Nepalde Halk İktidara Yürüyor
Kral Şubat 2005'te hükümeti Maocu gerillalarla başa çıkamadığı gerekçesiyle görevden almış ve parlamentoyu lağvetmişti. 10 yıldır süre giden ayaklanma ve hükümetin bastırma çabaları Himalayalar'ın tepesindeki Nepal'de 13 bin kişinin hayatına mal oldu.
Maocu gerillalar üç hafta süren protestolara destek vermiş ve sokağa çıkma yasağına karşın yüz binlerce kişinin katıldığı gösteriler sırasında polis ve askerin açtığı ateşle 15 kişi öldürülmüştü.
Kral Gyanendra'nın 21 Nisan'da muhalefeti hükümeti devralmaya çağırması da ülkeyi saran protesto dalgasını yatıştırmayı başaramamıştı.
Nepal'de Nisan başından beri giderek yükselen toplumsal isyan Kralın boyun eğmesinin ardından şenliklere dönüştü.
6 Nisan'dan bu yana süregiden genel greve ve sokak gösterilerine karşı başkent Katmandu ve öteki kentlerde ilan edilen sokağa çıkma yasağını tanımayan yüzbinlerce insanın haykırdıkları giderek radikalleşen talepler politik bir programa dönüşüyor.
Demokrasinin ihya edilmesi hedefiyle başlayan toplumsal hareket her geçen gün krallığın yıkılması ve Kurucu Meclis ilanı hedefine doğru daha çok odaklanıyor. Polis ve asker barikatlarına "kardeşiz, silahlarınızı Gyanendra'ya çevirin" çağrıları yapılıyor. "Sarayı ateşe vereceğiz, ülkeyi biz yöneteceğiz", "Hırsız Gyanendra defol" sloganları giderek daha yüksek sesle haykırılıyor.
21 Nisan gösterileri
Şubat'ta muhalefetin yerel seçimleri boykotuyla yükselmeye başlayan toplumsal direniş 21 Nisan'da bugüne kadarki en yüksek düzeye çıktı. Başkent Katmandu'da en muhafazakar tahminlere göre 300 bin, muhalefet kaynaklarına göre 500 bin insan sokağa çıkma yasağına meydan okuyarak gösterilere katıldı.
Katmandu dışında da kadınlı erkekli muazzam kalabalıklar sokaklara döküldü. Batı'da Dang kentinde 200 bin, güneyde Narayanghat'da onbinlerce insanın 21 Nisan'daki gösterilere katıldığı bildiriliyor. Önümüzdeki günlerde parti liderlerinin de Katmandau'da yapılması planlanan büyük gösteriye bizzat katılacakları söyleniyor.
Polis ve askerin göstericilere uyguladığı şiddet de Nisan başından bu yana en az 12 kişinin ölümüne ve binlercesinin yaralanmasına yol açtı.
Uzlaşmaya hayır!
21 Nisan akşamı devlet televizyonundan muhalefete çağrıda bulunan Kral Gyanendra, iktidarı halka devredeceğini ve bir an önce seçimlere gidilmesini istediğini açıkladı. Ancak muhalefet aynı gün yaptığı toplantıdan sonra Kral'ın çağrısını geri çevirdi ve üç talep ilan etti:
* Parlamentonun yeniden toplanması
* Bir ulusal hükümet kurulması
* Yeni Anayasayı kaleme alacak bir Kurucu Meclis için seçimlere gidilmesi.
Yedi Parti İttifakı
2002'den bu yana Gyanendra'nın atadığı hükümetlerce yönetilen Nepal'de 1 Şubat 2005'te Kral kendisinin başkanı olduğu yeni bir hükümet atamış ve sivil politikacıların Maocu ayaklanmayla başa çıkamamalarını gerekçe göstererek sıkıyönetim ilan etmişti. Telefon hatları görüşmeye kapatılmış, önde gelen birçok politikacı hapse atılmıştı.
Feshedilen parlamentodaki sandalyelerin yüzde 90'ını temsil eden muhalefet partilerinin Hindistan'a kaçabilen önderlerinin oluşturduğu Yedi Parti İttifakı (YPİ) Silahlı mücadele yürüten ve Nepal'in kırlık bölgelerinde yaygın bir etkiye sahip Maocu partiyle Aralık 2005'te 12 maddelik bir mutabakat imzaladı.
Maocular çok partili demokrasi ve ifade özgürlüğüne bağlılıklarını taahhüt ederken, YPİ de Kurucu Meclis seçimleri talebiyle hareket etmeyi taahhüt etti.
YPİ ve Maocular 8 Şubat'taki belediye seçimlerini boykot etti. Bunu muhalefet liderlerine yönelen yeni bir tutuklama dalgası izledi. Muhalefet 6 Nisan'da genel grev çağrısıyla karşılık verdi. YPİ 9 Nisan'da süresiz protesto kararını açıkladı ve vergi boykotu ilan etti. Maocuların protestolara sızdığı gerekçesiyle Kral'ın sokağa çıkma yasağı koyması üzerine Nepal Komünist Partisi (Maoist) lideri Praçanda , "bu artık muhalefet partilerinin protestosu değil ...halk hareketidir" dedi ve başkentteki ayaklanmanın başına geçeceği uyarısını yaptı.
Nepal iç savaşı
Nepal hükümeti ile Nepal Komünist Partisi (Maoist) arasındaki iç savaş 13 Şubat 1996'da başladı. "Nepal Halk Savaşı"nı "Nepal Halk Cumhuriyeti" hedefiyle sürdüren Maocular önderliğindeki silahlı güçler oldukça geniş kırsal bölgeleri kontrol ediyor.
Kralın 2001'den bu yana giderek sertleştirdiği askeri "ayaklanma bastırma" harekatı boyunca 11 bin 500 kadar insan hayatını kaybetti. 100-150 bin kişinin de evlerini terk etmek zorunda kaldığı tahmin ediliyor.
Nepal Solu
Nepal'de 15 komünist partisi var. Nepal Komünist Partisi (Birleşik Marksist-Leninist) ya da CPN(UML) Nepal'in en büyük komünist partisi. 6 Ocak 1991'de Nepal Komünist Partisi (Marksist) ile Nepal Komünist Partisi (Marksist-Leninist)'in birleşmesiyle kuruldu. Parti Aralık 1994'te 9 ay süren bir azınlık hükümetiyle ülkeyi yönetti. 1997'de hükümette başbakan yardımcılığını yürüttü. En son 1999 genel seçimlerinde yüzde 31.61 oy aldı.
"Halk savaşı" sürdüren Nepal Komünist Partisi (Maoist) ise Nepal Komünist Partisi (Birlik Merkezi)'ndeki bir bölünmeden doğdu ve 1995'e değin bu adla anıldı. 13 Şubat 1996'dan bu yana silahlı mücadele sürdürüyor ve Nepal kırsalının geniş bölümünü kontrol altında tutuyor. (EK)