Mayıncı baba
Bekir COŞKUN
Mayın tarlaları...
e-posta
GAZETECİLİĞE başladığım günlerde, bu benim ilk haberimdi:
''Mayın tarlaları kaldırılıyor.''
Sonraki zamanlarda da arada bir oturup yazdım:
''Mayın tarlaları kaldırılacak.''
Yazı işleri müdürü bağırıyordu:
''Bıktım senin mayın tarlaları kaldırılıyor haberinden. Hani kaldırıldı mı, yok.''
Ben de kurguyu değiştiriyordum:
''Tarladan kaldırılacak olan ne?..''
Hiçbir zaman mayın tarlaları kaldırılmadı.
İlk kitabım ''Dövlet''in de acele ilk sayfalarına koyuverdim:
''Mayın tarlaları kaldırılırken...''
Kaldı mayın tarlaları.
Önceki gün Milliyet'te ''Mayın tarlaları kaldırılıyor'' haberini görünce, eski bir dostu görmüş gibiydim:
''Nasılsın, iyi misin 'mayın tarlaları kaldırılıyor' haberi, nerdesin?..''
Gözlerim daldı.
İlkokula başladığım sene Suriye sınırındaki Ceylanpınar Nahiyesi'nin müdürüydü babam. Kocaman kırmızı lastik topumuz mayın tarlasına kaçmıştı.
Kimse onu oradan alamazdı.
Kız kardeşimle ikimiz, gidip gidip dikenli tellerin dibine oturup topumuza bakardık.
Hüzünlü Güneydoğu akşamlarında, ya da sabahın köründe tellerin dibine çömelip topumuzu bekledik.
O top için çok ağladım.
Ve gazeteci olur olmaz ilk yazdığım haberdi:
''Mayın tarlaları kaldırılıyor.''
Hiç de kaldırılmadı.
Milliyet'teki haber umarım gerçekleşir.
O tarlalarda çocuğu, kocası, sevgilisi, kolu, bacağı, ya da benim gibi yüreği kalmış insanlar...
Tümümüzü ağlattı mayın tarlaları.
Gerçi ben sonradan asıl mayın tarlalarının bu yanda olduğunu öğrenmiştim.
Yaşamın mayın tarlasında, temkinli-zıplaya zıplaya, ayaklarımın ucuna basarak yürüsem de, zaman zaman bastığım mayınlarla paramparça olmadım değil.
Yine de mayın tarlasında topum var.
Dilerim bu kez doğrudur:
''Kaldırılacak mayın tarlaları...''
2 mart 2002
ANTİ-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMI,
DEPOLANMASI, ÜRETİMİ VE TRANSFERİNİN YASAKLANMASI
VE BU MAYINLARIN YOK EDİLMESİ ÜZERİNE ANLAŞMA
Önsöz
Her hafta, çoğu masum ve korunmasız olan siviller ve özellikle çocuklar olmak üzere yüzlerce kişiyi öldüren ya da sakat bırakan, ekonomik gelişmeyi ve yeniden yapılanmayı engelleyen, mülteci ve iç göçe maruz kalmış kişilerin yurtlarına geri dönmesini kısıtlayan ve yerleştirildikten yıllarca sonra başka ciddi sonuçları olan anti-personel mayınların neden olduğu acı ve kayıplara son vermek için kararlı,
Dünyanın her tarafına yerleştirilmiş anti-personel mayınların kaldırılması mücadelesine göğüs germek ve bunların yok edilmesini sağlamak için verimli ve düzenli bir katkıda bulunmak için ellerinden gelen en büyük gayreti göstermenin gerekli olduğuna inanan,
Toplumsal ve ekonomik olarak yeniden kazanılmaları da dahil olmak üzere, mayın kurbanlarının bakımı ve rehabilitasyonu için yardım sağlamada ellerinden gelen en büyük çabayı sarfetmeyi isteyen,
Anti-personel mayınların tamamıyla yasaklanmasının, aynı zamanda, güvenin kurulması açısından önemli bir önlem olacağının ayırdına varan,
3 Mayıs 1996 tarihinde düzeltilerek, Aşırı Zarar Verici Sayılabilecek ya da Ayrım Yapmayan Etkilere Sahip Olabilecek Kimi Konvansiyonel Silahların Kullanımının Yasaklanması ya da Kısıtlanması Anlaşmasına eklenen; Mayınların, Bubi Tuzaklarının ve
Diğer Aletlerin Kullanımlarının Yasaklanması ya da Kısıtlanması Üzerine Protokol'ün kabullenilmesini sevinçle karşılayan, ve bu protokolü henüz onaylamamış tüm devletlere en erken bir zamanda onaylamaları için çağrıda bulunan,
Tüm Devletleri, canlı bir biçimde, anti-personel kara mayınların kullanımı, depolanması, üretimi ve transferinin yasaklanması için etkili, yasal yaptırımı olan uluslararası bir anlaşmanın peşini bırakmamaları yönünde teşvik eden, 10 Aralık 1996 tarihli, Birleşmiş Milletler Genel Toplantısı 51/45 S no'lu Kararı'nı sevinçle karşılayan,
Bunun yanında, geçmiş yıllarda anti-personel mayınların kullanımını, depolanmasını, üretimini ve transferini hem tek yanlı hem de çok yanlı olarak yasaklamayı, sınırlamayı ya da askıya almayı amaçlayan önlemleri de sevinçle karşılayan,
Anti-personel mayınların bütünüyle yasaklanması için yapılan çağrının da kanıtladığı gibi, insanlığın ilkelerinin ilerlemesine yardımcı olmada kamu vicdanının rolüne vurgu yapan ve bu amaca hizmet etmek için Uluslararası Kızıl Haç ve Kızılay Hareketi'nin, Uluslararası Kara Mayınları Yasağı Kampanyası'nın ve dünyada sayısız diğer sivil toplum örgütlerinin çabalarını tanıyan,
