Medya Patronlarına Devlet İhalesini Açan Yol
Tasarı kapsamında, 13 Nisan 1994 tarihli ve 3984 Sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkındaki Kanun'da değişiklik yapılacak. Ayrıca, Basın Kanunu'nda, Gelir Vergisi'nde ve Kurumlar Vergisi'nde de yeni düzenlemelere gidilecek.
Medya patronlarına açılan yeni fırsatlar
NTV Televizyonunun haberine göre, Meclis'te görüşülen 3984 Sayılı yasaya ilişkin taslak benimsenirse radyo ve televizyon sahipleri için;
* Devlet ihalelerine katılma yasağı kaldıracak,
* Menkul Kıymetler Borsası'nda işlem yapma hakkı tanınıyor,
* Şirketin yüzde 20'sine sahip olma sınırlaması kaldırılacak,
RTÜK Üye seçimi
Tasarının 3. maddesinde, Üst Kurul'da yer alacak 9 üyeden;
* 5 üye, siyasi parti gruplarının önerdiği adaylar arasından TBMM Kurulu'nca seçilecek,
* 2 üye, Yükseköğretim Kurumu (YÖK) Genel Kurulu'nun önerdiği 4 aday arasından Bakanlar Kurulu'nca seçilecek,
* 1 üye, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) ve Basın Konseyi'nin ortaklaşa gösterdikleri 2 aday arasından Bakanlar Kurulu'nca seçilecek,
* 1 üye, Milli Güvenlik Kurulu (MGK) Genel Sekreterliği'nin kamu görevlileri arasında göstereceği iki aday arasında Bakanlar Kurulu'nca seçilecek.
MGK'nın belirleyiciliği ve denetim
Yasa, RTÜK üye seçiminde basın kuruluşlarına çok az yetki tanırken Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreterliği, Bakanlar Kurulu ve Türkiye Büyük Millet Meclisi gibi kurumların belirleyicilikleri RTÜK'ün özerk olması beklenen yapısını politikleştiriyor.
Yasaya göre, RTÜK'ün denetimi Başbakanlık Yüksel Denetleme Kurulu'na veriliyor.
Uyarı ve para cezası
Tasarının 16 Maddesi, Uyarı, para cezası, yayın durdurma ve yayın iptali gibi ceza uygulamalarına yer veriyor.
Tasarıya göre, genel müeyyide olarak yayının tümünün durdurulması yerine, yalnızca programın 1 ile 12 kez arasında durdurulması öngörülüyor.
Tasarıda programın durdurulmasına götüren aşamalar ise şöyle sıralanıyor:
* İhlal durumunda RTÜK yayın kuruluşunu uyaracak ve aynı yayın kuşağında açık şekilde özür dilemesini isteyecek.
* Bu talebe uyulmaması veya ihlalin tekrarı halinde ihlale konu program 1 ile 12 kez arasında durduruluyor. Bu süre içinde programın yapımcısı ve varsa sunucusu hiçbir ad altında başka bir program yapamıyor. Bu program yerine, aynı yayın kuşağında ve reklamsız olarak eğitim,kültür, trafik, kadın ve çocuk hakları, gençlerin fiziksel ve ahlaki gelişimi, uyuşturucu ve zararlı alışkanlıklarla mücadele, Türk dilinin güzel kullanımı ve çevre eğitimi konularında programlar yayımlanacak.
İhlalin tekrarı halinde;
* Ulusal yayın kuruluşa 125 milyar TL'den az olmamak üzere 250 milyar TL'ye kadar para cezası veriliyor.
