Şu an taslak halinde olan metin tartışmalar sonucunda tamamlanacak ve 2005 boyunca sürecek eylemlerle savunulacak. 1 Kasım'da Ankara'da, 3 Kasım'da da İstanbul'da Dünya Kadım Yürüyüşü ile ilgili toplantılar düzenlenecek.
Dünya Kadın Yürüyüşü, yoksulluğu ve kadına yönelik şiddeti ortadan kaldırmak için çalışan taban gruplarını biraraya getiren bir ağ. İlk olarak 2000'de örgütlenen Yürüyüş, 163 ülkeden 5 bin 500 katılımcı gruptan oluşuyor. Türkiye'den örgütler de ağ içinde yer alıyor.
Eylem takvimi
2000'de biraraya gelen kadınlar "dünya çapında yoksulluğun ortadan kaldırılması, servetin paylaşılması, kadına yönelik şiddetin son bulması ve kadınların fiziksel ve manevi bütünlüğüne saygı gösterilmesi amacıyla" pratik 17 talepten oluşan bir program hazırladı.
Program, Uluslar arası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler ve yerel yetkililere iletildi fakat bir cevap alınamadı.
Dünya Kadın Yürüyüşü, aradan geçen dört yıl içinde programı geliştirerek İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı'nı hazırladı. Şart'ın taslak metni 10 Aralık'ta Ruanda'da yapılacak uluslar arası toplantıda tartışmaya açılacak.
İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı'nın yürüyüşü 8 Mart 2005'te Brezilya'da başlayacak. Yürüyüş 17 Ekim 2005'e kadar sürecek ve 50 ülkeyi dolaşacak.
Yürüyüş sırasında eklenecek parçalarla "küresel dayanışma yorganı" oluşturulacak. Yürüyüş 9-12 Mayıs 2005'te Türkiye ve Yunanistan'dan geçecek.
17 Ekim 2005'te bütün ülkelerde aynı saatte eylem yapılacak. İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı ve "küresel dayanışma yorganı"nın yürüyüşü 17 Ekim'de Burkino Faso'da sona erecek.(EÜ)
* Görüş ve önerilerinizi iletmek için Yürüyüş'ün Türkiye tartışma listesine üye olabilirsiniz.
Taslak metin
İnsanlık İçin Küresel Kadın Şartı'nın tartışmaya açılan ikinci taslak metnini yayınlıyoruz:
Giriş
Kadınlar üzerindeki baskıları mahkum etmek; adaletsizlik, savaş, fetih ve şiddeti doğuran hakimiyet, sömürü, ben-merkezcilik ve dizginsiz kâr arayışına son vermek amacıyla uzun süredir yürüyoruz.
Bizlerin ve büyükannelerimizin her kıtada yürüttüğü feminist mücadeleler; bize, kız çocuklarımıza ve bizden sonra dünyayı dolaşacak olan torunlarımızın hepsine yeni özgürlükler sağladı.
Farklılıkların servetin, bireyselliğin ise zenginliğin kaynağı kabul edildiği; diyalogun geliştiği; yazılarla, şarkı ve hayallerle bezenen bir dünya kuruyoruz. Bu dünyada insanlar en kıymetli servet olarak görülür. Eşitlik, özgürlük, dayanışma, adalet ve barış, onun itici gücüdür. Böyle bir dünyayı yaratacak güce sahibiz.
İnsanlığın yarıdan fazlasını kadınlar temsil eder. Yaşamı üretir, çalışır, sever, yaratır, mücadele eder ve eğlenirler. Yaşamak için ve insanlığın varlığını sürdürmesi için gerekli işlerin pek çoğu onlar yerine getirir. Yine de toplumdaki değeri hala bilinmiyor.
Bizim parçası olduğumuz Dünya Kadın Yürüyüşü, ataerki (patriyarka) ve kapitalizmi; kadınları ezen, küçük bir azınlığın kadınlar ve erkeklerden oluşan büyük çoğunluğu sömürmesini sağlayan sistemler olarak görür.