Uluslararası topluluğu, anti-personel mayınların kullanımını, depolanmasını, üretimini ve transferini yasaklayan, uluslararası ve yasal bağlayıcılığı olan bir anlaşma akdetmeleri için teşvik eden 5 Ekim 1996 Ottawa Bildirgesi'ni ve 27 Haziran 1997 tarihli Brüksel Bildirgesi'ni anımsayan,
Tüm Devletlerin bu Anlaşmaya bağlılıklarını çekmenin istenilirliğine vurgu yapan, ve
bu Anlaşmanın, üçüncü şahıslar aracılığıyla, Birleşmiş Milletler, Silahsızlanma Konferansı, bölgesel örgütler ve gruplar ve Aşırı Zarar Verici Sayılabilecek ya da Ayrım Yapmayan Etkilere Sahip Olabilecek Kimi Konvansiyonel Silahların Kullanımının Yasaklanması ya da Kısıtlanması Anlaşması üzerine eleştirel konferansları da içeren, konuya ilişkin tüm yetki mercilerinde, evrenselleştirilmesinin desteklenmesi yönünde gayretli bir şekilde çalışmak için kararlı olan,
Kendilerini; tarafların silahlı çatışmalara, savaş yöntemlerini ya da araçlarını seçme haklarının sınırsız olmadığını belirten uluslararası insancıl yasaya; silahlı çatışmalarda fazladan zarara ya da gereksiz acı çekmeye neden olabilecek nitelikteki silahların, roketlerin ve diğer savaş gereç ve yöntemlerinin kullanılmasını yasaklayan ilke ile sivillerle savaşçılar arasında bir ayrım yapılmasını gerekli kılan ilkeye dayandıran,
Tüm Taraf Devletler
Aşağıda belirtildiği biçimde mutabıktır:
Madde 1
Genel Yükümlülükler
1. Her Taraf Devlet, aşağıdakileri hiçbir durumda asla yapmama sorumluluğunu alıyor:
a) Anti-personel mayın kullanmak;
b) Anti-personel mayınları geliştirmek, imal etmek, başka biçimlerde edinmek, depolamak, elinde bulundurmak ya da başka birisine doğrudan ya da doğrudan olmayan bir biçimde transfer etmek;
c) Bu Anlaşmaya tâbi olan bir Taraf Devlete yasak olan herhangi bir etkinlikle meşgul olan herhangi birisine herhangi bir şekilde yardımcı olmak, cesaret vermek ya da ikna etmek.
2. Her Taraf Devlet, bu Anlaşmanın hükümleri doğrultusunda, tüm anti-personel mayınları yok etmeyi ya da yok edilmelerini sağlamayı üstleniyor.
Madde 2
Tanımlar
1. "Anti-personel mayın", bir insanın varlığı, yakınlığı ya da teması ile patlamak ve bir ya da daha fazla kişiyi yetersiz kılmak, yaralamak ya da öldürmek üzere tasarlanmış mayın anlamına gelir. İnsan yerine bir aracın varlığı, yakınlığı ya da teması ile patlamak üzere tasarlanmış ve mayın koruma cihazı ile donatılmış mayınlar, bu biçimde donatılmalarının sonucu olarak anti-personel mayın oldukları düşünülmüyor.
2. "Mayın", bir zeminin ya da yüzey alanının altına, üstüne ya da yakınına yerleştirilmek ve bir insanın ya da aracın varlığı, yakınlığı ya da teması ile patlamak üzere tasarlanmış mühimmat anlamına gelir.
3. "Mayın koruma cihazı" bir mayını korumak için plânlanmış ve mayının bir parçası, mayına bağlı, iliştirilmiş ya da mayının altına yerleştirilmiş ve mayını kurcalamak için bir girişimde bulunulduğunda ya da mayın başka bir biçimde kasten karıştırıldığında harekete geçen bir aygıt anlamına gelir.
4. "Transfer", anti-personel mayınların ulusal topraklara ya da ulusal topraklardan fiziksel hareketine ek olarak, mayınlar üzerindeki hak ve denetimin de transfer edilmesini kapsıyor ancak yerleştirilmiş anti-personel mayınları içeren karasal alanı kapsamıyor.
5. "Mayınlı alan", içinde mayın olması ya da olmasından kuşkulanılması nedeniyle tehlike arzeden alan anlamına gelir.
Madde 3
İstisnalar
1. Madde 1'de belirtilen genel yükümlülüklere karşın, mayın bulma, mayın temizleme, ya da mayın yok etme tekniklerinin gelişimi ve bu tekniklerde eğitim için belirli sayıda anti-personel mayınların tutulmasına ya da transfer edilmesine izin verilmektedir. Bu tür mayınların miktarı yukarıda sözü edilen amaçlar için kesinlikle gerekli olan asgari sayıyı geçmeyecektir.
2. Anti-personel mayınların yok edilme amacıyla transferine izin verilir.
Madde 4
Depolanmış anti-personel mayınların yok edilmesi
Madde 3'te belirtildiği durumlar dışında, her Taraf Devlet, sahip olduğu ya da yetkisi ya da denetimi altında olan depolanmış tüm anti-personel mayınları, mümkün olan en kısa zamanda ve bu Anlaşmanın söz konusu Taraf Devlet için yürürlüğe girmesinden dört yıldan daha geç olmamak şartıyla, yok etmek ya da yok edilmesini sağlamakla yükümlüdür.
Madde 5
Mayınlı alanlarda anti-personel mayınların yok edilmesi
1. Her Taraf Devlet, yetkisi ya da denetimi altında olan mayınlı alanlardaki tüm anti-personel mayınları, mümkün olan en kısa zamanda ve bu Anlaşmanın söz konusu Taraf Devlet için yürürlüğe girmesinden on yıldan daha geç olmamak şartıyla, yok etmek ya da yok edilmesini sağlamakla yükümlüdür.
