Leyla Zanaya Kapılar Hala Kapalı

Kapatılan Demokrasi Partisi’nin (DEP) eski milletvekilleri Leyla Zana, Hatip Dicle, Orhan Doğan ve Selim Sadak’ın Ankara 1 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde (DGM) yeniden yargılanmalarına başlandı

Mahkeme, savunmanın “reddi hakim” ve sanıkların serbest bırakılmaları yönündeki talebini kabul etmedi. Dava, duruşma için 25 Nisan’a ertelendi.

Zana, Dicle, Doğan ve Sadak ile avukatlarının katıldığı duruşma, saat 10.00’da başladı. Davanın tanıkları, “can güvenliklerinin bulunmadığı ve yol paralarının sağlanması” gerekçesiyle duruşmaya katılmadı.

“Reddi hakim“ talebi reddedildi

Sanıklar, mahkeme başkanı Orhan Karadeniz’in AİHM’nin “DEP’li milletvekillerinin yeniden yargılanması” yönündeki kararı açıklandığında “AİHM kararına uymaya gerek yok” şeklinde açıklama yaptığını hatırlatarak, davadan çekilmesini istedi. Ancak mahkeme, “reddi hakim” talebini kabul etmedi.

Mahkeme başkanı Karadeniz, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin adil yargılanma hakkını düzenleyen 6. maddesinin ihlal edildiği gerekçesiyle milletvekillerinin yeniden yargılanması gerektiği” yönündeki kararını özetledi.

Zana: 2 Mart darbesi

Ardından Sadak, Zana ve Dicle görüşlerini açıkladılar. Her üç sanık da, Meclis’ten çıkarılmaları ve tutuklanmaları sürecinde yaşanan hukuk dışı uygulamaları hatırlattılar. Zana, tutuklanmalarıyla ilgili süreci “2 Mart darbesi” olarak nitelendirdi.

Sadak, dönemin başbakanı Tansu Çiller ile Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş’i eleştirdi, Çiller’in “Yargıyla konuştum, bu işi hemen bitirin dedim” şeklindeki sözlerini hatırlattı.

Dicle, Türkiye’de önemli hukuki reformlar yaşandığını, demokratikleşme adına önemli adımlar atıldığını belirtti; davanın siyasi bir dava olduğunu öne sürdü. “Türkiye’de siyasi düşüncelerinden dolayı en uzun süre hapiste kalanlar bizler olduk. Demokrasi için bedel ödüyoruz” dedi.

Reformların önemini vurgulayan Dicle, “Meclis yasaları çıkardı ama, bunların uygulanması hakimlerin elinde. Mesela, bu reformlar statükocu bir şekilde yorumlanabilir ya da özgürlükçü bir yorum yapılabilir” diye konuştu.

“Türkiye için önemli bir demokrasi sınavı”

Dokunulmazlıklarının kaldırılması ve tutuklanmaları sürecinde “hukukun katledildiğini” söyleyen Zana da, Türkiye’de barışın yerleşmesi için bu davanın tarihsel önemi olduğunu belirtti. Zana, verilecek kararın Türkiye için önemli bir demokrasi sınavı sayılacağını belirterek reformlar doğrultusunda karar verilmesini istedi.

Avrupa Birliği (AB) sürecinin önemini vurgulayan Zana, “AB süreci çok önemlidir, geri vitessiz bir araba yolculuğu gibidir” dedi ve tam üyelik müzakerelerinin bir an önce başlamasını istedi. Zana, müzakerelerin Türkiye’de demokratikleşmeyi hızlandıracağını belirterek AB üyelerine de “yapıcı olmaları“ çağrısında bulundu.

Anayasaya aykırılık iddiası

Sanık avukatları Yusuf Alataş ve Hasip Kaplan, duruşma sonunda “3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 5. maddesine göre, terör suçlarından ve terör amacıyla işlenen suçlardan hüküm giyenlerin cezalarının yarı oranında artırılmasının” Anayasa’ya aykırı olduğunu belirttiler. Avukatlar, müvekkillerinin tutuklu bulundukları süre de göz önüne alınarak serbest bırakılmasını talep ettiler.