Her iki sistemin kökleri de ırkçılığa, yabancı düşmanlığına, homofobiye, sömürgeciliğe, emperyalizme, köleliğe ve zorla çalıştırmaya dayanır ve onları güçlendirir. Kadınları ve erkekleri özgür olmaktan alıkoyan her türden gericiliğe hayat verir. Yoksulluk ve yoksunluğu açığa çıkarır; insanların ve özellikle kadınların haklarını ihlal eder ve gezegeni tehlikeye atar.
Bu dünyayı reddediyoruz. Sömürünün, baskının, hoşgörüsüzlüğün ve mahrumiyetin artık varolmadığı ve doğruluğun, farklılığın, hak ve özgürlüklerin saygı gördüğü başka bir dünyayı inşa etmeyi öneriyoruz.
Bu dünyanın temelini oluşturan değerler, eşitlik, özgürlük, dayanışma, barış ve adalettir.
Eşitlik
Beyan 1 - Bütün ülkelerin ve toplumların insanları ve halklarının hepsi eşittir. Sağlık, toprak, rabıtalı istihdam, üretim araçları, yeterli konut, eğitim, mesleki eğitim, adalet, sağlıklı besleyici ve yeterli beslenme, fiziksel ve zihinsel sağlık hizmetleri, yaşlılıkta güvence, sağlıklı bir çevre, mülkiyet, siyaset ve karar alma fonksiyonları, enerji, içme suyu, temiz hava, ulaşım araçları, teknik bilgi ve beceri, enformasyon, iletişim araçları, eğlence, kültür, dinlenme, teknoloji ve bilimsel ilerlemenin meyvelerinden eşit olarak yararlanma hakkına sahiptir.
Beyan 2 - Cinsiyet, renk, etnik köken, ait olduğu kast ya da ulus, sosyal sınıf, yaşam tarzı, cinsel yönelim, ikamet edilen yer, din, inanç, dil, yaş, sağlık veya sakatlık gerekçesiyle ayırımcılık yapılamaz.
Beyan 3 - Hiçbir gelenek-görenek, din, ideoloji ve ekonomik sistem, bir kimsenin aşağılanmasını mazur gösteremez veya insan onuruna, fiziksel ve psikolojik bütünlüğe zarar veren eylemlere müsaade edemez.
Beyan 4 - Kadınlar arkadaş, eş, anne ve işçi olmadan önce tam ehliyeti bir insan ve yurttaştır.
Beyan 5 - Yaşamak ve toplumun devamı için gerekli olan, sözde kadına özgü ve ücretsiz olarak yerine getirilen bütün işler (ev işleri, eğitim, çocukların ve yakın akrabaların bakımı vb.) servet yaratan ekonomik etkinliklerdir.
Beyan 6 - Ülkeler arasında adil ticaret yapılır ve halkların kalkınmasına zarar vermez.
Böyle bir dünyanın var olması için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekir:
* Aynı ve eşit işler karşılığında kadınlar erkeklerle eşit ücret alır ve aynı sosyal haklardan yararlanır.
* Çocuklar ve yetişkinler arasındaki cinsiyet eşitsizliğini ortadan kaldırmak için gerekli önlemler alınır.
* Ev işleri, eğitim ve çocukların ve yakın akrabaların bakımı, kadınlar ve erkekler arasında eşit olarak paylaşılır. Bu işleri yapanlar sosyal haklardan faydalanır.
* Birleşmenin biçimi ne olursa olsun çiftler içinde karı koca eşittir. Hiçbir aile modeline bir başkasından daha fazla değer verilemez.
* Kadınlar kendi kimlik belgelerine sahiptir.
Özgürlük
Beyan 1 - Bütün insanlar şiddetin bütün biçimlerinden uzak yaşar. Hiçbir insan diğerinin malı olamaz. Hiç kimse köle olarak alıkonulamaz, zorla çalıştırmaya, alınıp satılamaya, cinsel sömürüye ya da fahişelik yapmaya tabi tutulamaz.
