RSF: Reformlar Olumlu, Uygulama Yok
Bu 42 gazeteciden çoğunun Asya ve Irak'taki savaş nedeniyle Ortadoğu'da can verdiğini belirten RSF, bunun 1995'ten bu yana karşılaşılan en yüksek rakam olduğunu açıkladı. Örgüt, 2003'te 766 gazetecinin gözaltına alındığını, bin 460'dan fazlasının ya dövüldüğünü ya da tehdit edildiğini, 501 medya kuruluşunun ise sansüre uğradığını belirtti.
RSF, geçtiğimiz yıl Türkiye'de 14 gazetecinin gözaltına alındığını, 18'inin saldırıya uğradığını, 8'inin yılın bir bölümünü ya da tamamını cezaevinde geçirdiğini, bunlardan 4'ünün yıl çerisinde tahliye olduğunu duyurdu.
"Reform anlamlı iyileşme yaratmadı"
Avrupa Birliği (AB) üyeliği yolunda girişilen reformların pratikte basın özgürlüğünde anlamlı bir iyileşmeye yol açmadığını savunan RSF, yasadışı örgütle işbirliği yapmakla suçlanan gazeteciler beraat ederken, hükümeti veya orduyu eleştirenlerin halen yargılandığına dikkat çekti.
Terörle mücadeleye dair hukuki düzenlemelerin basın açısından genelde olumlu sonuçlandığını bildiren RSF, Terörle Mücadele Yasası'nın 8. maddesinin yürürlükten kaldırıldığı, 7. maddesinde ise, "terör yöntemlerine teşviğin" ölçüt alındığını belirtti. Ayrıca, Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 169. maddede, "yasadışı örgüte yardım" belirli ölçütlere kavuşturuldu. TCK 159. maddedeki değişiklikle değinen RSF, uygulamanın hakimlerin "eleştiri"ye bakışını da göstereceğini açıkladı.
Türkçe dışı dil ve lehçelerde yayına ilişkin yasanın 19 Haziran'da çıkmasını olumlu karşılayan RSF, RTÜK yönetmeliğine Dışişleri Bakanı Abdullah Gül'ün karşı çıktığını duyurdu.
8 gazeteciden 4'üne tahliye
RSF, dünya raporunun Türkiye bölümünde hapisteki gazetecilerle ilgili kısaca şu gelişmeleri kayda geçti:
"Özgür Karadeniz" dergisi yazı işleri müdürü Kemal Evcimen, 16 Ocak 1995'ten beri hapiste. Gazetecinin 29 Mayıs 2004'te tahliye olması bekleniyor. 6 Şubat 1997'de tutuklanan ve 17,5 yıla mahkum olan "Selam" gazetesi yazarı Nureddin Şirin, halen Kandıra F Tipi Cezaevinde. 18 Haziran 2001'de tutuklanan "İşçi-Köylü" gazetesi Genel Yayın yönetmeni Memik Horuz, örgüt militanlarıyla röportaj yaptığı için 15 yıl hapse mahkum edildi; cezası onandı. "Datça Haber" gazetesi eski sahibi Sinan Kara, Mert Çiller'in korumasını tehdit ettiği iddiasıyla 1 yıl hapse mahkum edildi ve Urla Cezaevine gönderildi.
"Hedef" gazetesi yazı işleri müdürü Mustafa Benli, "Özgür Gündem" gazetesi Diyarbakır Temsilcisi Hasan Özgün, "Uzun Yürüyüş" dergisi yazı işleri müdürü Mehmet Ali Varış ve "Alınterimiz" dergisi yazı işleri müdürü Yaşar Çamyar, yıl içerisinde tahliye oldular. Raporda yer alan diğer gelişmeler ise şunlar :
Savcılık emriyle "Yeniden Özgür Gündem" gazetesine ait büroda "yasak yayın" arayan polis, Yusuf Abay'ı gözaltına aldı; büroda gazete sayılarına, kitap ve dergilere el koydu. PKK lideri Abdullah Öcalan'a görüş izni verilmemesini protesto edenleri izleyen "Azadiya Welat" dergisi muhabiri Mahmut Akil ile DİHA muhabiri Gönül Markoç gözaltına alındı.
