Rahibiniz İnternette...
Son bir kaç yıl içinde itiraf yayınlayan web sitelerinin sayısı şaşırtıcı bir artış gösterdi, popülerlikleri de her geçen gün artıyor.
'Vatandaş itiraf et' kampanyası
Yıllarca günah çıkartma merasiminden yoksun kalan ve psikologa gidip itiraf etme alışkanlığı yaygın medyadaki büyük teşvik öncesine kadar yok denilebilecek kadar az olan Türkiye halkı, özellikle internetteki itiraf sitelerinin yaptığı patlamayla sonunda "rahibine" kavuştu: www.iti-raf.com kurulduğu günden beri ortalama 60 bin günlük ziyaretçisiyle, Türkiye'de internett en çok ziyaret edilen sitelerinden biri.
Her gün en az bin kişi siteye itirafta bulunuyor. Sitenin, içinde itiraflardan seçmelerin yayınlandığı bir de kitabı var. Bir internet sitesi ilk kez içeriğini kitap olarak yayınlıyor. Gündelik hazları duymak ve gözetlemek için hiç bu kadar büyük bir ilgi olmamıştı herhalde.
Bu hayret verici durum karşısında insan sormadan edemiyor: kimseye söylenemeyenler ne diye internette binlerce kişiyle paylaşılıyor?
Söylemin kışkırtılması
Bunun ardında hiç şüphesiz büyük bir söylem kışkırtması yatıyor. İnsana dair söylenmemiş ve gizli kalmış ne varsa söküp almak için, onları saklandığı yerden çıkarıp söyleme dönüştürebilmek için bin bir çeşit iktidar aygıtının iş basında olduğu bir çağda yaşıyoruz, înternette itirafi neredeyse moda haline getiren yaygın medya, kuşkusuz, söylemi kışkırtan en güçlü odak.
Yazılı ve görsel basında itiraf, com ve nimetlerinden o kadar çok bahsediliyor ki, bu site çok uzun süredir Türk internetinin medyada en çok haber olan sitesi. Hiç durmadan itiraf.com'da bilinmeyenimizi ortaya dökmemiz, yanlışlarımızdan arınmamız, kafamızdaki tehlikeli ve kötü düşüncelerden kurtulmamız salık veriliyor.
Üstelik kendimize ait olanlar sır adı altında sömürülerek: Zımni gönül rahatlığıyla paylaş, içini dök ve rahatla! Elbette medya yalnızca konuşmaya teşvik etmekle kalmıyor, sık sık sitedeki itiraflardan alıntılar yaparak söylenilenleri yaymak, bilinmeyenleri bilinen haline getirmek için de üzerine düşen görevi fazlasıyla yerine getiriyor.
Basit bir internet sitesi üzerine bunca söz, gizliden gizliye yürütülen bir "vatandaş itiraf et" kampanyası varmış hissi yaratıyor.
İtirafın tarihi
İtiraf, eski zamanların ruhu terbiye etme ve benlik yaratma pratiklerindendi. Günümüzde, yasaklamak, sansürlemek, susturmak yerine üretmeyi ve konuşturmayı tercih eden ve hayatın her alanında varolan modern iktidarın teknolojilerinden biri haline geldi, îtiraf, kendini bilmek ve tanımak için uygulanan bir pratik olmaktan çıkıp, iktidar ilişkilerinin insan hayatını kontrol etmek için gündelik yaşantının kılcal damarlarına kadar sızdığı kanallardan biri oldu.
İtiraf, en azından Orta Çağdan beri Hıristiyan Batı toplumlarının en önemli hakikat üretme tekniklerindendi. On üçüncü yüzyılda Katolik günah çıkartma merasimi değişime uğradı. Yıllık itiraf törenlerinin hem ritmi sıklaştırıldı hem de kapsamı büyük ölçüde genişletildi. Yeni papalık fermanı sadece yasayı ihlal eden ya da Hıristiyan ahlakına ters düşen davranışları değil, tüm arzulan söyleme dönüştürmeyi emrediyordu.
En ufak hazlar, en önemsiz düşünceler, günlük hayata dair herşey günah çıkartmanın konusu haline geldi. Böylece itiraf dini iktidarın emrinde merkezi bir rol üstlendi. Uzunca bir süre günah çıkartma ayinlerine özgü olan itiraf; Protestanlığın yükselişi, onsekizinci yüzyıl pedagojisi, ondokuzuncu yüzyıl tıbbı ile değişik biçimlere bürünerek Batıda hayatın her alanına sızdı.
Özel ve kamusal alanlarda itirafa yer açmak için çeşitli donanımların düzenlenmesiyle birlikte, Batı itiraf eden bir toplum haline dönüştü, itiraf yargıda, tıpta, psikiyatride, eğitimde, edebiyatta, aile ilişkilerinde, aşk ilişkilerinde ve gündelik hayatın en umulmadık alanlarında kayda değer bir rol üstlendi.
İşkence ile itiraf elde etme soruşturma yöntemlerinin arasında yerini aldı; hasta doktoruna, öğrenci eğitmenine, çocuk ailesine, seven sevdiğine itiraf eder oldu. Suçlar, günahlar, düşünceler, arzular, hastalıklar, dertler, hakkında konuşulması güç ve imkansız gözüken her şey itiraf edilerek söylenene dönüştü.