Beyan 2 - Bütün bireyler doğuştan ölüme kadar onurlu yaşam hakkını güvence altına alan kolektif ve bireysel özgürlüklerden yararlanır: düşünce, vicdan, inanç ve din özgürlüğü; cinsel eğilimlerine göre yaşama ve hayat arkadaşını seçme özgürlüğü; seçme, seçilme ve politik yaşama katılma özgürlüğü; örgütlenme, toplanma, sendikalaşma ve gösteri özgürlüğü; ikametini, uyruğunu ve medeni durumunu seçme özgürlüğü; okuyacağı dersleri ve mesleğini seçme ve yapma özgürlüğü; taşınma ve bir kimsenin ya da malların sorumluluğunu taşıma özgürlüğü; iletişim dilini seçme ve bilgilendirilme, öğrenme, tartışma ve bilgi teknolojilerinden yararlanma özgürlüğü.
Beyan 3 - Özgürlükler paydaşlık, işbirliği, hoşgörü ve karşılıklı saygıya dayalı , demokratik ve katılımcı bir ortam içinde kullanılır. Topluma yönelik sorumluluk ve yükümlülükleri içerir.
Beyan 4 - Kadınlar kendi bedeni, cinselliği ve doğurganlığına ilişkin kararları almakta özgürdür. Çocuk sahibi olup olmama konusunda seçim yapma hakkına sahiptir.
Böyle bir dünyanın var olması için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekir:
* Doğum kontrolü kadınların ve erkeklerin sorumluluğundadır. Doğum kontrolü ve cinsel yolla bulaşan hastalıklardan nasıl korunacakları hakkında güvenilir tarafsız bilgi ile parasız, güvenli ve nitelikli sağlık sisteminden yararlanma hakkına sahiptirler.
* Kadınlar, güzel, uysal, sessiz ve çalışkan olmalarını isteyen bir davranış modelini empoze eden ataerkil toplumsal ve kültürel zorunluluklara uymama hakkına ve yetkisine sahiptir.
Dayanışma
Beyan 1 - Bütün insanlar birbirine muhtaçtır. Baskı, mahrumiyet, ayırımcılık, hoşgörüsüzlük ve şiddetten uzak cömert bir toplum inşa etme ve bir arada yaşama niyetini ve sorumluluğunu paylaşırlar.
Beyan 2 - Her insanın yaşaması için gerekli doğal kaynaklar, mallar ve hizmetler (sağlıklı beslenme ve yeterli gıda, sağlık hizmetleri, eğitim ve temiz konut), herkesin eşit ve adil olarak yararlanma hakkına sahip olduğu kamu malları ve hizmetleridir.
Beyan 3 - Doğal kaynaklar yöre halkı tarafından çevreye saygı gösteren, korunmasını ve sürdürülebilirliğini destekleyen bir tarzda yönetilir.
Beyan 4 - Bir toplumun ekonomisi, o toplumu oluşturan kadınlara ve erkeklere hizmet eder. Bütün insanlara dağıtılmış, toplumsal olarak yararlı servetin üretimine ve ticaretine dayanır; kolektif ihtiyaçların karşılanmasına ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasına ve kolektif ve bireysel çıkarların dengesinin kurulmasına öncelik verir. Gıda egemenliğini güvence altına alır. Kişisel kâr arayışının toplumsal faydaya zarar vermesine ve üretim araçlarının, servetin, sermayenin, toprağın özel birikimine ve karar alma yetkisini az sayıda grubun ve bireyin elinde tutmasına karşı çıkar.
Beyan 5 - Her bireyin topluma katkısı tanınır ve yerine getirdiği göreve bakılmaksızın herkese sosyal haklar verilir.
Beyan 6 - Genetik değişiklik kontrol altına alınır. Yaşam ya da insan geni üzerinde patent söz konusu olamaz.