2. Her Taraf Devlet, içinde anti-personel mayın olduğu bilinen ya da yerleştirilmiş olmasından kuşkulanan, yetkisi ya da denetimi altında bulunan tüm alanları tanımlamak için elinden gelen her çabayı gösterecek ve, alanda bulunan tüm anti-personel mayınlar yok edilinceye kadar sivillerin etkili bir biçimde dışında tutulmalarını garanti altına almak için, yetkisi ya da denetimi altında bulunan mayınlı alanlardaki tüm anti-personel mayınlarının, en kısa zamanda, çevre-işaretli, denetlenmiş ve çitler ya da başka yöntemlerle korunmalarını sağlayacaktır. Bu işaretleme, en azından, 3 Mayıs 1996 tarihinde düzeltilerek, Aşırı Zarar Verici Sayılabilecek ya da Ayrım Yapmayan Etkilere Sahip Olabilecek Kimi Konvansiyonel Silahların Kullanımının Yasaklanması ya da Kısıtlanması Anlaşmasına eklenen; Mayınların, Bubi Tuzaklarının ve Diğer Aletlerin Kullanımlarının Yasaklanması ya da Kısıtlanması Üzerine Protokol tarafından belirlenmiş standartlarda olmalıdır.
3. Eğer bir Taraf Devlet, 1. fıkrada sözedilen anti-personel mayınların tümünü yok edemeyeceğini ya da yok edilmesini, belirtilen zaman zarfında sağlayamayacağına inanıyorsa, Taraf Devletlerin Toplantısına ya da Gözden Geçirme Konferansına, bu tür anti-personel mayınların yok edilmesini tamamlamak için son mühletin 10 yıla kadar uzatılması talebinde bulunabilir.
4. Her talep aşağıdakileri içermelidir:
a) Talep edilen ek mühletin süresi;
b) Önerilen ek mühletin nedenlerinin, aşağıda belirtilenleri de içeren, ayrıntılı bir açıklaması:
(i) Ulusal mayınsızlaştırma programları altında yönetilen çalışmanın hazırlanması ve durumu;
(ii) Tüm anti-personel mayınların yok edilmesi için Taraf Devletin kullanabileceği mali ve teknik araçlar; ve
(iii) Taraf Devletin, mayınlı alanlardaki tüm anti-personel mayınları yok etmesine engel olan koşullar;
c) Ek mühletin, insansal, toplumsal, ekonomik, ve çevresel anlamları; ve
d) Önerilen ek mühlet talebine ilişkin gerekli herhangi başka bir bilgi.
5. Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Gözden Geçirme Konferansı, 4. fıkranın kapsamına giren etkenleri göz önünde bulundurarak, talebi değerlendirecek ve mevcut olan ve ek mühlet talebinin kabul edilmesine ilişkin olarak oy kullanan Taraf Devletlerin oy çoğunluğu ile karar verecektir.
6. Böylesi bir uzatma, bu Maddenin 3., 4. ve 5. fıkraları doğrultusunda yeni bir talep önerisi üzerine yenilenebilir. Daha fazla bir uzatma süresi talep ederken, Taraf Devlet, bir önceki uzatma döneminde bu Maddeyi takiben neler yapıldığına ilişkin ek bilgi teslim edecektir.
Madde 6
Uluslararası işbirliği ve yardım
1. Bu Anlaşmaya göre yükümlülüklerini yerine getiren her Taraf Devlet, mümkün mertebe diğer Taraf Devletlerden, makul durumlarda, yardım isteme ve yardım alma hakkına sahiptir.
2. Her Taraf Devlet, bu Anlaşmanın gerçekleştirilmesine ilişkin teçhizat, malzeme ve bilimsel ve teknolojik bilgi alışverişini mümkün olduğunca kolaylaştırmakla yükümlü ve bu alışverişe katılma hakkına sahiptir. Taraf Devletler, insancıl amaçlar için kullanılacak mayın temizleme teçhizatının ve ilgili teknolojik bilginin sağlanmasında aşırı kısıtlamalar getirmeyecektir.
3. Yapabilir durumda olan her Taraf Devlet, mayın kurbanlarının bakımı ve rehabilitasyonu, ve toplumsal ve ekonomik olarak yeniden kazanılmaları ve mayın hakkında bilinçlendirme programları için yardım sağlayacaktır. Böylesi bir yardım; üçüncü şahıslarla, Birleşmiş Milletler sistemi, uluslararası, bölgesel ya da ulusal örgütler ya da kurumlar, Kızıl Haç Uluslararası Komitesi, ulusal Kızıl Haç ve Kızılay toplulukları ve onların Uluslararası Federasyonu, sivil toplum örgütleri aracılığıyla ya da ikili bir temelde sağlanabilir.
4. Yapabilir durumda olan her Taraf Devlet mayın temizliği ve bağlantılı etkinlikler için yardımda bulunacaktır. Böylesi bir yardım; Birleşmiş Milletler sistemi, uluslararası ya da bölgesel örgütler ya da kurumlar, sivil toplum örgütleri ya da kurumları aracılığıyla ya da ikili bir temelde ya da Birleşmiş Milletler Mayın Temizlemede Destek için Gönüllü Vakıf Fonu'na ya da mayınsızlaştırma ile uğraşan diğer bölgesel fonlara katkıda bulunarak sağlanabilir.
5. Yapabilir durumda olan her Taraf Devlet, depolanmış anti-personel mayınlarının yok edilmesi için yardım sağlayacaktır.
6. Her Taraf Devlet, Birleşmiş Milletler sistemi içinde kurulmuş mayın temizleme veri tabanına, özellikle mayın temizlemenin çeşitli yöntemleri ve teknolojilerine ilişkin bilgi, uzmanların, uzman acentaların listeleri ya da mayın temizleme üzerine ulusal iletişim noktaları gibi bilgiler sağlamakla yükümlüdür.