Gazetecilere "savaş" gözaltısı
Batman'da Patriot rampalarını izleyen Reuters, CHA, İHA ve NTV'den 6 muhabir; Portekizli gazeteciler Alfredo Leite ve Manuel Rosendo, Suriye sınırında askeri bölgeye girdikleri gerekçesiyle askerlerce gözaltına alındılar. Yunanistanlı gazeteciler Yiannis Kanelakis ve Anestis Moutafis, Trabzon Çaykara İlçesi'nde Pontuslularla ilgili çalışma yaptığı sırada 7 Ekim'de gözaltına alındılar, ertesi akşam salıverildiler. "İdea Politika" dergisi eski yazı işleri müdürü Erol Özkoray, Atatürk Havalimanı'nda hakkında "gıyabi tutuklama kararı çıkarıldığı" gerekçesiyle gözaltına alındı.
2003'te 18 gazeteci saldırıya uğradı : Van "Prestij Haber" gazetesi sahibi Ferit Hayva, yazı işleri müdürü Umut Tarhan, gazeteciler Fahrettin Gök ile Suat Delen gazete bürosunda bir grubun saldırısına uğradılar. Atari salonları ile ilgili haberler nedeniyle dövülen gazetecilerin şikayeti üzerine 6 kişi gözaltına alındı.
Zonguldak "Doğru Haber" gazetesi müdürü Latif Aydemir, diskotek haberleri nedeniyle dövüldü. "DİHA" muhabiri Burhan Ekinci, Türk askerlerinin Süleymaniye'de ABD askerlerince gözaltına alınmasını protesto eden MHP'lilerin; "Kanal D" muhabiri Güray Ervin, bir korsan CD satıcısının; "Bolu Detay" gazetesinden Rujhat Avşar, "İHA" ajansından Caner Güngör, kameramanı Eyüp Karakaş, Coca Cola ile Aygaz şirket çalışanlarınca dövüldüler.
İstanbul Kartal'da, "Milliyet" gazetesinden İsmail Polat, "CHA" ajansından Ercan Yıldız, "Sabah" gazetesinden Ayhan Şimşek ve Yalçın Bel, "Vatan" gazetesinden Aziz Özen, "Akşam" gazetesinden Sevgi Özdemir ile "Hürriyet" gazetesinden Cem Kerpiççiler hastane görevlilerinin saldırısına maruz kaldılar. "Zaman" gazetesi muhabiri Orhan Yıldırım, Erzurum Futbol Kulübü Başkanının saldırısına uğradı.
Cezalar ve süren davalar
RTÜK'ün yayın durdurma, uyarı cezalarına da yer veren RSF, eski Genelkurmay Başkanı Kıvrıkoğlu'nun açtığı davadan RSF'ye tazminat ödemeye mahkum edilmesine de değindi. RSF, müzik yayınından "Gün TV-FM" yöneticisi Cemal Doğan'ın para cezasına mahkum edilmesi; "Olay" ve "Can TV" çalışanlarının Silopi'ye girişine izin verilmemesi; askeri bölgeye çeken "BBC" ekibinin Şırnak'tan uzaklaştırılması; Mersin "Çınar" gazetesinden Güler Yıldız'ın Nadire Mater'in "Mehmedin Kitabı"nı köşesinde tanıttığı için mahkum olmasını; Fikret Başkaya'nın iki davadan yargılanmasını da raporunda işledi.
RSF, Genel Sekreteri Robert Ménard'ın Özkoray ile birlikte yargılanmasını ele aldığı raporunda, Doğan Özgüden, Emin Karaca, Mehmet Emin Sert, Mehmet Nas, Mehmet Çolak, Hakan Duman, Celal Beşiktepe, Kemal Aktan, Mustafa Kahya, Nazım Oktay Başer, Selami Çalışkan, Asım Yenihaber, Ali Çelik Kasımoğulları, Ruhat Mengi ve Sabri Ejder Öziç'in davalarına da yer verdi. (EÖ/BB)