Beyan 7 - Her birey emeğinin karşılığı adil olarak ödenen, güvenli ve sağlıklı koşullara sahip ve insan onuruna saygı gösterilen bir iş imkanına sahiptir.
Böyle bir dünyanın var olması için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekir:
* Anayasal, dine dayalı olmayan, demokratik bir devlet ancak, gerçek bir temsile, katılımcılığa, cinsiyetlerin eşit temsiline, ayrımcılığın var olmamasına, barışçıl demokrasiye dayalı, işbirliği, özgürlük ve ortak servet üzerindeki kamu kontrolü ile tanımlanan bir ortamda oluşturulur.
* Biyolojik çeşitlilik, toplumsal bir fayda olarak korunur. Her yaştan kadınların, köylü kadınlarının ve yerli halkların bu alanda sahip olduğu bilgi kabul edilir ve değer verilir.
* Kadınların ve erkeklerin ücretli işlerini ailevi, toplumsal, politik ve kültürel sorumlulukları ile dengeleyebilmeleri için önlemler alınır.
* İşçiler dernek kurma, örgütlenme ve sendikalaşma hakkına sahiptir.
* Vergi kaçağı, vergi sığınakları ve dolandırıcılığa son vermek için yaptırımlar konur.
* Her birey evrensel kamu programları vasıtasıyla sosyal güvenlikten yararlanma hakkına sahiptir.
Adalet
Beyan 1 - Bütün insanlar, insan haklarından (sosyal, ekonomik, politik, sivil, kültürel ve çevre hakları) eşit ve adil olarak yararlanma hakkı olan tam ehliyetli vatandaş kabul edilir.
Beyan 2 - Sosyal adalet, yoksulluğu ortadan kaldırmak için servetin adil bir şekilde yeniden dağıtımını, servet edinmeyi sınırlamayı ve bütün insanların refahını artırmak için temel ihtiyaçları karşılamayı temel alır.
Beyan 3 - Herkesin fiziksel ve manevi bütünlüğü korunur. Ölüm cezası kaldırılır. İşkence, küçük düşürücü ve onur kırıcı muamele yasaklanır. Cinsel şiddet, kadına yönelik şiddet ve seks ticareti, kişiye karşı ve insanlığa karşı işlenmiş suçlar olarak görülür.
Beyan 4 - Ulaşılabilir, eşitlikçi, etkili ve bağımsız yargı tesis edilir.
Beyan 5 - Her birey sağlıklı beslenme ve yeterli gıda, bakım, temiz barınma ve yaşlılıkta güvenceden yararlanma hakkını garanti altına alan sosyal korumadan faydalanır. Her birey insan onuruna uygun bir yaşam sürmeye yetecek gelir elde eder.
Böyle bir dünyanın var olması için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekir:
* Haklar ihlal edildiği zaman, hak ihlallerini teşhir etmek ve bireylere ve topluluklara zararı dokunan hataları tazmin ve telafiyi etkili bir biçimde garanti edecek her önlem alınır.
* Başkalarının haklarını ihlal eden kişiler eylemlerinden sorumludur. Hiç kimse cezadan muaf olamaz.
* Yolsuzluk ve keyfi eylemlerle mücadele için etkili araçlar oluşturulur.
* Şiddetten kaçan bireyler, özellikle cinsel şiddetten kaçan kadınlar güvenli bir ülkeye sığınma hakkına sahiptir.
* Toplumsal hareketler tam bir özgürlük ortamında baskı görme korkusu olmaksızın örgütlenir, düşüncelerini ifade eder ve eylem yapar.
Barış
Beyan 1 - Bütün insanların barışçıl bir dünyada yaşaması şu anlama gelir: kadın ve erkek arasında eşitlik ile sosyal, ekonomik, politik, yasal ve kültürel eşitlik. Hakların korunması ve yoksulluğun ortadan kalkması bütün insanların insan onuruna uygun, şiddetten uzak yaşaması; işe, beslenmek için yeterli kaynaklara, eve, giysiye sahip olması; yaşlılıkta korunması; eğitim ve sağlık hizmetlerinden yararlanması demektir.