7. Taraf Devletler; Birleşmiş Milletler, bölgesel örgütler, diğer Taraf Devletler ya da diğer hükümetlerarası yetkili ya da hükümet dışı mercilerden, ülkelerinin yönetimlerine ulusal bir mayınsızlaştırma programını ayrıntılandırmada yardımcı olmaları ve aşağıdakileri belirlemeleri için talepte bulunabilirler:
a) Anti-personel mayın sorununun boyutu ve kapsamı;
b) Programın uygulanması için gerekli olan mali, teknolojik ve insan kaynaklarını;
c) İlgili Taraf Devletin yetkisi ya da denetimi altında olan mayınlı alanlardaki tüm anti-personel mayınları yok etmek için tahmini olarak kaç yılın zorunlu olduğunu;
d) Mayına bağlı yaralanma ya da ölüm oranını azaltmak için mayın hakkında bilinçlendirme etkinlikleri;
e) Mayın kurbanlarına yardım;
f) İlgili Taraf Devletin Hükümeti ile programın uygulanmasında çalışacak, konuya ilişkin hükümet, hükümetlerarası ya da hükümet dışı bölümler arasındaki ilişki.
8. Bu Maddenin hükümleri altında yardım sağlayan ya da sağlanan her Taraf Devlet, kararlaştırılmış yardım programlarının tamamıyla ve seri bir biçimde uygulanmasının garanti altına alınması düşüncesiyle, işbirliği yapacaktır.
Madde 7
Saydamlık Önlemleri
1. Her Taraf Devlet, yapılabilir olur olmaz, ve her koşulda bu Anlaşmanın söz konusu Taraf Devlet için yürürlüğe girmesinden en geç 180 gün içinde, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ne, aşağıda konular hakkında rapor verecektir:
a) Madde 9'da sözü edilen ulusal uygulama önlemleri;
b) Söz konusu devletin sahip olduğu ya da yetkisi ya da denetimi altında olan depolanmış tüm anti-personel mayınlarının, çeşidi, miktarı ve mümkünse depolanmış her anti-personel mayın çeşidinin parti numarasını da içeren, toplamı;
c) Mümkün olduğu ölçüde, söz konusu devletin yetkisi ya da denetimi altında olan, anti-personel mayın içeren ya da içerdiğinden kuşkulanılan tüm mayınlı alanların, her mayınlı alanda bulunan anti-personel mayınların çeşidi ve her çeşit anti-personel mayının miktarı ve ne zaman yerleştirildiklerine ilişkin mümkün olduğunca ayrıntılı bilgi de içeren, konumu;
d) Mayın bulma, mayın temizleme, ya da mayın yok etme tekniklerinin gelişimi ve bu tekniklerde eğitim için elde tutulan ya da transfer edilmiş ya da yok edilme amacıyla transfer edilmiş olan tüm anti-personel mayınların çeşitleri, miktarları ve mümkünse, parti numaraları ile birlikte bir Taraf Devlet tarafından, Madde 3 uyarınca, anti-personel mayınları elinde bulundurmak ya da transfer etmek için yetki verilmiş kurumlar;
e) Anti-personel mayın imalat işletmelerinin dönüştürülmeleri ya da işlevsizleştirilmelerine ilişkin programların durumu;
f) Madde 4 ve 5 uyarınca, anti-personel mayınların yok edilmesine ilişkin programların, yok etmek için kullanılacak yöntemlerin, yok etme arsalarının mevkileri ve izlenilecek uygulanabilir güvenlik ve çevresel standartların da ayrıntılarını içeren, durumu;
g) Söz konusu Taraf Devletin bu Anlaşmanın yürürlüğünde olmasından beri yok edilen tüm anti-personel mayınların çeşitleri ve miktarları, anılan sıraya göre, Maddeler 4 ve 5 uyarınca yok edilmiş her çeşit anti-personel mayının miktarının incelemesinin yanısıra, eğer mümkünse, Madde 4 uyarınca yok edilmesi durumunda, her çeşit anti-personel mayının parti numaraları,
h) Bilindiği kadarıyla, imal edilmiş her çeşit anti-personel mayının ve güncel olarak Taraf Devletin sahip olduğu anti-personel mayının teknik karakteristikleri, mantıki olarak mümkün olduğu yerlerde, anti-personel mayınların tanımlanması ve temizlenmesini kolaylaştıracak kategorilerde bilgi verilmesi; bu bilgi asgari düzeyde, boyutları, birleştirmeyi, patlayıcı içeriğini, metalik içeriğini, renk fotoğraflarını ve mayın temizlemeyi kolaylaştıracak diğer bilgileri de içermeli; ve
i) Madde 5'in 2. fıkrasında tanımlanan tüm alanlardaki nüfusa acil ve etkili bir uyarıda bulunmak için alınan önlemler.
2. Bu Madde uyarınca sağlanan bilgi, Taraf Devletlerce, son takvim yılını kaplayarak yıllık olarak güncelleştirilecek ve her yıl 30 Nisan'dan geç olmamak koşuluyla Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'ne sunulacaktır.
3. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, alınan benzeri tüm raporları Taraf Devletlere iletecektir.
Madde 8
Uyum göstermenin kolaylaştırılması ve aydınlatılması
1. Taraf Devletler, bu Anlaşmanın hükümlerinin uygulanmasına ilişkin olarak birbirlerine danışmak, birbirleriyle işbirliği yapmak ve bu Anlaşmanın yükümlülüklerine uyum sağlamalarını kolaylaştırmak için bir elbirliği ruhu ile beraber çalışma konusunda anlaşmışlardır.
