Rojnamegeri: Penç N Yek K
1996'dan beri yayınlanan haftalık Kürtçe gazete Azadiya Welat'ın editörlüğünü de yapan Oğuz, Rojnamegeri'de Kürtçe gazetecilik yapanlara, gazeteci olmak isteyenlere haberin ne olup ne olmadığını, nasıl yazıldığını, gazetecilik kavramlarının anlamını, gazetecilik etiği gibi mesleki konuları Kürtler'e kendi dillerinden anlatıyor.
Kürtçe, gazetecilikte de "var"
Kürtçe'nin diğer alanlarda olduğu gibi gazetecilik alanında da "varolduğunu" göstermenin olanakları artık mevcut. Oğuz'un kitabı gazetecilik tarihi yüzyıl öncesine uzanan Kürtlerin bu ihtiyaçlarının da bir ürünü ve Kürtçe gazeteciliğin profesyonelleşmesi, gazetecilik teorisinin oturması yönünde atılmış önemli bir adım.
Kendi dillerinde daha yeni yeni yazmaya, okumaya başlamak zorunda bırakılan Kürtler içerisinde gazetecilik de kendine yer bulmaya veya yerini sağlamlaştırmaya çalışıyor. Kürtçe'de hala günlük bir gazetenin eksikliği önemli ölçüde hissediliyor olsa da Avrupa ve Kuzey Irak'ta yayın yapan Kürtçe televizyonlar güncel haber dilinin pek de uzağında sayılmazlar.
Aynı zamanda haftalık Azadiya Welat ve onun öncülü olan (Welat, Welatê Me vb.) yayınların Türkiye'de yarattığı birikim de gazeteciliği kendi dilinde sürdürmek isteyen Kürtler için geleceğin eskisi kadar zor olmayacağının belirgin işaretleri. "Rojnamegeri" tam bu süreçte gazetecilik konusundaki içeriğiyle Kürtçe'de mesleki ilerlemenin profesyonel bir şekilde gerçekleşmesini sağlayacak yerinde hatta "gecikmiş" bir çalışma.
Yazarın ilk kitabı
Cemil Oğuz için bir "ilki" yazıyor olmak haliyle zor olmuş. Çünkü gazetecilik konusunda Kürtçe'den ulaşabileceği kaynak sayısı birkaç "broşür" çalışmayı aşmıyormuş. Rojnamegeri, Oğuz'un ilk kitabı, çalışması üç yıl sürmüş. Kitabın yazımında habere giderken yaşadıkları en büyük "kaynağı" olmuş onun. Her haber yazımında yaşadıklarını, gazeteci arkadaşlarının deneyimlerini gözlemlemiş, ve başka dillerden de bu "işin" teorisine dair yayınları incelemiş.
Oğuz, Kürtçe'de bu yöndeki eksikliği gidermek için başladığı çalışması sırasında avantaj ve dezavantajı birlikte yaşamış, kitabında şöyle anlatıyor:
"Dezavantajım Kürtçe'de buna yönelik kaynak yokluğu, avantajım ise bu çalışmanın Türkiye'de gazetecilik üzerine yayınlanmış ilk Kürtçe kitap olacağı."
Tüm çalışmalarının ve deneyiminin ürünü olarak Oğuz, Kürtçe muhabir ve adaylarına bu meslekte yapmaları gerekenle kaçınmaları gereken birçok hususu anlaşılır, sade bir dille anlatıyor.
Gazete: rojname, haber: nüçe...
Kitaptan gazetecilik kavramlarının Kürtçe karşılıklarının ne olduğunu da öğreniyoruz. Birkaç örnek: Gazete: Rojname, Haber: Nüçe, Muhabir: Nüçegihan, Fotoğraf: Wêne, Basın: Çapemeni...
Rojnamegeri, 17 bölümden oluşuyor, birkaç bölüm başlığı: Gazeteciliğin tarihi, gazeteciliğin tanımı, haberin tanımı, haberin özellikleri, haberin toplanması, haber nasıl yazılır, haber yazımında kaçınılması gereken unsurlar, arşiv nasıl oluşturulur, röportaj nasıl yapılır, birkaç haber örneği ve mini sözlük.
Kitabın redaksiyonunu, Kürtçe dil uzmanı ve Azadiya Welat'ın Genel Yayın Yönetmeni Sami Tan yapmış. Oğuz, kitabı 1992'de öldürülen Yeni Ülke gazetesinin muhabiri Cengiz Altun'un anısına ithaf ediyor. Bana da, anadili Kürtçede gazetecilik yapmak isteyenlere kitabı önermek kalıyor...
* Rojnamegeri, U Pivanên Wê Yên Sereke (112 sayfa), Cemil Oğuz, Peri Yayınları.