Modern iktidar ve itiraf
İtiraf yayınlayan bir siteyi ve içindeki itirafları bu kadar konuşulur ve değerli yapan, itirafın modern iktidarın belli bir çeşit öznellik yaratmak için kullandığı mekanizmalardan biri haline gelmesi. Her şeyden önce, iktidarın kontrol edebilmek için bilmek zorunda olduğu saklı kalmış tüm ayrıntılar, itiraf sayesinde toplanılıyor, kaydediliyor ve böylece bilinen haline geliyor.
Sadece itiraf.com'un arşivinde 500 binden fazla itiraf var. Gündelik hayatın bilinmeyenlerine dair itirafla oluşan büyük arşiv bir tarafa, itiraf eden ya da etmeye niyetli kişi kendi kendini gözetmeye başlıyor -ki itiraf edebilsin. Böylece bedenleri gözetleyip disipline eden mekanizmaların arasına bedenin bizzat kendisi de katılıyor.
Kimsenin onu yönetmesine gerek kalmadan kendi kendini yöneten bedenler modern iktidarın en verimli ürünü şüphesiz, îtiraf, kendine içkin bir şekilde "normal" olanı tariflerken ve kişinin kendi hakkındaki gerçeği söyleme dökmesini sağlarken, itiraf edenin kişileştirilmesini beraberinde getiriyor, îtirafçı sakıncalı, tehlikeli veya kötü diye kodlanan düşüncelerden, arzulardan ve bazlardan arınırken, "anormallik"lerinden kurtulup kendi kendini normalleştirmeye başlıyor.
İtiraf ve itaat
İtirafçının kendi yaptıkları ya da hissettiklerinin anormal ve arınılması gereken şeyler olduğunu kabul ederek normalleşme sürecine girmesi pek çok itiraf sitesini tatmin etmiyor olsa gerek ki; hemen hemen tüm itiraf sitelerinde ziyaretçilerinin itiraflara yorum yapma hakkı var.
Ziyaretçi yorumlarıyla itirafçı kitlesel bir çabayla el birliğiyle normalleştirilmeye çalışılıyor. Hatta pek çok site sundukları yardım bağlantılarıyla itirafçıya "yardımcı" oluyor: Cinsel karışıklıklar ve travmalar için, intihar etmek isteyenler için, alkol bağımlıları için, uyuşturucu madde bağımlıları için ve istenen standartların dışında olan hemen herkes için normalleşme yollan gösteriliyor.
Öte yandan, itirafçılar itiraf edilmesi gereken anormalliklerinden arınırken, kendilerim iktidarın tanımladığı ve sunduğu ahlak standartlar içinde ahlak sahibi kimseler olarak tanımaya ve tanımlamaya başlıyorlar. Böylece bedenler kontrol altına alınarak disipline ediliyor.
İtiraf, itiraf edeni iktidar ilişkilerine tabi, hükmedilmesi kolay, güçlerinden daha çok faydalanılan, verimli, uysal ve itaatkar bireylere çeviriyor.
Hiç şüphesiz, yüzyıllardır itirafın en ayrıcalıklı konuşu cinsellik, îtiraf, nüfusun ekonomik ve politik bir problem olarak ortaya çıkması sonucu devlet ve birey arasında kamusal bir mesele haline dönüşen cinsellik üzerine "doğru söylem" üretimim yöneten en hayati mekanizmalardan biri.
Modern iktidar, on sekizinci yüzyıldan bu yana cinselliği yasa, tabu ya da haz meselesi olmaktan çıkarıp bir hakikat problemine dönüştürdü. Cinselliği saklandığı yerden çıkarıp gizemli bir varoluşa sürüklemek için itirafı verimli bir biçimde kullandı. Kullanmaya da devam ediyor, înternetteki itirafçıların yalnızca cinsellikleriyle ilgili ne olup bittiğini değil, duyduğu hazlar, aldıkları zevkleri, bunları izleyen düşünceleri bir bir yöneten en hayati mekanizmalardan biri.
Şu an itiraf sitelerinde insan hazlarına dair sayısız kayıt oluşmuş durumda. Bunun yanında, cinsel tacizler, çocuk suistimalleri, ensest ilişkiler ve konuşması ayıp sayılan pek çok konu, itirafla sır olarak sömürülmeye ve söylendiği yerde bırakılmaya, yani gizlenmeye devam ediliyor.
Peki ya internette itiraf bir iktidar mekanizması değil de insanların başkalarının hayatlarından ders çıkarması ve eğlenceli vakit geçirmesini sağlayan yalnızca merakla ilgili güncel bir akım mı?
İktidar teknikleri
Ne de olsa iktidar baskı uygular, susturur, konuşturmaz; halbuki itiraf kendimiz hakkındaki gerçekliği rahatça konuşabilmemizi sağlıyor. Oysa, itirafın alanının genişlemesi ve söyleme kışkırtan odakların artmasıyla, itiraf etme zorunluluğu içimize öyle bir kök saldı ki, bunu bizleri kısıtlayan bir iktidarın tekniği olduğunu görmekte zorlanıyoruz.
Ne yaptığımızı, ne yapmadığımızı, ne düşündüğümüzü ve ne düşünmediğimizi söylememizi buyuran bunca sesin özgürlükten bahsettiğini düşünebilmek için, insanın modern iktidarın özenle hazırladığı bu tuzağa iyice düşmüş olması ya da kafasında sinsi modern iktidardan çok farklı bir iktidar imgesi taşıyor olması gerek.(NK)