Kıbrısın Kuzeyinde LGBT
1960'da Kıbrıs İngiltere'den tamamıyla bağımsız bir ülke olmasına karşın eski sodomi yasalarını yürürlükte tuttu. (1)
2002'de Güney Kıbrıs'ta cinsel eğilime karşı ayrımcılığı öngören bu yasalar tadil edilerek heteroseksüel ilişkilerde olduğu gibi eşcinsel ilişkilerde de yaş sınırını 17'ye getirilmesine karşın adanın kuzeyinde mevcut yasalar teorik olarak hala geçerliliğini koruyor.(2) Özel yaşam alanında ise mevcut yasa uzun süreden beri uygulanmıyor.
Kıbrıs'ın kuzeyindeki LGBT Durumu
İş Yaşamı
İşyerinde karşılaşılan ayrımcılık her gün yaşanıyor. Eşcinsel kişiler cinsel kimliklerini gizlemeye mecbur bırakılıyorlar. Çünkü aksi takdirde işten atılma dahil yüksek risklerle karşı karşıya kalacaklarını biliyorlar. Bu, heteroseksüel meslektaşları gibi onları koruyacak ve haklarını güvence altına alabilecek hiçbir yasal düzenlemeye sahip olmadıklarından kaynaklanıyor.
Asker ve Polis
Ordu, kendisini açıkça belli eden eşcinsel kişileri kabul etmez. Eşcinsellerin maruz kaldığı ayrımcılık hergün yaşanıyor. Eşcinsellik kamusal hayatın bir parçası olmadığı için polis kontrollerinden ve ayrımcılıktan oluşan korku oldukça yüksektir.
Okul ve Üniversite
Kıbrıs'ın kuzeyindeki okulların müfredatlarında cinsel eğitim yoktur. Tabii ki konu eşcinsellik olunca bu da tamamıyla tabu sayılıyor. Sonuç olarak okul yaşındayken cinsel kimliğini keşfeden kişiler bu kimliğini gizlemeye mecbur bırakılıyorlar.
Kıbrıs'ın kuzeyindeki çoğu üniversite özeldir. Öğrenciler arasında bazen göreceli bir tolerans oluşabilir oysa öğretim üyelerinden genelde destek gelmez ve gay/lezbiyen öğrenci örgütleri yoktur.
Kitle İletişim Araçları
Eşcinsellik televizyon ve gazetelerde yaygın bir konu değildir ama son yıllarda eşcinsel kişilerin durumunu bildiren birkaç makale yayınlandı. (3) Kamuoyunu bilgilendiren çok önemli bir adım olarak nitelendirebiliriz. Genelde televizyon dizilerinde v.s. çıkan eşcinsel karakterler ya gülünçleştirilir ya da feminen olarak gösterilir. Öylece toplumdaki eşcinsel kişilerin imajı (ayrıca toplumun genel seksizmi de !) olumsuz bir şekilde onaylanıyor.
Cinsel Taciz
Akdeniz'deki erkek egemen öteki toplumlarda olduğu gibi Kıbrıs toplumu da "pasif" ve "aktif" erkek eşcinseller arasında bir fark yaratıp, bu seksist bakış açısı "pasif"likten çok "aktif" rolü daha kolay kabul eder. Sonuç olarak sözde pasif eşcinseller "kolay kadın" olarak nitelendirildikleri için birçok Kıbrıslı geyler, heteroseksüel kadınlar gibi kamusal (bazen de kişisel) alanda cinsel tacizle yüz yüze kalıyor.
Kişisel Alan
Aile
Muhafazakâr toplum yapısından dolayı eşcinsel kişilerin ailelerine açılması neredeyse imkansız oluyor. Ailelerinden gelen ayrımcılık, izolasyon ve baskılar Kıbrıs'ın kuzeyindeki çoğu eşcinselin en büyük korkusudur. Sıklıkla eşcinsel kişiler yalnız ve desteksiz kalıp ailelerinin içinde bir yabancılaşma duygusu yaşıyorlar. Aileler genelde gençlerin evlenip çocuk yapmasını bekliyorlar. Bu da kişilerin ailelerine yalan söyleyip evlenmeye zorlandığı eşinden de ayrı gizli bir hayat yaşamalarına neden oluyor. Aile yapısının içinde oluşan bir coming out sadece Batı Avrupalı görüşlere sahip olan bazı ailelerde istisna olarak görülebilir.
Eşcinsel Olmayan Arkadaşlar
Gençler arasındaki iletişim yukarıda anlatılan ailedeki durumla karşılaştırıldığında hafif bir değişim görülebilir. Eşcinsel kişilerle heteroseksüel dostlar arasında coming out ve kişisel paylaşımlar gittikçe çoğalıyor. Bu paylaşımlar eşcinsel kişiler için genellikle gey "toplum"unun dışındaki tek açılım ve görüş alışverişi fırsatı oluyor.
