Oligarkların servetlerini yurtdışında saklamasına kim yardımcı oluyor?
Fotoğraf: Pavel Pavlov / AA
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (The International Consortium of Investigative Journalists / ICIJ) Ukrayna’yı işgal ettiği için tüm dünyanın ekonomik yaptırım uyguladığı Rusya'nın oligarklarıyla ilgili yeni bir iddia ortaya attı.
ICIJ oligarkların servetinin yaklaşık yüzde 20'sinin Kıbrıs, Seyşeller, Britanya Virjin Adaları ve hatta Amerika Birleşik Devletleri gibi denizaşırı ülkelerde saklandığını yazdı.
Miktarla ilgili bir yorumda bulunmayan ICIJ, oligarkların paralarını paravan şirketler, tröstler ve diğer gizli araçlar sağlama konusunda uzmanlaşmış küresel bir profesyoneller endüstrisi tarafından off-shore hesaplara aktarıldığını belirtti.
ICIJ oligarkların para saklamasına yardım ettiğini belirlediği kolaylaştırıcılar, bankalar ve denizaşırı acentelerden oluşan şu isimleri ifşa etti:
Kolaylaştırıcılar
Rus seçkinler için şeffaf olmayan finansal yapılar kuran, kullanan firmalar ve bireyler...
Alastair Tulloch: İngiliz avukat. Şirketi Tulloch & Co., Rus servetinin en bilinen lokasyonlarından biri olan Londra'nın elit semtlerinden birinde. ICIJ'nin ortaya çıkardığı Pandora Belgeleri, Tulloch'un firmasının Rusya eski Maliye Bakan Yardımcısı Andrey Vavilov için şirket ağları yapılandırdığını ortaya koyuyor.
Tulloch’un şirketi milyarder oligark Alexander Mamut ve Rusya'da dolandırıcılık iddiasıyla aranan bankacı Vitaly Zhogin’in servetlerini de Virjin Adaları, Kıbrıs ve Bahamalar'da kayıtlı paravan şirketlere aktardı.
Sergey Roldugin: Çellist ve iş insanı. Ama aynı zamanda Putin’in de çocukluk arkadaşı. ICIJ’in 2016’da yürüttüğü bir soruşturmada Roldugin'in, Putin’in yakın çevresinin 2 miylar dolara yakın servetini off-shore hesaplara aktardığı ortaya çıktı. Avrupa Birliği, ICIJ'nin bulgularını gerekçe göstererek Roldugin'e yaptırım uyguladı.
Peter Kolbin: Roldugin gibi Putin'in yakın arkadaşı. ABD, Kolbin’in Putin için yüz milyonlarca dolar tuttuğundan şüpheleniliyor. Pandora Belgeleri ve Washington Post'a göre, Kolbin 2014’ten sonra “offshore şirketlerinin kayıtlı mülkiyetlerini” değiştirdi.
Moores Rowland: Monako merkezli bir finansal hizmetler şirketi. ICIJ’e göre sahibiPutin ile yıllarca gizli bir ilişki içinde olduğu iddia edilen Svetlana Krivonogikh.
Washington Post'a göre, şirketin bulunduğu mülkün mülkiyeti için paravan şirketler kullandı. The Post'a göre de, şirketin mülkiyeti Moores Rowland'ı yöneten İngiltere doğumlu muhasebeci Eamonn McGregor'a ait olan bir paravan şirkette. Putin'in Gennady Timchenko’un da Moores Rowland'ın müşterilerinden. Birleşik Krallık makamları Timchenko’ya da yaptırım uyguluyor.
Markom Management: Firmanın sahibi ve yöneticisi Mark Omelnitski, ABD Senatosu raporunda Londra’da çalışan bir avukat olarak tanımlanıyor. Markom, Putin'in yakın çevresi, Arkady ve Boris Rotenberg’yle bağlantılı. Senato raporuna göre, Omelnitski ve şirketi "yaptırıma tabi olan Arkady Rotenberg için paravan şirketler kurdu. Bu paravan şirketlerin mülkiyetini de gizledi.
