın 6.maddesine aykırıdır.
Anayasanın 6.maddesi, ''Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir'' dedikten sonra, ''Türk Milleti egemenliğini, Anayasanın koyduğu esaslara göre, yetkili organlar eliyle kullanır ...Hiçbir kimse veya organ kaynağını Anayasadan almayan bir devlet yetkisi kullanamaz'' kuralını öngörmektedir. Böylece, hükümet kaynağını Anayasadan almayan ve münhasıran TBMM'ye ait olan bir yetkiyi kullanmış Anayasa 6. madde ile birlikte Anayasa Başlangıç Bölümünün Altıncı Paragrafındaki ''Kuvvetler Ayırımı İlkesini'' ihlal etmiştir.
4) Bakanlar Kurulu Kararı, Anayasanın 8.maddesine aykırıdır.
Anayasanın 8.maddesine göre; ''Yürütme yetkisi ve görevi, Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu tarafından, Anayasa ve kanunlara uygun olarak kullanılır ve yerine getirilir. Dava konusu Bakanlar Kurulu kararı ''görev ve yetki gaspı'' içerdiğinden Anayasaya aykırıdır.
5) Bakanlar Kurulu Kararı, Anayasanın 11.maddesinde düzenlenen ANAYASANIN BAĞLAYICILIĞI VE ÜSTÜNLÜĞÜ ilkesine aykırıdır.
11.maddeye göre; ''Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.''
Hükümet, Anayasanın 92.maddesinde görevli ve yetkili olan T.B.M.M yerine geçmek suretiyle Anayasanın kendisini bağlamadığını açıkça ilan etmiştir Bu keyfi idari işlem, ayrıca Anayasanın 2.maddesinde belirtilen ''demokratik bir hukuk devleti'' ilkesine de ağır bir darbe vurmuştur.
6) Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 28/5/03 gün ve 1483 nolu kararı ile evvelce B.M.G.K'nin 661 ve 778 no lu kararlarıyla uygulanan ''ticari ambargo '' kararı kaldırılmıştır. Ayrıca, BM'in , Irak'ta savaş sonrası insani yardımların örgütlenmesi, Irak'ın yeniden yapılandırılması amacıyla üye ülkelerin katkıda bulunması, Genel Sekreter tarafından Irak'a özel temsilci atanması, ülkede güvenlik ve istikrarın sağlanması, işgalci güçlerin (otorite) 1949 Cenevre ve 1907 La Haye İnsancıl Hukuk Sözleşmelerine uyması, Gıda İçin Petrol Programına devam edilmesi, gibi unsurları içermektedir. Elbette bu karar, ABD ve İngiltere'nin uluslararası meşruiyet ilkelerini ihlalini, işgalci sıfatlarını ve savaş suçlarını ortadan kaldırmaz ve onları aklamaz.
Ayrıca, TBMM'nin, ülkeye ulusal ve uluslararası prestij kazandıran ikinci tezkerenin reddine ilişkin kararından sonra ABD üst düzey yetkililerinin hakaret ve tehdit içeren demeçleri unutulmasın. Dava konusu karar, ayrıca, ABD ile yapılan müzakereler sonucunda alındığı için kamu yararına açıkça aykırıdır.
HUKUKİ NEDENLER: Anayasa, İdari Yargılama Usulü Yasası, Danıştay kararları ve doktrin.
SUBUT NEDENLERİ: Bakanlar Kurulu kararı, basın haberleri, Başbakanlık işlem dosyası ve sair deliller.
SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda sunulan olay ve nedenlerle,
Bakanlar Kurulunun; Irak'ın yeniden yapılandırılması çerçevesinde Türkiye'deki askeri ve sivil tesis ve üslerden yabancı askerlerin yararlandırılması ve Irak'ta işgalci güçlere Türkiye'den askeri/sivil lojistik destek ve imkanların sağlanması ve işgalci güçlerin oluşturduğu/ oluşturacağı güvenlik ve istikrar gücüne katkı ve destek amacıyla Irak'a asker gönderilmesi hakkındaki kararının; telafisi olanaksız ağır zararlar dikkate alınarak davalı idareden Bakanlar Kurulu kararını içeren işlem dosyası alındığında ÖNCELİKLE YÜRÜTMESİNİN DURDURULMASINA, duruşmalı olarak yapılacak incelemeden sonra, İPTALİNE, karar verilmesini saygılarımızla dileriz.
Kendi adlarına asaleten, bir kısım davacılar adına vekaleten;
Av.Noyan Özkan, Av.Senih Özay, Av.Serkan Cengiz, Av.Nezahat Paşa Bayraktar, Av.Murat Dinçer, Av.M.Ali Koç, Av.A.Hamdi Yıldırım, Av.Arif Ali Cangı, Av.Nalan Erkem
Diğer davacılar:
Hülya Üçpınar, Aysun Koç, Hafize Çobanoğlu, Barış Çilingir, Filiz Soylu, Özgür Yılmazer, Muradiye Kavut, Şakir Küçüksüslü, Olgun Soydan, Aslıhan Gültekin, Hüseyin Alan, Özge Akbıyık (BB)