"Gay Life"
Bar ve Klüp
Kıbrıs'ın kuzeyindeki Girne'de bulunan ve geylerin sıklıkla buluştuğu bir mekan vardı. Fakat sahibi polisle birçok kez sorunla karşı karşıya kaldığı için bar en sonunda 2005'te tamamen kapandı. Genellikle Kıbrıs'taki gey bar sahipleri, bu tür yerlerin açılmasına çeşitli bahanelerle engel koymaya çalışan polis ve başka otoritelerle sürekli çatışmada bulunuyorlar. Mağusa'da transeksüellerin gittiği bir bar da çalışmaktadır. Şu anda gey bara gitmek isteyen eşcinsel kişiler Kıbrıs'ın güneyine (Larnaka ve Limasol'a) gitmeye mecbur bırakılıyor. Fakat orada da sebebi olmayan polis müdahaleleri görülebiliyor.
Hamam ve Buluşma Yerleri
Lefkoşa'nın kuzeyinde ve Girne'de faaliyet gösteren ve Kıbrıslı Rumlar tarafından da ziyaret edilen üç hamam önemli birer buluşma yeridir. Ayrıca Lefkoşa ve Girne'de bulunan parklar da var, gerçi bu yerler sıklıkla görülen homofobik saldırılar ve polis kontrollerinden dolayı tehlikeli sayılıyor.
İnternet
Başka eşcinsel kişilerle temas kurmak için en önemli araçlardan birisi de uluslararası ve yerel internet sayfalarıdır. Bu önem Kıbrıslı Türk eşcinsellerin izolasyonu ve dışa kapalılığından kaynaklanıyor. Randevulaşmaktan başka bu tür internet sayfaları iletişim ve görüş alışverişine olanak sağlıyor.
Beklentiler
Asıl sorun, gey özgürleştirme etkinliklerinin oluşmasını imkansızlaştıran mevcut yasadır. Dışa açılım korkusuna sebep olan bu yasa herhangi bir örgütlenmiş hareketi başlangıçta öldüren bir kısır döngü yaratıyor. Bu sebepten ötürü çağdışı bu yasanın değişmesi kaçınılmaz olarak gerekmektedir.
Bu amacı gerçekleştirebilmek için Kıbrıs'ın kuzeyindeki yaşayan LGBT kişiler, Avrupa Parlamentosu yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi gibi kurumların acilen ihtiyacı hissedilen yasa değişimi konusunda Kıbrıs Türk Hükümetine baskı yaratacaklarını umuyorlar. Ayrıca Kıbrıs toplumunun büyük bir kısmının eşcinselliğe karşı sahip olduğu önyargılarını kırmak için kamusal mekanlarda (örneğin okul ve üniversitelerde) resmi ve gayrı resmi kurumlar tarafından özenle hazırlanan etkinliklere ihtiyaç duyulmaktadır.(HÇ/MK/EÜ)
* Bu derleme "Homofobiyaya Karşı İnisiyatif - Lefkoşa (kuzey)" tarafından hazırlandı.
** Bu yazı Kaos GL'nin İnternet sitesinde yayınlandı.
(1) Kaynakça: www.answers.com/topic/lgbt-rights-in-cyprus, 12.07.2007
(2) Fasıl 154 Ceza Yasası'nın "Ahlaka Aykırı Suçlar" bölümündeki ilgili maddeler şöyle: "Doğaya aykırı suçlar
171. Her kim -
(a) Doğa düzenine aykırı olarak herhangi bir kişi ile cinsi münasebette bulunur; veya
(b) Doğa düzenine aykırı olarak bir erkeğin kendisi ila cinsi münasebette bulunmasına müsaade ederse ağır bir suç işlemiş olur ve beş yılı geçmeyen hapis cezası ile cezalandırılır. Şiddet kullanarak doğaya aykırı suçlar
172. Her kim, yukarıdaki 171. maddede sözü edilen suçlardan birini şiddet kullanarak işlerse ağır bir suç işlemiş olur ve on dört yılı geçmeyen hapis cezası ile cezalandırılır.
Teşebbüs
173. Her kim, 171. maddede sözü edilen suçlardan birini işlemeye teşebbüs ederse, ağır bir suç işlemiş olur ve üç yılı geçmeyen hapis cezası ile cezalandırılır."
(3) Örneğin bkz.: Anıl Işık, "Cinsel eğilim"le ilgili ayrımcı yasalar tadil ediliyor, Kıbrıs Gazetesi, 11.10.2006
www.kibrisgazetesi.com/popup.php/cat/2/news/32919/PageName/Ic_Haberler; YKP:İnsan hak ve özgürlüklerine saygı gösterilsin açıklama, Yeniçağ , 13.10.2006