2. Eğer ki, bir ya da daha fazla Taraf Devlet bu Anlaşmanın hükümlerine rıza göstermeyle ilgili olarak başka bir Taraf Devlete ilişkin soruları aydınlatmak ve çözmek istiyorsa; Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri vasıtasıyla, söz konusu sorun için o Taraf Devlete Açıklama Talebinde bulunabilir. Böylesi bir talepe gerekli tüm bilgiler eşlik etmelidir. Her Taraf Devlet asılsız Açıklama Taleplerinden kaçınarak, suistimalden sakınmaya dikkat etmelidir. Bir Açıklama Talebi alan Taraf Devlet, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri vasıtasıyla, 28 gün içinde talepte bulunan Taraf Devlete, bu konunun aydınlatılmasında yardımcı olacak tüm bilgiyi sağlayacaktır.
3. Eğer ki talepde bulunan Taraf Devlet, belirtilen süre zarfında, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri vasıtasıyla bir yanıt almaz ya da Açıklama Talebine aldığı yanıtı tatmin edici bulmazsa, konuyu, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri vasıtasıyla bir sonraki Taraf Devletlerin Toplantısına önerebilir. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri öneriyi, Açıklama Talebine ait olan tüm uygun bilgilerin eşliğinde, tüm Taraf Devletlere iletecektir. Tüm bu bilgiler, istenilen Taraf Devlete de sunulacak ve bu Taraf Devletin yanıt verme hakkı olacaktır.
4. Taraf Devletlerin herhangi bir toplantısının buluşmasına kadar, ilgili Taraf Devletlerden herhangi birisi Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin görevini uygulayarak talep edilen açıklamayı kolaylaştırmasını isteyebilir.
5. Talepde bulunan Taraf Devlet, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri vasıtasıyla, konuyu değerlendirmek için Taraf Devletlerin Özel bir Toplantı için biraraya gelmelerini önerebilir. Bunun üzerine, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu öneriyi ve ilgili Taraf Devletlerince teslim edilen tüm bilgileri, tüm Taraf Devletlere, konuyu düşünmek amacıyla Taraf Devletlerin Özel bir Toplantı yapmasını onaylayıp onaylamadıklarını belirtmeleri ricası ile birlikte iletir. Böyle bir iletişimi takip eden 14 gün içinde, Taraf Devletlerin en azından üçte birinin Özel Toplantıyı onaylaması durumunda, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Taraf Devletlerin Özel Toplantısını bir sonraki 14 gün içinde toplayacaktır. Bu Toplantı için salt çoğunluk Taraf Devletlerin çoğunluğuna bağlı olacaktır.
6. Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, durum her ne olursa, ilk olarak, ilgili Taraf Devletlerin teslim ettikleri tüm bilgiyi hesaba katarak, konuyu daha fazla düşünüp düşünmeyeceğini belirler. Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, oy birliği ile bir karara varmak için her türlü çabayı gösterecektir. Eğer ki, bu yöndeki tüm çabalara karşın mutabakat sağlanamadıysa, bu kararı mevcut bulunan ve oy kullanan Taraf Devletlerin çoğunluğu ile alacaktır.
7. Tüm Taraf Devletler, Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı ile, konunun gözden geçirilmesinin yerine getirilmesinde, 8. fıkra uyarınca yetkilendirilmiş herhangi bir bilgi bulma ekiplerini de içine almak üzere, tümüyle işbirliği yapacaktır.
8. Daha fazla açıklamaya gerek duyulursa, Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, bir bilgi bulma ekibi yetkilendirecek ve onun vekilliği üzerine mevcut bulunan ve oy kullanan Taraf Devletlerin çoğunluğu ile karar verecektir. Herhangi bir zamanda, talep istenilen Taraf Devlet, bilgi bulma ekibini kendi bölgesine çağırabilir. Böylesi bir görev Taraf Devletlerin Toplantısının ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısının böyle bir görevi yetkilendirme için karar almadan da olacaktır. 9. ve 10. fıkralar uyarınca görevlendirilmiş ve onaylanmış 9 tane uzman içerebilen ekip, hemen o noktada ya da talepde bulunulan Taraf Devletinin yetkisi ya da denetimi altında, iddia edilen itaat konusu ile doğrudan ilgili başka yerlerde de ek bilgi toplayabilirler.
9. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Taraf Devletlerce hazırlanmış isimler, uyruklar ve nitelikli uzmanların listesini hazırlayıp güncelleyerek tüm Taraf Devletlere iletir. Bu listede bulunan herhangi bir nitelikli uzman, bir Taraf Devleti yazılı olarak kabul etmediğini bildirmediği sürece, tüm bilgi bulma ekiplerinde görevli olarak düşünülür. Kabul edilmemesi durumunda, uzman karşı çıkan Taraf Devletin bölgesinde ya da onun yetkisi ya da denetimi altında olan başka herhangi bir yerdeki bilgi bulma ekiplerine, eğer ki kabul etmeme uzmanın böylesi görevlere atanmasından önce bildirildiyse, katılmayacaktır.
10. Taraf Devletlerin Toplantısının ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısından bir talep gelmesi durumunda, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, talep edilen Taraf Devletle de görüşmeler yaptıktan sonra, lider de dahil olmak üzere ekip üyelerini belirler. Bilgi bulma ekibini talep eden ya da doğrudan bu talepden etkilenen Taraf Devletlerin uyrukları bu göreve tayin edilmezler. Bilgi bulma ekibinin üyeleri, 13 Şubat 1946 tarihinde kabul edilmiş Birleşmiş Milletlerin İmtiyaz ve Dokunulmazlıkları Şartnamesi'nin VI. Maddesi uyarınca, imtiyazlara ve dokunulmazlıklara sahiptir.
11. En az 72 saatlik bir uyarı süresinin sonunda, bilgi bulma ekibi üyeleri kendisi hakkında talepde bulunulan Taraf Devletin bölgesine ilk fırsatta ulaşacaktır. Talepde bulunulan Taraf Devlet, ekibi kabul etmek, ulaşımı ve barınmasını için gerekli önlemleri alacak ve ekibin, mümkün olan maksimum düzeyde, kendi denetimi altındaki topraklarda güvenliğini sağlamaktan sorumlu olacaktır.
