"Türkiye'deki Rumların sayısı 1964'te İsmet İnönü'nün Rumları yurtdışına sürmesiyle 100 binden üç binin altına düştü. Nüfustaki azalma lisanın konuşulmasını da zorlaştırdı. Birbirleriyle temas halinde olup aralarında Rumca konuşan aileler 70 milyonluk Türkiye'de iki bin küsür kaldı. Aileler aralarında bile Türkçe'yi kullanır oldular."
21 Şubat "Dünya Anadili Günü" için konuştuğumuz Apoyevmatini gazetesinin yayın yönetmeni Mihail Vasiliadis, Rumcanın kullanımının azalmasında nüfustaki düşüş kadar televizyonun yaygınlaşmasının da etkili olduğunu vurguladı:
"Televizyonun Türkiye'deki azınlıkların ana lisanını kullanmasına önemli bir müdahalesi oldu. Yeni yetişen çocuklar Türkçe'yle büyüdü. Elbette devletin resmi dilini bilmek şart. Ancak Türkçe gibi kendi dillerini de iyi kullanmalılar."
Vasiliadis'in de altını çizdiği gibi Türkiye'deki Rumların anadili Yunanca'yla aynı. Bir devletin anadili durumunda olması dolayısıyla Yunan dilinin ortadan kaybolması söz konusu değil. Fakat Vasiliadis'e göre Türkiye'deki Rumların Yunanca'yı kullanma olasılıkları ve bu dille anlaşma olanakları tartışılabilir.
Türkiye'deki Rumların ve Rumcanın serüveni
Vasiliadis, Türkiye'deki Rumların ve Rumcanın serüvenini şöyle özetliyor:
"Osmanlı İmparatorluğu döneminde, devlet Rumlara eğitim sistemi içinde olanak sağlamıyordu ama onların kendi imkanlarıyla eğitimlerini sürdürmeleri konusuna engel koymamıştı. Rumlar pek çok yatırım yaparak okul açıp öğretmen yetiştirdiler. Tanzimattan sonra bu çok ilerledi. Bunun merkezi her zaman İstanbul oldu. Bunun nedeni Fener Rum Patrikhanesi'nin İstanbul'da olmasıydı. Rumlar kültürel olarak İstanbul'da ilerlemiş, burada okullar kurmuştu. Bu okullar son yıllarda Türk-Yunan ilişkileri iyi gitmediğinden misilleme için kapatıldı. 1964'te Rum cemaatindekilerin büyük kısmının yurtdışına sürülmesiyle, 18 ay içinde İstanbul'un Rum nüfusu 120 binden 60 binin altına düştü. Yıllar ilerledikçe bu rakam beş binin altına indi. Bugün örneğin üç bin kişilik Rum nüfusu olan Bozcaada'da 10-12 tane Rum kaldı."
Çocuklar Rumca eğitim alıyor, eğer ulaşabilirlerse...
İstanbul dışında bir tek Gökçeada (İmroz) ve Bozcaada'da (Tenedos) Rumların bulunduğunu aktaran Vasiliadis, nüfusun azalmasıyla buralardaki Rum okullarının kapatıldığını belirtti:
"İstanbul'da da eskiden her semtte Rum okulu vardı. Şimdi üç lise, beş ilkokul kaldı. Dolayısıyla Rumların bu okullara ulaşması sorun haline geldi."
"Hrant Dink bana gazeteyi iki dilli çıkarmamı tavsiye ederdi"
Apoyevmatini'nin tirajının 600'ün üstüne çıkmamasına rağmen gazeteyi Türkçe de basmadıklarını anlatan Vasiliadis, "Tirajımız aleyhine de olsa lisanımızı canlı tutmak için sadece Rumca çıkaracağız" dedi:
"Hrant Dink'le konuşurduk bu konuyu. Biliyorsunuz Agos hem Türkçe, hem Ermenice yazılardan oluşuyor. Bunun nedeni Ermeni toplumunun da lisanını istediği gibi öğrenememesi ve öğretememesi. Dink bana da iki lisanda birden gazete çıkarmamı tavsiye ederdi." (GG/TK)
