Menopoz ve Sonrası
Çoğu zaman "sosyal" ve "ekonomik" değişiklikler de bu döneme denk geliyor. Tüm bunlar bazı sağlık sorunları doğurabilecek değişikliklerdir.
Bu farklı yaşam döneminde ortaya çıkacak çeşitli sağlık sorunları ile, bir sorun olmasa bile sağlıklarını koruma ve geliştirmeye yönelik gereksinim ve talepleri gündeme gelebiliyor.
Bu gereksinim ve talepler için de sağlık hizmeti sunumunda özel düzenlemeler yapılması gerekiyor. Aslında kadınlara ne olursa olsun bir hizmet verilirken ve bir yardım söz konusu olduğunda onların bu "özel ve yeni" durumlarına özen gösterilmesi bekleniyor.
Üstelik yalnız ona değil, onunla gündelik ilişki içinde bulunan kişilere de onun bu dönemiyle ilgili gerekli bazı bilgiler ve yaklaşımlarını belirleyecek ipuçları sunulmalıdır.
Önceden tanımak
Kadının bu dönemdeki değişen psikolojik durumu, onu ve durumunu anlayacak sağlık çalışanları ve hekimler tarafından karşılanmasını gerekli kılıyor.
Bunun özellikle bir sağlık sorunu olarak görülmediği koşullarda sunulacak hizmetin biçimi çok önem kazanıyor.
Her kadının bu dönemde hizmet alacağı bir "kendi sağlık kurumu" veya "kendi hekimi" olmalıdır.
Bu kurumda çalışan başta hekimler olmak üzere sağlık çalışanları onu önceden tanımalı ve kendi kişisel özelliklerine dikkat ederek yaklaşmalı, sorunlarını böylelikle çözmeye çalışmalıdır.
Özel merkezler
Öncelikle ve özellikle bu dönemde sık rastlanan sağlık sorunlarına yönelik olarak bilgilendirmeler ve bunların kontrolünü amaçlayan muayene ve inceleme yöntemleri, olabiliyorsa bu amaçla oluşturulmuş uzman merkezlerce yapılmalı ve bu olanak tüm kadınlara sağlanmalıdır.
Örneğin halen mevcut bulunan aile planlaması ve ana çocuk sağlığı merkezlerinde bu amaçla özel birimlerin kurulması söz konusu olabilir.
Öncelikle bu tür bir hizmetin bir gereksinim olduğu ortaya konulmalı, talep edilmeli ve bunun sağlanması için uğraşılmalıdır.
Psikolojik değişiklikler
Bu dönemde vücuttaki fizyolojik ve psikolojik değişikler bazı tanı tedavi süreçlerine çeşitli biçimlerde etkileyebiliyor.
Bu noktalar da sağlık hizmeti verilirken sağlıkçılar tarafından özen gösterilecek diğer durumlar arasında yer alıyor.
Bu dönemde ortaya çıkan psikolojik değişikliklerin ve bazı hormonların giderek azalmasının yol açtığı kimi durumların ve gündelik faaliyetlerde yarattığı değişikliklerin yarattığı sıkıntılar, psikolojik yönden "özel" bakım ve hizmetleri gerektirebiliyor.
Bunlar da yine ya aynı tip merkezlerin içinde, ya da bu alanda özelleşmiş uzmanlar tarafından karşılanması gereken hizmetler arasında yer almalıdır.
"Tabu" gibi görünen
Doğrudan bir sağlık sorunu gibi algılanmayan; ama aslında sağlığı doğrudan ilgilendiren ve desteği gerekli kılan önemli bir konu da; kadının bu dönemdeki cinsel yaşamıyla ilgili değişiklikler ve ortaya çıkan bazı sorunlarıdır.
Bu konular, gelenekler ve alışkanlıklarla, toplumda mevcut değer yargıları nedeniyle, "tabu" gibi görülen ve üzerine gidilmeyen konular arasındadır.
Oysa biraz tıbbi bilgiyle ve çeşitli yöntem ve araçların yardımıyla bu konudaki sorunların yaşanmaması ve büyük ölçüde ortadan kaldırılması mümkündür.
Eşler birlikte
Tıpkı "aile-evlilik danışmanlığı" gibi; bu dönemdeki kadınların eşleriyle birlikte bu konudaki bilgileri alacakları bazı hizmet birimlerinin oluşturulması da önem kazanıyor.
Dahası bu tür destek ve yardımlar; daha sonra bunlardan kaynaklanacak çeşitli sağlık sorunlarını önlemek bakımından da gerekiyor.
Sağlık hizmetine ulaşma ve yararlanma hakkı temelindeki bu hizmetler dışında, hizmet alacağı kurum ve hekimi seçme; karar süreçlerine katılma ve "aydınlatılmış onam", tanı ve tedavi yöntemleri ve uygulamaları bakımından kararlara katılım, kabul ve reddetme hakkının verilmesi; "gizlilik ve güvenliğe" daha da çok özen gösterilmesi, "hak arama ve başvuru" süreçlerinden yararlanması için sağlanacak olanaklar ve sunulacak destek hasta haklarının diğer temel başlıklarını oluşturuyor. (MS/BA)