12. Talepde bulunulan Taraf Devletin egemenliğine karşı önyargılı olmadan, bilgi bulma ekibi bu Taraf Devletin topraklarına, yalnızca iddia edilen itaat konusu hakkında bilgi toplamak için kullanılacak gerekli teçhizatı getirebilir. Varışından önce ekip, hakkında açıklama talebinde bulunulan Taraf Devlete, bilgi bulma görevi esnasında kullanmayı tasarladığı teçhizatı bildirir.
13. Talepde bulunulan Taraf Devlet, bilgi bulma ekibinin konuyla ilgili, iddia edilen itaat konusuna ilişkin bilgi verebilecek, tüm kişilerle görüşme fırsatını bilgi bulma ekibine sağlamak için tüm çabayı gösterecektir.
14. Talepde bulunulan Taraf Devlet, iddia edilen itaat konusuna ilişkin bilgilerin toplanılmasının bekleneceği, denetimi altındaki tüm alanlara ve tesisatlara giriş sağlayacaktır. Bu durum, talepde bulunulan Taraf Devletinin aşağıda belirtilenler için gerekli olduğunu düşündüğü herhangi bir düzenlemeye tâbi tutulacaktır:
a) Hassas teçhizatın, bilginin ve alanların korunması;
b) Taraf Devletin mülkiyet haklarına, aramalara ve el koymalara ilişkin herhangi bir anayasal zorunluluğun korunulması ya da diğer anayasal haklar; ya da
c) Bilgi bulma ekibi üyelerinin fiziksel korunması ve güvenliği.
Hakkında talepde bulunulan Taraf Devletin böylesi düzenlemeler yapması durumunda, söz konusu Devlet bu Anlaşma ile uyumunu alternatif biçimlerde göstermek için makul tüm çabayı sarfedecektir.
15. Bilgi bulma ekibi, ilgili Taraf Devletin topraklarında, aksi takdirde kararlaştırılmış değilse, 14 günden, herhangi belirli bir alanda ise 7 günden fazla kalamaz
16. Bilgi bulma ekibine, konusu dışında verilmiş olan tüm saklı bilgiler gizlilik esasına tâbi tutulacaktır.
17. Bilgi bulma ekibi, bulgularının sonuçlarını, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri aracılığıyla, Taraf Devletlerin Toplantısına ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısına bildirecektir.
18. Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, bilgi bulma ekibi tarafından sunulan rapor da dahil olmak üzere, konuya ilişkin tüm bilgileri değerlendirerek, talepde bulunulan Taraf Devletten açıkça belirtilen bir zaman zarfında itaat konusuna ilişkin bazı önlemler almasını talep edebilir. Talepde bulunulan Taraf Devlet bu talebe yanıt olarak alınan tüm önlemler hakkında rapor verecektir.
19. Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, Taraf Devletlere göz önünde bulundurulan konuyu, uluslararası hukukla uyumlu uygun prosedür girişimleri de dahil olmak üzere, daha fazla açıklamak ya da çözüme ulaştırmak için konuyla ilgili yöntemler ve yollar önerebilir. Söz konusu konunun, talepde bulunulan Taraf Devletinin denetimini aşan koşullardan kaynaklandığı durumlarda, Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, Madde 6'da sözü edilen elbirliği önlemlerinin kullanılması da dahil olmak üzere, uygun önlemler tavsiye edebilir.
20. Taraf Devletlerin Toplantısı ya da Taraf Devletlerin Özel Toplantısı, 18. ve 19. fıkralarında belirtildiği gibi, kararına oy birliği ile varmak için her çabayı gösterecek, aksi takdirde mevcut ve oy kullanan Taraf Devletlerin üçte iki çoğunluğunun sağlanması ile karar verecektir.
Madde 9
Ulusal uygulama önlemleri
Her Taraf Devlet, cezai yaptırımlar da dahil olmak üzere, yetkisi ya da denetimi altındaki bölgelerde ya da kişilerce yapılan ve Anlaşmaya tâbi olan Taraf Devletlere yasaklanmış olan etkinlikleri önlemeye ve bastırmaya yönelik olarak kendisine düşen bütün yasal, yönetsel ve diğer önlemleri alacaktır.
Madde 10
Uyuşmazlıkların aşılması
1. Taraf Devletler, Anlaşmanın uygulanması ya da yorumlanmasına ilişkin olarak çıkabilecek her türlü uyuşmazlığı aşmak ve anlaşmak için birbirleriyle işbirliği yapacak ve birbirlerine danışacaktır. Her Taraf Devlet, herhangi bir anlaşmazlığı Taraf Devletler Toplantısına sunabilir.
2. Taraf Devletler Toplantısı, yetkilerini sunmak, kendi tercihleri olacak bir uzlaşma prosedürünü başlatmak için Taraf Devletleri tartışmaya çağırmak, her anlaşılmış prosedür için bir zaman sınırlaması koymak da içinde olmak üzere, üzerine düştüğü kabul edilen ne varsa onunla, uyuşmazlığın aşılmasına hizmet edebilir.
3. Bu Madde, Anlaşmanın uyumun kolaylaştırılması ve belirginleştirilmesine ilişkin koşullarına karşı önyargısızdır.
Madde 11
Taraf Devletlerin Toplantıları
1. Taraf Devletler, Anlaşmanın uygulanması ve yorumlanmasına ilişkin olan aşağıdakilerin de dahil olduğu her konuda karar vermek için düzenli olarak toplanacaktır:
a) Anlaşmanın işleyişi ve yasal statüsü;
b) Anlaşmanın hükümleri üzerinden sunulan raporlardan doğan sorunlar;
c) Madde 6 uyarınca, uluslararası işbirliği ve yardımlaşma;
d) Anti-personel mayınların temizlenmesi ile ilgili teknolojilerin gelişimi;
e) Madde 8 uyarınca Taraf Devletlerin uyum göstermeleri; ve
f) Madde 5'te şart koşulduğu gibi Taraf Devletlerin uyum göstermeleriyle ilgili kararlar.
