Hangi haller iş kazasıdır?

Sigortalının işverenin otoritesi altında bulunduğu bir sırada gördüğü iş veya işin gereği, işyeri alanı içerisinde, işyeri dışında veya işverenin işyeri dışındaki bir işinde meydana gelen ve işçiye zarar veren olay iş kazasıdır.

1. İşçinin işyerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
3. Emziren kadın sigortalıya süt vermek için ayrılan zamanlarda,
4. İşverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş geliş sırasında meydana gelen ve sigortalıyı bedenen veya ruhen engelli hale getiren olaylar iş kazası olarak değerlendirilir.

İşyerine ulaşımı işçi kendi aracıyla sağlıyorsa ve bu ulaşım sürecinde kaza yaparsa iş kazası olarak değerlendirilmez.

İş kazası sebebiyle oluşan ruhsal rahatsızlıklar da iş kazası olarak nitelendirilir. Kaza esnasında işçi herhangi bir zarara uğramayıp sonradan ortaya çıkan bedeni ve ruhi rahatsızlıklar da iş kazası olarak değerlendirilir.

İş kazası sonrası neler yapılmalı?

İş kazası olduğunda özellikle ilk defa bir iş kazası ile karşılaşan kişiler ne yapacaklarını tam olarak kestiremez ve sıkıntı yaşarlar.

Bir iş kazası olduğunda;

• İş kazasına uğrayan personele durumun gerektirdiği sağlık yardımları derhal yapılmalıdır.
• İş kazası jandarma veya polise derhal bildirilmelidir.
• İşyerinde iş kazasına ilişkin bir kaza raporu düzenlenmelidir. Ayrıca şahitlerin ifadesi alınmalıdır.
• Kaza, ilgili Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezi'ne, bu bildirme iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile ya da elektronik ortamda en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde bildirilmelidir.
6331 sayılı Kanunun 14'ncü maddesi gereğince iş kazası ile ilgili rapor tanzim edilmelidir.

İşveren;

a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.
b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.
• Kazayla ilgili bir dosya hazırlanarak evraklar burada muhafaza edilmelidir. Dosyada ayrıca; işçinin sigortalı işe giriş bildirgesi, işe giriş sağlık raporu, kaza tarihinden önceki dört aya ait ücret hesap pusulalarının sureti, işçi çizelgesi, eğitim belgesi ile diğer sertifikalar ve kişisel koruyucuları teslim belgeleri de yer almalıdır.

İş kazasını bildirmemenin cezası

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nun 14'ncü maddesi ile iş kazalarının kazadan sonraki üç iş günü içinde işverenlerce bildirilmesi SGK'ya bildirilmesi zorunluluğu getirilmiş bu yükümlülüğe uymayan işverenlere idari para cezası uygulaması başlatılmıştır.

2020 yılında meydana gelen iş kazalarının SGK'ya 3 iş günü içinde bildirilmemesinin 4 bin 688 TL idari para cezası bulunmaktadır.
İşverenin kasten ve ağır ihmali neticesi iş kazasını bu madde gereğince Kuruma zamanında bildirilmemesinden veya yapılan bildirimin eksik veya yanlış olmasından doğan ve ileride doğacak olan Kurumun zararlarından işveren sorumludur.

SGK'ya bildirilen hususların gerçeğe uymadığı ve olayın iş kazası olmadığı anlaşılırsa, Kurumca bu olay için yersiz olarak yapılmış bulunan ödemeler, ödemenin yapıldığı tarihten itibaren gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlardan tahsil edilecektir.

Bu metin, İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı Özgür Kaya'nın İndependent Türkçede yer alan makalesinden derlenmiştir.