* Yerel ve bölgesel ve kablo ortamında yayın yapan kuruluşlara;
1- Kapsadığı alan itibariyle, 1 milyondan fazla nüfusa ulaşan il ve ilçelere yayın yapanlara 60 milyar TL'den 100 milyar TL'ye kadar,
2- 500 bin ile 1 milyon arasında nüfusa ulaşan il ve ilçelere yayın yapanlara, 30 milyar TL'den 60 milyar TL'ye kadar,
3- 250 bin ile 500 bin arasında nüfusa ulaşan il ve ilçelere yayın yapanlara 20 milyar TL'den 40 milyar TL'ye kadar,
4- 250.000'de az nüfusa ulaşan il ve ilçelere yayın yapanlara, 5 milyar TL'den 10 milyar TL'ye kadar idari para cezası uygulanıyor.
* Radyo yayınları için yukarıdaki miktarların yarısı kadar idari para cezası uygulanıyor.
Üç bendin cezası çok ağır
Tasarı ile yayın ilkeleri kısmında belirtilen (a),(b)ve (c) bentlerine aykırı yayın yapılması durumunda uyarı yapılmaksızın yayın kuruluşuna bir aylık yayın durdurma cezası veriliyor. Tekrarı durumunda ise yayın lisans izni süresiz iptal ediliyor. Bu cezaya tabi bentler şunlardır :
* Türkiye Cumhuriyeti Devletinin varlık ve bağımsızlığına,devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne,Atatürk ilke ve inkılaplarına aykırı yayın yapılmamasına ilişkin (a) bendine aykırı yayın;
* Toplu şiddet,terör, etnik ayrımcılığa sevk eden veya halkı sınıf,ırk, dil, din, mezhep ve bölge farkı gözeterek kin ve düşmanlığa tahrik eden veya toplumda nefret duyguları oluşturan yayınlara ver verilmemesine ilişkin b bendine aykırı yayın;
* Yayıncılığın, gerek yayın organı, gerekse hisse sahipleri ve üçüncü derece dahil olmak üzere üçüncü dereceye kadar kan ve sıhri hısımları veya bir başka gerçek ve tüzel kişinin haksız çıkarları doğrultusunda kullanılmamasına ilişkin c bendine aykırı yayın.
RTÜK Gelirleri
Tasarının 7. maddesi, RTÜK gelirlerini tanımlanır ve bu gelirlerin Hazine'ye aktarılacağı belirtiliyor. RTÜK gelirleri şunlar olacak :
a- TV kanal ve radyo frekans yıllık tahsis bedelleri,
b- Özel radyo ve televizyon kuruluşlarının yıllık brüt reklam gelirlerinden yüzde 5 oranında ayrılacak paylar,
c- TBMM Başkanlığı bütçesinin transfer tertibinde yer alacak ödenek,
d- 33. madde uyarınca verilecek idari para cezaları.
Frekans Tahsis ve düzenleme
Tasarının 10. maddesinde, telekomünikasyon Kurumunun yükümlülükleri başlığıyla, ulusal, bölgesel ve yerel çapta TV kanal ve radyo frekans planları ile radyo ve televizyon yayınlarına esas olan frekans bantları ile ilgili çalışmalar yapma yetkisi 2813 sayılı Telsiz Kanunu uyarınca Telekomünikasyon Kurumu'na bırakılıyor.
Yeniden İletim yasağı kalkıyor
BBC gibi yabancı haber kuruluşlarının yayınlarını, Türkiye'de yeniden yayınlama konusunu düzenleyen Tasarının 11. maddesi, Yeniden İletim yasağını kaldırıyor. Maddeye göre;
* Süreklilik arz etmeyen yayınların iletim ve yeniden iletimi serbesttir,
* Yeniden iletimi yapılan yayınlarla ilgili olarak RTÜK'e bilgi verilir,
* İletim ve yeniden iletim yoluyla yapılan yayınlar hakkında 25 ve 33. madde hükümleri saklıdır.
Alman Deutsche Welle radyosu ve BBC Türkiye Masası gibi yabancı ülkelerde faaliyet gösteren radyoların haberlerini Türkiye'den aynen aktararak yeniden iletim yasağına aykırı yayın yaptıkları gerekçesiyle birçok radyo kuruluşuna yayın durdurma cezası ve uyarı ceza verilmişti. (EÖ/NU)