Rusya, Ukrayna’ya askeri harekat başlattı

* Fotoğraflar: Reuters ve AA

Haberin Kürtçesi için tıklayın

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyon başlattıklarını duyurdu.

Ukrayna'nın doğusundaki Rusya yanlısı ayrılıkçıların kontrolünde bulunan Donetsk ve Luhansk yönetimlerinin Rusya'dan askeri yardım talebinde bulunduklarını hatırlatan Putin şunları söyledi:

"Buna bağlı olarak özel bir askeri operasyon düzenlemeye karar verdim. Operasyonun amacı sekiz yıldır Kiev rejimi tarafından istismara, soykırıma maruz kalan insanları korumaktır. Rusya Federasyonu vatandaşlarına da dahil olmak üzere sivillere karşı çok sayıda kanlı suç işleyenleri adalete teslim etmenin yanı sıra Ukrayna'nın Nazizm'den ve militarizmden arındırılması için çaba göstereceğiz."

Ukrayna topraklarını işgal etme planları olmadığını vurgulayan Putin, kimseye zorla bir şey dayatmayacaklarını ifade etti.

NOT: Donetsk ve Luhansk’ta 2014 yılından beri olağanüstü hal uygulaması devam ediyordu. Rusya geçen günlerde bu bölgelerin bağımsızlığını tanımıştı. Rusya Parlamentosu, ordunun ülke toprakları dışında görev yapmasına onay vermiş, bölgeye askeri sevkiyatın başladığı bildirilmişti. Her iki bölgedeki yönetim, dün Rusya’dan yardım istemişti.

Rusya: Sivillere yönelik tehdit yok

Rusya’nın operasyon kararının ardından Rusya Savunma Bakanlığında yapılan ilk açıklamada, Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyonun, ülkedeki sivillere yönelik tehdit oluşturmadığı iddia edildi.

Açıklamada, "Ukrayna’daki askeri altyapı, hava savunma sistemleri, askeri hava limanları ve hava kuvvetlerinin yüksek hassasiyetli silahlarla etkisiz hale getirildi” ifadesine yer verildi.

Saldırının gerekçesi: "Kendini savunma"

Rusya'nın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Vasili Nebenzya, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısına gerekçe olarak Birleşmiş Milletler Antlaşması 51. maddesini gösterdi ve gerçekleştirilen operasyonun "kendini savunma amaçlı" olduğunu ifade etti.

BM Antlaşması'nın 51. maddesi şöyle:

"Bu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler üyelerinden birinin silahlı bir saldırıya hedef olması halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekli önlemleri alıncaya dek, bu üyenin doğal olan bireysel ya da ortak meşru savunma hakkına halel getirmez."

Neler oluyor?

Putin'in Ukrayna'nın doğusundaki Donbas'a özel askeri operasyon başlattıklarını duyurmasının ardından başkent Kiev dahil ülkenin çeşitli kentlerinde patlama sesleri duyuldu. Donbas bölgesinde yer alan Kramatorsk kenti üzerinde ise savaş jetlerinin sesi duyuldu.

Kiev'in yanı sıra Harkov, Kramatorsk, Mariupol, Mykolaiv kentlerinde art arda patlamalar yaşandı. Ukraynalı yetkililer, Rusya'nın işgal harekatının başladığını, patlama seslerinin füze saldırılarından kaynaklandığını açıkladı. Saldırılarda nerelerin vurulduğuna veya can kaybı olup olmadığına dair bir bilgi verilmedi.

Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ülkede sıkıyönetim ilan edildiğini açıkladı ve vatandaşlara evde kalma çağrısı yaptı. Öte yandan saldırıyla beraber şehirde duyulan siren seslerinin ardından pek çok kişi otomobilleriyle şehri terk etmeye çalışırken, otoyollarda trafik yoğunlaştı. İnsanlar ayrıca benzin istasyonları ve bankamatikler önünde de kuyruklar oluşturdu.