Off-shore ajansları
Vergi cennetlerinde varlıklı Ruslar için paravan şirketler, tröstler ve diğer gizli finansal ürünler yaratan firmalar...
Asiaciti Trust: Singapur merkezli ve Yeni Zelanda, Cook, Samoa gibi ada ülkelerinde faaliyet gösteriyor. Pandora Belgelerine göre Asiaciti, yüzlerce Güney Amerikalı, ABD’li, Asyalı ve Avrupalı müşterilerine tröstler ve paravan şirketler kurdu, yönetti.
Putin'in eski yardımcısı Kirill Androsov'a ve Rus oligark Oleg Deripaska'nın 200 milyon dolar borcu olan bir şirketi satın almasına yardım etti.
Appleby: Küresel bir off-shore hukuk firması. Dünyanın önde gelen off-shore hukuk firmalarının oluşturduğu “Offshore Magic Circle”ın da bir üyesi. Firma Bermuda'da kuruldu ama Hong Kong, Şanghay, Virjin Adaları, Cayman Adaları ve diğer ada ülkelerinde de ofisleri var.
Paradise Papers'a göre şirketin en büyük müşterileri arasında Kremlin bağlantılı enerji şirketi Sibur da var. Şirket yaptırımları delmek için İngiltere’de bir nakliye şirketi olan Navigator Holdings'i kullandı. Şirketin hisselerini Cayman Adaları merkezli bir başka şirkete taşıdı.
Sibur'un sahipleri arasında Putin'in eski damadı Kirill Shamalov ve ABD’nin 2014’ten beri yaptırım uyguladığı milyarder Gennady Timchenko da var. Sibur, Navigator'ın önemli bir müşterisiydi ve şirkete sadece 2016'da 23 milyon dolardan fazla ödeme yaptı.
Alpha Consulting Limited: 2008’de kuruldu ve Seyşeller, Birleşik Arap Emirlikleri ve Belize'de ofisleri var. Off-shore hizmet sağlayıcısıdır. ICIJ’e göre şirketin müşteri tabanının yüzde 75 Rus. Alpha'nın müşterileri arasında Rus milyarder Roman Avdeev de var.
Demetrios A. Demetriades: Bir hukuk firması. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Kıbrıs'ı tercih edilen bir off-shore merkezi olarak tanıttı.
Müşterileri arasında Rusya ve diğer eski Sovyet cumhuriyetlerinden kamu görevlileri, dolandırıcılıkla suçlananlar ve yaptırım uygulanan iş insanları yer alıyor.
Müşterilerinin varlıklarını yabancı makamlardan gizlemesine yardımcı olur. Paravan şirketler, tröstler kuruyor ve yönetiyor.
Bankalar
Zengin Ruslar için alan açan finans kuruluşları...
HSBC: İngiltere merkezli olan HSBC, birçok ülkede suçlulara banka hesabı açtığına dair iddialarla karşı karşıya.
Raporlara göre de HSBC "Rus Çamaşırhanesi"nde önemli bir düğüm. Paravan şirketler aracılığıyla, eski Sovyet devletlerinden gelen kara parayı Batı'ya taşıyan bir banka konumunda.
ICIJ, paravan şirketin arkasında kimin olduğunu tespit edememesine rağmen 2012 ve 2014 arasında bu şirketlerden Hong Kong’daki HCBS hesaplarına 581 milyon dolarlık transfer gerçekleştirildi.
Deutsche Bank: ICIJ, Deutsche Bank’ı milyarlarca dolarlık şüpheli fonu Rusya dışına taşımak için karmaşık menkul kıymet takaslarını kullandığını iddia ediyor.
Danske Bank: 2018'de, Rusya ve diğer eski Sovyet ülkelerinden yüz milyarlarca doların aklanmasını kolaylaştırdığı iddiası var.
ICIJ’in 2021’de yayınladığı raporlar, bunun çok küçük bir bölümünü ortaya çıkardı. Banka büyük ölçüde Rusya'dan, eski Sovyet cumhuriyetlerinden, Doğu Avrupa ve Orta Asya'dan gizli zengin müşterilere çalışıyor.
(HA)