Şartlı ve Kısıtlı Dil Yönetmeliği Yürürlükte
"Gün TV" Yayın Yönetmeni Cemal Doğan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) başvurmayı düşündüklerini açıkladı.
Danıştay 13. Dairesi'nin 26 Ekim 2005'te aldığı, radyo yetkililerine 31 Ocak'ta tebliğ ettiği kararında, "Türkçe dışı dillerin öğretimine ve çocuklara yönelik yayın"la ilgili itirazlara yanıt verilmiyor.
Dört sayfalık kararda, yönetmeliğin yerel ve bölgesel yayın kuruluşlarına tanınan, bu dillerdeki yayın hakkının izleyici-dinleyici profil çalışmasından sonraya bırakılması, normal karşılanıyor.
Danıştay: Hazırlık aşamasında "profil" şartı hukuka uygun
Kararda, "RTÜK'ün 3984 Sayılı Kanunu'nun 4. maddesiyle kendine verilen düzenleme yetkisi çerçevesinde yayımladığı yönetmeliğin dava konusu maddelerinin incelenmesinde, (...) izleyici-dinleyici profilinin belirlenmesine kadar, yayının sadece kamu ve özel ulusal yayın kuruluşları tarafından yapılmasının öngörüldüğü anlaşıldığından, hazırlık aşamasına yönelik olarak tesis edilen düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamaktadır" deniliyor.
Danıştay Tetkik Hakimi Erkan Demirtaş ve Danıştay Savcısı Ekrem Atıcı'nın "hukuka aykırılık yok" görüşlerini de dikkate alan 13. Daire, davayı oybirliğiyle reddetti.
24 Mart 2004'te Gün TV, yönetmeliğin "Yayınların Türkçe yapılması esastır..." ifadesiyle başlayan 4. maddesinin, "bu dil ve lehçelerde sadece yetişkinler için haber, müzik ve geleneksel kültürün tanıtımına yönelik yayınlar yapılabilir" başlıklı 5. maddenin 2. fıkrasının, "bu dil ve lehçelerin öğretilmesine yönelik yayınlar yapılamaz" başlıklı 3. fıkrasının, "radyolar günde 60 dakikayı aşmamak kaydıyla haftada toplam beş saat, TV'ler ise günde 45 dakikayı aşmamak üzere haftada toplam dört saat yayın yapabilirler" başlıklı 4. fıkrasının, Türkçe alt yazı ve Türkçe tercüme zorunluluğuna dair 5. fıkrasıyla izleyici-dinleyici profil şartına ilişkin 6. maddenin 1. fıkrasının (a) bendinin iptali için dava açmıştı.
AGİT : Herkes seçtiği dilde kendini engelsiz ifade edecek
Lozan Antlaşması'na göre herhangi bir Türkiye yurttaşının, " gerek özel gerekse ticaret ilişkilerinde, din, basın ya da her çeşit yayın konularıyla açık toplantılarında, dilediği bir dili kullanmasına karşı hiçbir kısıtlama konulamaz."
Ayrıca, devlet kendi vatandaşlarına sağlaması beklenen yayın ve dil hakları açısından imza attığı Avrupa Güvenlik İşbirliği Teşkilatı (AGİT) belgelerindeki kriter ve değerleri de karşılayamıyor.
25 Ocak 2004'te yürürlüğe giren yönetmelik, birçok açıdan bu ölçütlerin gerisinde kalıyor.
AGİT Ulusal Azınlıklar Komiserliği'nin talebiyle, uzmanların katıldıkları bir panel ile 25 Ekim 2003'te geliştirilen "Medya'da Azınlık Hakları'nın Kullanımına İlişkin Rehber"in, Genel İlkeler bölümü ve 1. maddesinde şu ifade yer alıyor:
"Ulusal azınlıklara mensup olanlar dahil, herkesin, seçtiği dilde, herhangi bir engelle karşılaşmaksızın, ifade, bilgi alma, arama ve verme özgürlüğüne hakkı vardır. Bu hakkın kullanımı ancak uluslararası yasalara uygun olması şartıyla kısıtlanabilir".
Sorun Başbakana yedi ay önce iletildi
Anadilde yayın sorununu Yurttaş Girişimi heyeti, 10 Ağustos 2005'te Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ile yaptıkları görüşmede gündeme getirmişti. Erdoğan'a "RTÜK Kürtçe yerel yayını bahanelerle engelliyor" eleştirisini iletmelerinin ardından Erdoğan'ın olumlu yaklaşımı, RTÜK'ün adım atacağı beklentilerini güçlendirmişti.
Aradan yedi ay geçtiği halde RTÜK'e başvuru yapan 10 yerel televizyon ve radyo kuruluşu, ulusal ölçekte kuruluşlara tanınan ancak ilgi görmeyen Anadilde yayın hakkının kendilerine verilmesini bekliyor.
Gün TV, 9 Mayıs 2004 akşamı, ilk kez Kürtçe'nin Kırmançî lehçesinden bir belgesel film yayımlamıştı. "Çek Çek" başlıklı belgesel filmdeki tüm konuşmalar Türkçe alt-yazı ile verilmişti.
RTÜK'e ana dilde yayın için Nazlıcan FM, Kanal 72, Patnos Medya FM, Genç İmparator Radyo, Gün Radyo-TV, Söz Radyo-TV, Aktüel Radyo ve Art TV isimli yayın kuruluşları başvuru yaptı.
Aralarında Gün TV'nin de bulunduğu dört kuruluşun başvurularının resmiyet kazandığı bildiriliyor. (EÖ/TK)