Küreselleşmenin manevi ruhani boyutları

Dünyada küreselleşmenin ekonomik etkilerini olumlu bulanlar giderek artarken, Türkiye'de azalyyor. Dünya genelinde ülke ekonomilerinin daha iyi

olaca?yny ifade edenlerin orany yüzde 56, Türkiye'de ise bu oran yüzde 45.

Ara?tyrmacylar Derne?i Ba?kany Bülent Gündo?mu? Yöntem Ara?tyrma ?irketinin

küreselle?me ara?tyrmasynyn sonuçlaryny yazdy.

Hiç ku?ku yok, son yyllarda üzerinde en çok konu?ulan, yazylan konularyn

ba?ynda küreselle?me gelmektedir. Ba?langyçta sadece akedemisyenleri ve bazy

i?adamlary ile politikacylary ilgilendiren küreselle?me kavramy zamanla

toplumlaryn tüm kesimlerinin ilgi alanyna girmi? ve onlary derinden

etkilemi?tir. Küreselle?me öylesine ilginç bir olaydyr ki, kaos

teorisindeki, ba?langyç noktasyndaki, ?artlara hassas ba?ymlylyk yasasy

hyzla devreye girmekte, typky Afrika'da kanat çyrpan kelebe?in, Kuzey

Amerika'da fyrtyna yaratmasy gibi, Güneydo?u Asya'daki bir kriz, çok kysa

bir sürede Latin Amerika'yy etkileyebilmektedir.

Yine hiç ku?ku yok, küreselle?mi? bir dünyada yerel kalmak toplumsal

sefaletin ve gerili?in gölgesidir. Ama küreselle?me, birle?tirdi?i kadar

böler de; birle?tirirken böler. Çünkü yerkürenin tek tiplili?ini arttyran

nedenlerle bölen nedenler, özde?tir. Y? ve finans dünyasynyn ve enformasyon

aky?ynyn yerküre çapynda ortaya çyky?ynyn yanysyra bir "yerelle?me", mekan

sabitlenme süreci de i?lemektedir. Yani bir kysym insanlar sürekli hareket

halindedir ve i?lerini dizüstü bilgisayarlary aracyly?yyla, otomobil, uçak,

tren, vapur ya da otel odasyndan yönetmektedirler; çok büyük bir kysym

te?kil eden di?er insanlar ise, bulunduklary mekana myhlanmy? gibi

sabitlenmi?lerdir. Çok küçük bir azynlyk te?kil eden bir kysym insanlar için

"burasy" ve "orasy", "iç" ve "dy?", "yakyn" ve "uzak" ayrymlarynyn pek

anlamy kalmamy?tyr. Bunlar için "co?rafyanyn sonu"ndan bahsedilebilir. Çok

büyük bir kysmy olu?turan di?er sabitlenmi? insanlar, zaman ve mekanyn

kenetlendi?i bu ça?da, hareketsizlikleri nedeniyle dy?lanmy?lardyr. Bu

anlamda, demek oluyor ki, küreselle?en sadece elit kesimdir. Di?er kesimler

hyzla yerelle?meye devam etmektedir. Ve bu, hemen her sosyolojik olayda

görüldü?ü gibi, bir çeli?kiye i?aret eder. Yani küreselle?me tez ise,

yerelle?me antitezdir. Diyalekti?e göre, bu iki farkly durum evrilecek ve

bir ba?ka düzlemde, senteze ula?acaktyr.

Tarihsel olarak küreselle?me kavramynyn görüldü?ü alanlary syralamak

gerekirse; askeri, dil, din ve nihayet ekonomik alan olmak üzere dört gruba

ayyrabiliriz. Bu anlamda küreselle?me yeni bir olgu de?ildir; olsa olsa

biçim de?i?tirmi? adeta saf ekonomik bir anlam kazanmy?tyr. Oysa, sosyal

sonuçlary syrtlayanlar ise halk kitleleridir.

Bu yazyda, Yöntem Ara?tyrma'nyn Türkiye halkasyny gerçekle?tirdi?i,

Environics International yönetiminde 20 ülkede gerçekle?tirilen küreselle?me

üzerine küresel bir ara?tyrmanyn sonuçlary analiz edilmektedir.

