Milletvekili Paylan, İçişleri Bakanı Soylu'ya Patrik Seçim Talimatnamesini Sordu

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Milletvekili Garo Paylan 3 Eylül 2019 tarihinde Türkiye Ermeni Patrikliği'ne ulaşan 2019 yılı Ermeni Patriği Seçim Talimatnamesiyle ilgili İçişleri Bakanı Süleyman Soylu'nun yanıtlaması istemiyle bir soru önergesi verdi.

Talimatın Patrik olabilme şartları arasına "İstanbul Ermeni Patrikhanesi'ne mahsus Episkoposlar sınıfına dâhil olmak' koşulunu getirdiğini hatırlatan vekil "Bu şartla, tüm adayların katılımı ile gerçekleştirilmesi gereken demokratik ve adil bir seçim daha en baştan tahribata uğratılmaktadır" ifadelerini kullandı.

"Babadan Türk' tüm Ermenilerin seçilme hakkı vardı"

Paylanın soru önergesinde şu ifadeler yer aldı:

"1961, 1990 ve 1998 tarihlerinde hazırlanan Patrik Seçim Talimatnameleri yurtdışında görev yapan "babadan Türk' olan Episkoposlara doğal adaylık imkânı sağlamakta ve Patrik seçilebilme olanağı vermekteydi.

"Bunun aksine, 2019 Talimatnamesi, ana hatları ile öncüllerinin aynısı olmasına karşın, Patrik olabilme şartları arasına 'İstanbul Ermeni Patrikhanesi'ne mahsus Episkoposlar sınıfına dâhil olmak' koşulunu getirmektedir.

"Bu şartla, tüm adayların katılımı ile gerçekleştirilmesi gereken demokratik ve adil bir seçim daha en baştan tahribata uğratılmaktadır.

"Endişelere hak vermemek mümkün değil"

"Ruhban Okulu yıllar önce kapatılan ve din adamı yetiştirebilme imkânlarından fiilen yoksun bulunan Türkiye Ermeni Patrikliği'ne mahsus, yalnızca üç aday ruhani vardır.

"Söz konusu talimatnameyle getirilen şartın, gelecekte Ermeni toplumunu Patrik adayı bulmak yönünde büyük bir sıkıntıya sürükleyeceği ise aşikârdır.

"Bu minvalde, Cumhuriyet tarihi boyunca yapılan Patrik seçimleri sonucunda Patrik seçilen kişilerin çoğunun (Haçaduryan, Kalustyan, Kazancıyan) yurtdışından İstanbul'a geldiği de göz önüne alındığında, bahsi geçen hususla ilgili olarak İstanbul Patrikliğince duyulan endişeye hak vermemek mümkün görünmemektedir.

Soylu'ya sorular

Bu bağlamda,

1. Ermeni Patrik Seçim Talimatnamesine; 1961, 1990 ve 1998 Talimatnamelerinden farklı olarak, yurtdışındaki doğal adayların katılımını engelleyen madde neden eklenmiştir?
2. Ruhban Okulu kapalı olan ve yeni ruhaniler yetiştirme konusunda hâlihazırda büyük sıkıntılar yaşayan Ermeni Patrikliği'nin, "babadan Türk" olan yurtdışı Episkoposlarının seçime girmesi neden engellenmek istenmektedir?
3. İstanbul Ermeni Patrikliği, Patriklik Kaymakamı ve Ruhani Kurul Başkanı'nın da rahatsızlıklarını dile getirdiği talimatnamenin sözü edilen maddesi, Anayasa Mahkemesi'nin 10.07.2019 tarihli din özgürlüğünün ihlal edildiği yönünde verdiği karar göz önüne alındığında, hükümetinizin Ermeni Kilisesi'nin iç işlerine müdahalesine devam ettiği anlamı taşımaz mı?

Patrik seçimi krizinde yaşananlar

2008 yılından beri sağlık sorunları yaşayan Baş piskopos Mesrop Mutafyan'ın, Adli Tıp tarafından da onanan ağır demans hastalığı neticesinde, bilinçsiz yatışı ve görevlerini yerine getirememesi sebebiyle, 2010 yılında Başepiskopos Aram Ateşyan Patrik Genel Vekili hükümet tarafından atanmıştı.
Patriğin ağır sağlık sorunu 9 yılı aşkın süre stabil kalırken Ermeni toplumunun talebiyle 2016 yılının Ekim ayında seçim kararı alınmıştı. 2017'nin Mart ayında ise Karekin Bekçiyan Patrikhane'yi seçime götürmek için Patrik Kaymakamı seçildi.
Seçim sürecinin başlamasına rağmen Patrik vekilliğinden istifa etmeyen Aram Ateşyan göreve devam ederken seçimin yapılması için 2017 Ağustos'unda gönderilen dilekçe İçişleri Bakanlığı tarafından yanıtsız bırakıldı.
İstanbul Valiliği Karekin Bekçiyan'ın patrik kaymakamı seçilmesine dair işlemlerin geçersiz sayıldığını söylerken, içinde 'sözde Patrik Kaymakamı Bekçiyan' ifadelerinin yer aldığı bir mektupla patrik kaymakamının aldığı kararların hepsinin geçersiz sayılacağını kaydetti.
İstanbul Valiliği son olarak Patrik seçimini iptal etti. Ermeni toplumunun büyük çoğunluğunun onayını alan Karekin Bekçiyan bunun üzerine "Karanlık kampanyalar çok çirkin boyutlara ulaştı. Bu tutumun toplumumuzu daha da yıpratmasından ve hatta yozlaştırmasından korkuyorum" diyerek ülkeden ayrıldı.
Türkiye Ermenileri 84. Patriği Mesrob Mutafyan'ın 8 Mart'ta hayatını kaybetmesinin ardından yeni Patrik'in resmen seçilmesi için süreç başlamış oldu. Ancak, İçişleri Bakanlığı'nın talimatnamesi yeni bir tartışma başlattı.

(PT)