Savcı, Kaplan ve Alataş’ın beyanlarının tartışılmasına gerek görmedi, mahkeme de tahliye talebini reddetti.

Duruşma 25 Nisan’a ertelendi. Davanın tanıklarının da “can güvenliklerinin sağlanması ve yol paralarının temin edilmesi” koşuluyla önümüzdeki duruşmaya çağrılması kararlaştırıldı.

Eski, yeni milletvekilleri duruşmada

Duruşmayı Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) İnsan Hakları İnceleme Komisyonu Başkanı Mehmet Elkatmış ve bazı komisyon üyeleri, Avrupa Parlamentosu üyeleri Feleknaz Uca ve Sergio Vici, Demokratik Sosyalizm Partisi (PDS) Genel Başkanı Gabi Zimmer, İnsan Hakları Derneği (İHD) Genel Başkanı Hüsnü Öndül, kapatılan Halkın Demokrasi Partisi’nin (HADEP) eski genel başkanları Murat Bozlak ve Ahmet Turan Demir, kapatılan Halkın Emek Partisi’nin (HEP) Genel Başkanı Ahmet Türk, Sedat Yurttaş, Sırrı Sakık, Amerika Birleşik Devletleri (ABD), Alman, Yunanistan ve Danimarka elçiliklerinden temsilciler, Eğitim ve Bilim Emekçileri Sendikası (Eğitim-Sen) Genel Başkanı Alaaddin Dinçer ve hükümlü DEP milletvekillerinin yakınları izledi. .

Dava süreci

Kamuoyunda “2. Uyum Paketi” olarak bilinen 4793 sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Resmi Gazete’de yayımlandığı 4 Şubat 2003 tarihinde eski milletvekilleri avukatları aracılığıyla yeniden yargılanma isteminde bulunmuş, mahkeme de bu talebi kabul etmişti.

Ankara 1 No’lu DGM, kamuoyunda “DEP Davası” diye bilinen davada, kapatılan DEP’in eski Diyarbakır milletvekilleri Dicle ve Zana, eski Şırnak milletvekilleri Doğan ve Sadak’ı, terör örgütü PKK’nın liderlerinden aldığı emir ve talimat doğrultusunda ülke içinde ve dışında yoğun bölücü faaliyetlerde bulundukları gerekçesiyle Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) “yasadışı örgüt üyeliği” fiilini düzenleyen 168-2 ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun “ceza artırımını” öngören 5. maddesi uyarınca, 15’er yıl ağır hapis cezalarına mahkum etmişti. Yargıtay 9. Ceza Dairesi, bu kararı onamıştı.

Kapatılan DEP milletvekilleri Zana, Doğan ve Dicle, 4 Mart 1994’de gözaltına alınmış, 17 Mart 1994 tarihinde tutuklanarak

Ankara Merkez Kapalı Ceza ve Tutukevi’ne konulmuşlardı. Sadak ise 1 Temmuz 1994 tarihinde gözaltına alınmış ve 12 Temmuz 1994’de tutuklanmıştı.

Eski DEP milletvekilleri, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğüyle ilgili 10., örgütlenme hakkıyla ilgili 11., ayırımcılığın yasaklanmasıyla ilgili 14. ve adil yargılanma hakkıyla ilgili 6. maddesinin ihlal edildiği iddiasıyla 1996 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) başvurmuştu.

AİHM, 2001 yılının Temmuz ayında başvuruyu sonuçlandırarak, DGM’nin tarafsız ve bağımsız olmadığı gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 6. maddesinin ihlal edildiği, diğer maddelerden yapılan şikayetleri incelemeye gerek görmediğini açıklamıştı.

Mahkeme, Türkiye’nin şikayet başvurusu yapanlara kişi başına 25 bin ABD doları ve mahkeme masrafı için ise toplam 10 bin ABD doları ödemesine karar vermişti.

4793 sayılı Kanun ile Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu’nun (CMUK) “muhakemenin iadesi” başlıklı 327. maddesine yeni bir bent eklenmişti. Söz konusu bentte, “ceza hükmünün, İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme’nin veya eki protokollerin ihlali suretiyle verildiğinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kesinleşmiş kararıyla tespit edilmiş olması” yeniden yargılanmayı gerektiren durum olarak hükme bağlanıyor. (BB)