2. Taraf Devletlerin İlk Toplantısı, Anlaşma yürürlüğe girdikten sonraki bir yıl içinde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından düzenlenecektir. Sonraki toplantılar ise, ilk Gözden Geçirme Konferansı'na kadar her yıl yine Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından düzenlenecektir.
3. Madde 8'deki koşullar oluştuğunda Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, Taraf Devletler Özel Toplantısını düzenleyecektir.
4. Anlaşmaya taraf olmayan devletlerin yanısıra, Birleşmiş Milletler, konu ile ilgili diğer uluslararası kuruluş ve örgütler, yerel örgütler, Kızıl Haç Uluslararası Komitesi ve ilgili sivil toplum örgütleri, kararlaştırılan Prosedür Kurallarına göre, bu toplantılara gözlemci olarak davet edilebilirler.
Madde 12
Gözden Geçirme Konferansları
1. Bir Gözden Geçirme Konferansı, Anlaşma yürürlüğe girdikten sonraki beş yıl içinde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından toplanacaktır. Sonraki Gözden Geçirme Konferansları ise, bir ya da daha çok Taraf Devlet tarafından talep edildiği takdirde, iki konferansın arası beş yıldan daha az olmamak kaydıyla, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri tarafından toplanacaktır. Her Gözden Geçirme Konferasına, Anlaşmanın bütün Taraf Devletleri çağırılacaktır.
2. Gözden Geçirme Konferansının amacı:
a) Anlaşmanın işleyişini ve yasal statüsünü gözden geçirmek;
b) Madde 11'in 2. fıkrasında belirttiği gibi, sonraki Taraf Devletler Özel Toplantılarına ihtiyaç olup olmadığını ve iki toplantı arasında verilecek arayı düşünmek;
c) Madde 5'te belirtilen Taraf Devletlerin uyumlarına ilişkin kararlar almak;
d) Gerektiğinde, final raporunda, Anlaşmanın uygulanışına ilişkin sonuçlar benimsemek.
3. Anlaşmaya taraf olmayan devletlerin yanısıra, Birleşmiş Milletler, konu ile ilgili diğer uluslararası kuruluş ve örgütler, yerel örgütler, Kızıl Haç Uluslararası Komitesi ve ilgili sivil toplum örgütleri, kararlaştırılan Prosedür Kurallarına göre, her Gözden Geçirme Konferansına
gözlemci olarak davet edilebilirler.
Madde 13
Düzeltmeler
1. Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden sonra herhangi bir tarihte, her Taraf Devlet Anlaşmada düzeltmeler yapabilir. Her düzeltme başvurusu Arabulucuya iletilecektir, o da bunu diğer Taraf Devletlere yayacak ve bir Düzeltme Konferansı toplanması konusundaki görüşlerini alacaktır. Eğer Taraf Devletlerin çoğunluğu 30 gün içinde başvurunun değerlendirilmesini düşündüklerini Arabulucuya belirtirlerse, Arabulucu, tüm Taraf Devletlerin çağırılacağı bir Düzeltme Konferansı toplayacaktır.
2. Anlaşmaya taraf olmayan devletlerin yanısıra, Birleşmiş Milletler, konu ile ilgili diğer uluslararası kuruluş ve örgütler, yerel örgütler, Kızıl Haç Uluslararası Komitesi ve ilgili sivil toplum örgütleri, kararlaştırılan Prosedür Kurallarına göre, Düzetme Konferanslarına gözlemci olarak davet edilebilirler.
3. Düzetme Konferansı, eğer Taraf Devletlerin çoğunluğu daha önce yapılmasını talep etmezse, Taraf Devletlerin Toplantısının ya da Gözden Geçirme Konferansının hemen ardından toplanacaktır.
4. Düzeltmeler, Düzeltme Konferansında hazır bulunan ve oy kullanan Taraf Devletlerin üçte ikilik bir çoğunluğu tarafından kabul edilip benimsenecektir. Arabulucu benimsenen tüm düzeltmeleri Taraf Devletlere iletecektir.
5. Anlaşmadaki bir düzeltme, Taraf Devletlerin çoğunluğunun kabul etmesi durumunda Arabulucuya verilecekler üzerinden kabul eden tüm Taraf Devletler için yürürlüğe girecektir. Kalan Taraf Devletler için de daha sonra kabul edilme belgelerini verdikleri günde yürürlüğe girecektir.
Madde 14
Maliyetler
1. Taraf Devletlerin Toplantılarının, Özel Toplantılarının, Gözden Geçirme Konferanslarının ve Düzeltme Konferanslarının maliyetleri, Birleşmiş Milletler
prim tesbitine göre düzgünce belirlenip, Anlaşmaya Taraf olan ya da olmasa da katılımcı olan devletlerce karşılanacaktır.
2. Madde 7 ve 8'e göre Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nce çıkarılan maliyetler ve bilgi bulma ekiplerinin maliyetleri, Birleşmiş Milletler prim tesbitine göre düzgünce belirlenip Taraf Devletler tarafından karşılanacaktır.
Madde 15
İmza
18 Eylül 1997 tarihinde, Oslo, Norveç'te yapılan bu Anlaşma, tüm Devletler tarafından 3 Aralık 1997 tarihinden 4 Aralık 1997 tarihine kadar Ottawa, Kanada'da ve 5 Aralık 1997 tarihinden yürürlüğe girmesine değin de, New York Birleşmiş Milletler Merkez Bürosu'nda imzaya açılacaktır.