Ukraynalı yetkililer, bir grup Rusya askerinin Odessa'ya çıkartma yaptığını; bazılarının ise sınırı geçerek Harkov kentine girdiğini bildirdi. Bu şehirler, ayrılıkçıların değil; Ukrayna ordusunun kontrolünde bulunuyordu.

Ukrayna İçişleri Bakanlığı, Telegram üzerinden yaptığı açıklamada roket saldırılarının Kiev dışındaki bir havalimanındaki savaş jetlerini hedef aldığını bildirdi. Ülkenin acil durumlar servisi, çoğu Ukrayna'nın doğusu ve güneyinde bulunan 10 bölgeye saldırıların başladığını açıkladı.

Rusya, Ukrayna ile Belarus sınırında hava sahasını kapattı

Rusya, Ukrayna ve Belarus ile olan batı sınırında hava sahasının sivil uçuşlara kapatıldığını duyurdu. Ayrıca askeri operasyonun ardından Havacı ve Denizcilere Uyarı (NOTAM) yayınladı.

NOTAM'da yer alan açıklamada, "Silah ve askeri teçhizat kullanımı nedeniyle sivil uçakların uçuşlarının güvenliğine yönelik yüksek tehdit nedeniyle Rusya'nın Ukrayna ve Belarus ile olan batı sınırında hava sahası kullanımı geçici olarak durdurulmuştur” ifadesine yer verildi.

Türk Hava Yolları (THY) Ukrayna hava sahasının kapanması nedeniyle bugünkü Ukrayna seferlerini iptal etti. Genel Müdür Bilal Ekşi, "Ukrayna hava sahasının kapatılması sebebi ile bugünkü tüm Ukrayna seferlerimiz iptal edilmiştir" dedi. Pegasus da seferlerini iptal ettiğini açıkaldı.

Zelenskiy: Kendimizi savunacağız

Rusya’nın kararının ardından açıklama yapan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, ''Eğer canımıza, özgürlüğümüze, çocuklarımıza saldırılırsa, kendimizi savunacağız, saldırmayacağız, kendimizi savunacağız” dedi.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba da ''Putin, Ukrayna'ya karşı geniş çaplı bir savaş başlattı. Ukrayna'nın barışçıl kentlerinde saldırılar sürüyor. Ukrayna kendini savunacak ve kazanacak. Dünya Putin'i durdurabilir, durdurmalı. Harekete geçme zamanı” diye konuştu.

İngiltere ve BM açıklamaları

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres ise Rusya'nın Ukrayna'ya başlattığı operasyon için "Bu savaşın bir anlamı yok. BM Şartı ilkelerini ihlal ediyor” ifadelerini kullandı.

İngiltere Başbakanı Boris Johnson da Ukraynalı mevkidaşı Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy ile görüştüğünü belirterek, "Başkan Putin, Ukrayna'ya yönelik bu sebepsiz saldırıyı başlatarak kan dökme ve yıkım yolunu seçti. Britanya ve müttefiklerimiz kararlı bir şekilde yanıt verecek" dedi.

BM'de ABD'den Rusya'ya çağrı

ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi Linda Thomas Greenfield, Ukrayna'nın talebi üzerine gece New York saati ile 21.30'da acil toplanan BM Güvenlik Konseyi toplantısında konuştu.

Rusya'nın Ukrayna'yı kapsamlı işgalinin yakın olduğunu belirten Thomas Greenfield, "Tehlikeli bir andayız ve tek bir nedenden dolayı, Rusya'dan durmasını istemek için buradayız” ifadelerini kullandı. ABD Daimi Temsilcisi, Rusya'ya seslenerek, "Sınırlarına geri dön, birliklerini, tanklarını, uçaklarını hangarlarına geri gönderin ve diplomatlarınızı müzakere masasına yollayın” diye konuştu.

Rusya'ya karşı Ukrayna'ya tam destek vermeye devam edeceklerini belirten Thomas Greenfield, "Tarih bize bunu söylüyor, BM'deki bu konseyde ve başkentlerimizde bu tehdide direk karış koymalıyız. Ukrayna halkı bize güveniyor. Onları hayal kırıklığına uğratmayalım." dedi.