Küreselle?menin ekonomik etkileri

Dünyada küreselle?menin ekonomik etkilerini olumlu bulanlar giderek

artarken, Türkiye'de azalmaktadyr. Türkiye'deki durumu ya?ady?ymyz krizle

açyklamak mümkündür. Türkiye gibi, küreselle?menin ekonomik etkilerini

olumsuz bulan ülkeler ba?ta Japonya (%32) ve Rusya (%32) olmak üzere,

Yspanya (%36), Fransa (%37) ve Arjantin (%39), olumlu bulan ülkeler ise

Hollanda (%87), Venezuella (%82) ve Katar'dyr (%78).

Öte yandan "Küreselle?meden dolayy ülke ekonominiz daha iyi mi daha kötü mü

olacaktyr?" sorusuna verilen yanytlara bakyldy?ynda dünya genelinde ülke

ekonomilerinin daha iyi olaca?yny ifade edenlerin orany yüzde 56'dyr.

Türkiye'de bu oran yüzde 45 olarak belirlenmi?tir.

Arjantin'de kamuoyunun sadece yüzde 24'ü küreselle?meden dolayy ülke

ekonomilerinin daha iyi olaca?yny ifade etmekte, yüzde 69'u ise kötü

olaca?yny öne sürmektedir. Ülkede çykan çaty?malar bunu ba?lyca

göstergesidir.

Küreselle?menin teknolojik ve kültürel etkileri

Küreselle?menin bir di?er özelli?i ise, dünya üzerinde, bilgi, kültür ve

teknolojinin hyzly bir biçimde aky?yny sa?lamasydyr. Yurt ve dünya kamuoyu,

küreselle?menin teknolojik ve kültürel etkilerini büyük ölçüde olumlu

bulmaktadyr. Ho?, bilgi, kültür ve teknoloji, küreselle?menin tarihsel

geli?imi dikkate alynyrsa, çok önceleri küreselle?mi?, hatta

evrenselle?mi?tir. Dolayysyyla, bu sonuçlary do?al kar?ylamak gerekir.

Amerikan kültürünün etkisi

Küreselle?menin günümüzdeki hakim aktörü ABD'dir. Dünyanyn hemen her

kesiminde, gençler ya da ya?lylar, kadynlar ya da erkekler, MC Donald's

yemekte, Coca Cola içmekte, Levi's marka pantalonlar giymektedirler.

Küreselle?meyle özde?le?en bu üç ürün Amerikan kültürünün simgesi haline

gelmi?, yerel olan rakiplerini bertaraf etmi?tir. Bu nedenle lahmacunun

belli bir bölgeye ait olarak hayatta kalmasy zordur; ya küreselle?ecek ya da

yok olacaktyr.

Peki bahsedilen Amerikan kültürü, dünya üzerinde olumlu mu olumsuz mu etki

yapmaktadyr? Bu soruya alynan yanyt dünya üzerinde yüzde 48 olumsuz, yüzde

44 olumlu biçiminde belirlenmi?tir. Amerikan kültürünün dünya üzerinde

olumlu etki yapty?yny dü?ünenlerin orany Türkiye'de 2001 yylynda yüzde 50

iken, 2002 yylynda yüzde 26'ya dü?mü?tür. Bunun nedeni, ekonomik krizle

birlikte ABD'nin Afganistan sava?y süresindeki politikalardan olumsuz yönde

etkilenmesi olabilir.

Küreselle?menin ekonomik etkilerini olumsuz bulan ülkelerle Amerikan

kültürünün dünya üzerinde olumsuz etki yapty?yny ifade eden ülkeler hemen

hemen aynydyr.

Bu arada, Venezuella, Nijerya ve Hindistan halklarynyn Amerikan kültürünün

dünya üzerindeki etkisini olumlu bulmalary ilginç bir sonuçtur.

Küreselle?menin sosyal argümanlary

Dünya kamuoyu, ba?ka ülke ve kültürlerden yeni fikirler ö?renmekten

ho?lanmaktadyr. Durum, Türkiye için de böyledir ve özellikle Katarlylar,

Ytalyanlar, Kanadalylar ve Avusturyalylar bu görü?e en çok katylanlary

te?kil etmektedir. Türkler dünya ortalamasyny biraz altyndadyr.