Madde 16
Onaylanma, kabul edilme, uygun görülme ya da katılım
1. Bu Anlaşma, İmza edenlerin onayına, kabul etmelerine ya da uygun bulmalarına tâbidir.
2. Anlaşmayı imzalamamış olan her Devletin katılımına açık olacaktır.
3. Onaylanma, kabul edilme, uygun görülme ya da katılım için imzalar Arabulucu'da toplanacaktır.
Madde 17
Yürürlüğe giriş
1. Bu Anlaşma, onaylanma, kabul edilme, uygun görülme ya da katılım için 40. imzaya ulaşıldığı aydan bir ay sonra altı ay geçtikten sonra ayın ilk günü yürürlüğe girecektir.
2. Onaylanma, kabul edilme, uygun görülme ya da giriş imzasını 40. onayın, kabulün uygun görülmenin ya da girişin gelmesinden sonra veren herhangi bir Devlet için, bu Anlaşma, o Devletin onay verdiği, kabul ettiği, uygun gördüğü ya da katıldığı tarihten sonraki 6. ayın ilk gününden itibaren yürürlüğe girecektir.
Madde 18
Hükümlerin uygulanması
Her devlet, Anlaşmanın imzalanması, onaylanması ya da kabul edilmesi sırasında herhangi bir zaman, yürürlüğe girinceye kadar Madde 1'in 1. fıkrasını uygulayacağını ilan eder.
Madde 19
Koşullar
Bu Anlaşmanın maddeleri, konacak koşullara konu olamaz.
Madde 20
Geçerlilik süresi ve geri çekilme
1. Bu Anlaşmanın geçerlilik süresi sınırsız olacaktır.
2. Her Taraf Devlet, ulusal egemenliğini uygulamaya koyarak Anlaşmadan geri çekilme hakkına sahiptir. Böylesi bir geri çekilmeyi diğer Taraf Devletlere, Arabulucuya ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne bildirecektir. Geri çekilme kararı bu geri çekilmeye yol açan tüm sebeplerin tam bir açıklamasını içerecektir.
3. Bu geri çekilme, kararın Arabulucuya ulaşmasından altı ay sonra etki edecektir. Eğer bu süre dolduğunda geri çekilen Taraf Devlet bir silahlı çatışmanın içindeyse, geri çekilme silahlı çatışma sonuçlanmadan etki etmeyecektir.
4. Bir Taraf Devletin Anlaşmadan geri çekilmesi, devletlerin uluslararası hukuk kurallarınca belirlenen yükümlülüklerini yerine getirmeyi sürdürmelerini hiçbir şekilde etkilemeyecektir.
Madde 21
Arabulucu
Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri, bu Anlaşmanın Arabulucusu olarak görevlendirilmiştir.
Madde 22
Özgün metinler
Bu Anlaşmanın Arapça, Çince, İngilizce, Fransızca, Rusça ve İspanyolca metinleri eşit derecede özgündür ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreterinden edinilecektir.
Mayın yerine pamuk ekilecek
Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Mardin, Urfa, Gaziantep, Kilis ve Hatay'ın Suriye ile 877 kilometrelik sınırındaki mayınları temizleyecek. Çalışma, Suruç - Ceylanpınar'dan başlayacak
UTKU ÇAKIRÖZER - SALİHA ÇOLAK Ankara
Genelkurmay Başkanlığı, Türkiye - Suriye sınırındaki yüzbinlerce mayının önümüzdeki 5 yılda temizlenmesi için hazırladığı 50 trilyon liralık projeyi uygulamaya koyuyor. Beş yıl sürecek proje sayesinde mayına basarak sakatlanma ve ölüm olaylarının önüne geçilirken, verimli tarım arazileri kazanılacak.
Genelkurmay, 5 yıl sürecek mayın temizleme projesi için hükümetten 35 milyon dolar istedi. Başbakan Bülent Ecevit'in de sıcak yaklaştığı projenin ilk aşaması için Genelkurmay'a 15 - 17 trilyon lira aktarılacak.
Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı istihkam birlikleri 5 yıl boyunca Mardin, Şanlıurfa, Gaziantep, Kilis ve Hatay illerinin Suriye ile 877 kilometrelik sınırındaki tüm mayınları temizleyecek.
Mayın temizleme çalışmaları ilk olarak Şanlıurfa'da verimli topraklara sahip Harran Ovası'nın uzantısı olan Suruç - Ceylanpınar hattında başlatılacak.
Yüzbinlerce dönümlük arazideki mayınların temizlenmesi bölge halkı için de yeni bir umut kapısı olacak. Bundan sonra mayına basıp hayatını yitirme ya da sakat kalma riskiyle karşılaşmayacak olan bölge halkı verimli tarım arazilerine de kavuşacak.
DYP Şanlıurfa milletvekli Mehmet Yalçınkaya temizlenecek alanda, ek bir yatırıma gerek kalmadan yıllık 64 trilyon lira gelir getirecek pamuk üretimi yapılacağını belirtti. Yalçınkaya, "Mayınların temizlenmesiyle sulamaya hazır 350 bin dönüm arazi tarıma açılacak. Mayınların yerine ekilecek pamuktan 160 bin ton ürün bekleniyor. Bu da yıllık 64 trilyon liralık gelir anlamına gelir. Kemal Derviş iç kaynak arıyor. İşte aranan kaynak mayınların altında yatıyor" dedi. Suriye sınırına ilk mayın 1956 yılında sınır kaçakçılığını önlemek için yerleştirildi. Sınıra yerleştirilen mayın sayısı 1984 sonrasında PKK ile mücadele sırasında artarak devam etti. Aradan geçen 46 yılda, sınır boyunca mayınlı alanlarda binlerce vatandaş ya hayatını kaybetti ya da sakat kaldı. (26 Şubat 2002)