Piyasalar hareketli

Operasyon kararının ardından petrol fiyatları varil başına 2014'ten sonra ilk kez 100 doların üzerine çıktı. Londra'da Brent vadelilerinde yüzde 3'ü aşan sıçrama yaşandı. Asya borsaları ise güne yüzde 2-3 oranında düşüşle başladı.

Bölgede gerilimin artması nedeniyle piyasalarda düşüşler yaşanıyor.

Süreç nasıl başladı?

Rusya, 2014 yılında Ukrayna'nın doğusundaki Donetsk ve Luhansk bölgelerinin büyük bir bölümünü ele geçiren Rusya yanlısı ayrılıkçıları desteklemişti.

İki ülke arasında uzun süre devam eden çatışmalarda bugüne dek en az 14 bin kişi öldü ve ayrılıkçıklar iki bölgenin fiilen kontrol ettikleri kısımlarını halk cumhuriyeti olarak ilan etti.

Rusya ve Ukrayna arasındaki 2014’ten beri devam eden bu gerilim Kasım 2021’de tırmandı. Rusya bu tarihte, yüksek sayıda askeri Ukrayna sınırı yakınlarına konuşlandırdı.

Batılı ülkeler uzun süre boyunca asker sayısının artığını öne sürdü. Ancak Ukrayna sınırında 100 binden fazla askerin bulunduğu düşünülen 15 Şubat 2022’de Putin, Rusya birliklerinin bölgeden çekileceğini duyurdu. Rusya Savunma Bakanlığı Sözcüsü, birliklerin "demir ve kara yolları ile üslerine geri döneceğini" açıkladı.

Ukrayna ve müttefikleri ise bunun doğru olmadığını savundu; asker sayısında herhangi bir azalma olmadığı yanıtını verdi.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Rusya'nın bu açıklamasından sonra, "Birliklerini devamlı hareket ettiriyorlar" dedi. Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ise, "Karşımızdaki gerçeklere göre hareket ediyoruz, henüz birliklerin çekildiğini görmüyoruz" diye konuştu.

20 Şubat’ta Belarus Savunma Bakanlığı da ülkede bulunan 30 bin Rus askerinin tatbikat sonrasında üslerine dönmeyeceğini ve orada kalacağını duyurdu.

Bu sırada iki Rusya destekli ayrılıkçı bölgenin liderleri, Ukrayna'nın saldırıda bulunmaya hazırlandığını öne sürerek sivillerin tahliye edilmesi emrini verdi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Dimitro Kuleba, Ukrayna'nın saldırı veya işgal düzenlediği iddialarını reddetti. Kiev hükümetine destek veren ABD de haftalardır Rusya'nın düzmece saldırı yapıp bir kriz yaratabileceğini öne sürüyordu.

Rusya, 22 Şubat’ta Donetsk ve Luhansk'ta ilan edilen halk cumhuriyetlerinin bağımsız ülkeler olarak tanınma talebini kabul etti.

NATO meselesi

Şubat ayının başında Putin, Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile yaptığı görüşmede Rusya’nın taleplerini dillendirerek NATO'nun genişlemesinin engellenmesi, Rusya sınırı yakınlarında silah dağıtımının durdurulması ve Ukrayna'nın NATO'ya dahil edilmemesi isteklerini sıralamıştı.

NATO ise hangi ülkelerin ittifaka katılabileceğini kısıtlayamayacağını belirtmiş, üye ülkelerine askeri konuşlandırma yapmayı durdurmayacağını ifade etmişti.

Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ise ülkesinin NATO'ya üye olması konusuna sıcak bakıyordu.

Ukrayna gibi Rusya ile sınır paylaşan Finlandiya da ilerde NATO'ya üye olma ihtimalinin ortadan kalkmasını istemediğini belirtti.

Perşembe günü ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov'un bir araya gelmesi bekleniyordu ancak bölgede git gide büyüyen krizden dolayı bu görüşmenin gerçekleşmesi şüpheli.

(TP)