Geleneksel de?erlerin önemli oldu?unu belirtenlerin orany dünyada yüzde 80

iken Türkiye'de yüzde 75'tir. Katar (%95) ve Ytalya'da (%90) bu görü?e

katyldyklaryny belirtenlerin orany di?er ülkelere göre daha yüksektir.

Dünyadaki de?i?im hyzynyn toplumumuz için sa?lykly olmady?yny dü?ünenlerin

orany yüzde 62'dir. Bu görü?e katylanlaryn orany Katar ve Endonezya'da di?er

ülkelere göre yüksek iken Rusya, Kazakistan ve ABD'de dü?üktür.

Küreselle?menin ülke kültürünü tehdit etti?ini belirtenlerin orany, dünyada

yüzde 49, Türkiye'de yüzde 58'dir. Meksikalylar ve Katarlylar

küreselle?menin ülke kültürerini tehdit etti?ini belirtmektedirler.

Türkiye sonuçlaryna bakty?ymyzda, kendini dünya vatanda?y olarak görenlerin

orany 2001 yylyna göre dü?mü?tür. Bunu, Türk kamuoyunun ya?anan ekonomik

krizden dolayy daha fazla içine kapanmasy ile açyklayabiliriz. Ylginç bir

biçimde kendini dünya vatanda?y olarak görenlerin orany Katar, Güney Kore ve

Hindisyan'da yüksektir.

Dünyanyn do?ru yolda ilerledi?ini belirtenlerin orany, dünyada yüzde 32 iken

bu oran Türkiye'de yüzde 17'dir. Sonuçlary 2001 verileri ile

kar?yla?tyrdy?ymyzda Türk kamuoyunun dünyanyn gidi?aty hakkyndaki

dü?üncelerinde de olumsuz bir e?ilim görülmektedir. Bu oranyn en dü?ük

oldu?u ülkeler yüzde 12 ile Japonya ve yüzde 13 ile Arjantin'dir.

Küreselle?meye kar?y tepkiler

Küreselle?me kar?yty gösteriler dünyada hyzly bir biçime ço?alyyor. Seattle,

Washington, Davos ve nihayet New York'ta yapylan dünya Ekonomik Forumu'na

alternatif olarak Porte Alegre'de yapylan Dünya Sosyal Forumu. Denilebilir

ki, küreselle?meye kar?y yapylan gösteriler de küreselle?mi?tir.

Dünya kamuoyunun yüzde 46'sy küreselle?meye kar?y bary?çy gösterilerde

bulunan insanlary desteklemektedir ve bu oran Türkiye'de inanylmaz biçimde

artarak yüzde 73'e yükselmi?tir. Öte yandan yurt ve dünya kamuoyu

küreselle?me kar?yty gösterilerin ?iddet içermesine kar?ydyr.

Sonuç

Dünya kamuoyu, ülkelerinin do?ru yolda ilerledi?i konusunda yary yaryya,

dünyanyn do?ru yolda ilerledi?i konusunda ise ancak üçte bir oranynda

iyimser bir tutum içindedir. Türklere göre ise hem ülkeleri hem de dünya,

do?ru yolda ilerlememektedir.

Küreselle?meye ihtiyatly bir iyimserlik içinde yakla?an dünya kamuoyu,

küreselle?menin ekonomik boyutlaryndaki geli?melerden kaygy duyarken,

teknoloji ve küresel boyutundaki geli?meleri olumlu kar?ylamaktadyr.

Türklerin ekonomik boyutundaki geli?melere yakla?ymy dünya kamuoyuna göre

oldukça olumsuzdur.

Küreselle?me denince, daha çok artan ekonomik ili?kiler ve buna ba?ly olarak

yatyrymlar çok fazla ilgi oda?y olurken, insan haklary, yoksulluk ve çevre

kirlili?iyle yeterince ilgilenilmektedir. Bu nedenle olsa gerek, dünya

kamuoyunun yaryya yakyny, Türklerin ise üçte ikisi küreselle?meye kar?y olan

gösterileri desteklemektedir. Çünkü, küreselle?menin olumsuz sonuçlaryny

yüklenenler geni? halk kitleleridir.

Bülent Gündo?mu? - Ara?tyrmacylar Derne?i Ba?kany

TÜSYAD Görü? Dergisi