"Sarı Yelekler"in Protestosu 5. Haftasında: En Az 85 Gözaltı

Fransa'da 'Sarı Yeleklilerin' eylemlerinde beşinci haftaya girilirken, polis Paris'te geniş güvenlik önlemler aldı. Polis Paris'te şu ana kadar en az 85 kişiyi gözaltına aldı.

Fransa'da akaryakıt zammına yönelik protestolarla başlayan ve hükümet karşıtı gösterilere dönüşen Sarı Yelekliler eylemleri bugün beşinci kez düzenlendi.

Başkent Paris'te gösterilere katılmak isteyen yüzlerce kişi Şanzelize'de toplanırken, polis göstericilere yer yer biber gazıyla müdahale etti. Ülkenin güneyinde ise yollara barikat kuran eylemciler, araç lastikleri yaktı.

Macron'un vaatlerini yetersiz bulan eylemciler, Paris'te Champs-Elysees Caddesi ve Opera Meydanı'nda toplandı. Göstericilerin sayılarının geçen haftalara göre sayılarının daha az olduğu gözlemlendi.

Champs-Elysees Caddesi etrafındaki ara sokaklara da yayılan gösteri sırasında polis zaman zaman biber gazı kullandı.

Şu ana kadar 4 kişi hayatını kaybetti, 4 binden fazla kişi gözaltına alındı

Fransa'da akaryakıt zamlarına ve ekonomik şartların kötüleşmesine tepki olarak 17 Kasım'da başlayan ancak daha sonra Macron yönetimine yönelik öfkeye dönüşen "sarı yelekliler"in eylemleri, ülkede son yılların en şiddetli protestosu haline geldi.

Macron ve yönetiminden ekonomik koşulların iyileştirilmesini talep eden protestocular arasında şu ana kadar dört kişi hayatını kaybetti ve 4 binden fazla kişi gözaltına alındı.

Protestolar İsrail'e sıçradı

17 Kasım'da başlayan 'sarı yelekliler' eylemleri bugün İsrail'e de sıçradı. İsrail'in Tel Aviv kentinde eylemciler elektrik, su ve gıdaya yapılan zamları protesto etti. Eylemler sırasında 10 kişi gözaltına alındı. Sosyal medyada yer alan görüntülerde eylemcilerin sloganları ve polis müdahalesi yer aldı.

"Sarı Yelekler"

Fehim Taştekin’in BBC Türkçe için kaleme aldığı "Sarı Yelekliler: 'Fransız Baharı' mı 'faşizmin ayak sesleri' mi?" başlıklı yazısından özetliyoruz:

* Sarı Yelekliler kurulu düzene güvenini yitirmiş kesimlerden oluşuyor. Sadece hükümet, Ulusal Meclis ve Senato değil, partiler ve sendikalardan ümidini kesmiş endişeli kalabalıklar.

* Geleceklerinden, ceplerine girip çıkan arasındaki artan dengesizlikten, dev şirketlere müşfik, alttakilere gaddar kesilen gidişattan mustaripler.

* Radikal sağ tabanın yüzde 82-85, sol tabanın yüzde 75-77 arasında destek verdiği bir eylemsellik söz konusu.

* Macron bir yandan öfkenin nedenlerini anlamaktan bahsederken, diğer yandan gösterileri aşırı sağla ilişkilendirdi.

* Homojen değiller. Altında farklı bir dinamizm yatıyor. Tetikleyici ana sebep akaryakıt zammı olsa da katılımcı profili ve öne çıkan hassasiyetler bölgelere ve semtlere göre değişebiliyor.

* Kimileri 1789'da vergilere isyan eden köylülerle kıyaslıyor. Bugün Sarı Yelekliler'e kırsal ve taşradan şaşırtıcı oranda katılım olması nedeniyle adil bir hatırlatma.

* Kimilerinin aklına, faşist hareket Action Française'in kurucusu Charles Maurras'ın takipçileri geliyor. Onlar monarşist, anti-semitik ve aşırı milliyetçiydi; 6 Şubat 1934'te parlamentoya yürürken şiddetle dağıtıldılar. Bu, pek insaflı bir kıyas sayılmaz. Sarı Yelekliler de önleri kesilmese belki Elysée Sarayı'na yürüyecekler ama cumhuriyetin düşmanı değiller.

* İktidar kanadı ise Poujadistlere gönderme yapıyor. 1953'te esnaf Pierre Poujade vergi denetçilerinin işyerine girmelerini engelleyerek vergi protestolarını tetiklemiş ve adı bir siyasi harekete dönüşmüştü. O da cumhuriyet karşıtı ve Yahudi düşmanıydı.

* Bazıları ise siyah ve Arapların Sarı Yelekliler'e katılmamasından hareketle ABD'de Başkan Donald Trump'ın "fakir beyaz" sınıftan gelen destekçilerine atfen aşağılayıcı bir ifade olarak kullanılan "White Trash"a (Beyaz Avam Takımı) göndermesi yapıyor.

* Göçmen ve yabancı karşıtı unsurlar nedeniyle entelektüel sol Sarı Yeleklilere hayli mesafeli yaklaşıyor. Bazı yerlerde İslamofobik ve homofobik tepkiler ya da göçmen ve yabancı düşmanlığı uç verirken bazı yerlerde özgürlükçü, eşitlikçi, kadın haklarından yana tutumlar öne çıktı.

Fransa’da akaryakıt fiyatları ve vergiler

Fehim Taştekin’in aktardığına göre, Fransa Avrupa'nın en pahalı petrolünü tüketiyor.

1 Ocak 2019'da yürürlüğe girecek planla dizele 6,5 sent, benzine 2,9 sent ek vergi gelecek. Şu anda akaryakıtta iki türde alınan verginin payı yüzde 60.

Ocak'tan bu yana dizel 7.60 sent, benzin 3.90 sent zam gördü. (Şu anda dizelin litresi 1.54 euro, benzininki 1.66 euro.)

2014'te ton başına 7 euro ile başlayan karbon vergisi, 2015'te 14, 2016'da 22, 2017'de 30, 2018'de 44 euroya çıktı.

Bu rakam 2019'da 55, sonraki üç yılda 65, 75 ve 86 euro olarak artacak. Bu kalemde 2019'da hedeflenen vergi miktarı 7.8 milyar euro.

Diğer nedenler

Taştekin’e göre, Sarı Yelekliler eylemlerinin diğer nedenleri de şöyle:

* Maaşlardan vergi kesintisi yüzde 37,3'ü bulurken Macron büyük şirketlere vergi indirimi yaptı.

* 1 milyon 300 bin euro üzerinde varlığı olanlar için konulmuş Servet Vergisi'nin kaldırması.

* İşten çıkartmaları kolaylaştıracak ve çalışanların tazminat haklarını budayacak şekilde çalışma yasasındaki düzenlemeler.

* Dar gelirli ve öğrencilerin bel bağladığı kira yardımlarında kesinti yapılması.

(HA)

* Fotoğraflar: Anadolu Ajansı