Beyan 2 - Barışın temelini hoşgörü, diyalog ve farklılıklara saygı oluşturur.
Beyan 3 - Bir insanın diğerini, azınlığın çoğunluğu, çoğunluğun azınlığı, bir ulusun diğerini egemenliği altında tutması, sömürmesi ve mahrum bırakmasının bütün biçimleri bertaraf edilir.
Beyan 4 - Bütün insanlar, savaştan ve çatışmadan uzak yaşama hakkına sahiptir. Hiç kimse bireylerin ve halkların yaşaması yada ölmesi konusunda karar verme hakkına sahip olamaz.
Beyan 5 - Hiçbir töre, gelenek, ideoloji, din, ekonomik sistem ya da durum şiddet kullanılmasını haklı gösteremez.
Böyle bir dünyanın var olması için aşağıdaki koşulların yerine getirilmesi gerekir:
* İster özel ister kamusal olsun, barış döneminde ya da savaş döneminde meydana gelsin, şiddetin bütün biçimlerini, özellikle kadını hedef alan şiddeti yasaklayan ve mahkum eden yasal düzenlemeler yapılır ve etkili bir şekilde hayata geçirilir.
* Bütün kadınlar ve erkekler, barış kültürünü, hoşgörüyü ve çatışma önlemeyi teşvik eden, doğadaki savaşçı, erkek egemen, hükmeden, sömürücü ve rekabetçi tutumların meşruluğuna karşı çıkan eğitim ve öğretim programlarından faydalanır. Nefret uyandıran ve aşağılayıcı kadın ve erkek temsilini bütün iletişim araçlarından ayıklar.
* Silah endüstrisi tahliye edilerek sağlık, istihdam ve eğitim programlarında kullanılacak biçimde dönüştürülür. Askeri araştırmalara sivillere yönelik araştırmaların yararına olacak şekilde son verilir.
* Bir savaşın ya da silahlı çatışmanın yaklaştığına dair işaretlerin söz konusu olması halinde, önlemek için barışçıl metotlardan yararlanılır. Eğer savaş ya da silahlı çatışma zaten yaşanmakta ise, çözmek için barışçıl yöntemler kullanılır. Kadınlar bu sürece, sosyal yeniden inşa ve barışı sağlayacak bir devlet oluşturma sürecine aktif olarak katılırlar.
* Kadınlar, gerçekten herkesin çıkarını savunan, barışı tesis eden, yoksulluğu ve şiddeti ortadan kaldıran küresel demokratik sistemde eşit temsil edilir. Bu sistem şeffaflık içinde çalışır ve faaliyetleri kendisini oluşturan toplumların üyelerince kontrol edilir.
Çağrı
Bu İnsanlık için Kadınların Küresel Şartı kadınları ve erkekleri, gezegen üzerindeki bütün ezilen halkları, eşitlik, barış, özgürlük, dayanışma ve adalet ilkelerini temel alan ilişkiler geliştirme perspektifiyle dünyayı dönüştürmek ve sosyal yapıları radikal bir değişime uğratmak için bireysel ve kolektif olarak kendi gücünü göstermeye çağırıyor.
Bu Şart, yukarıda anlatılan değerlerin etkili bir biçimde hayata geçebilmesi ve siyasilerin gerekli tedbirleri alması için toplumsal hareketler ve bütün toplumsal aktörleri harekete geçmeye çağırıyor.
Bu Dünyayı değiştirme eylemine bir çağrıdır. Hemen şimdi!
Bu Şartın hiçbir bölümü Şart'ın ruhuna aykırı görüşlerin ifadesi ya da etkinliklerin yapılması amacıyla çevrilemez ve kullanılamaz. Savunduğu değerler bir bütün teşkil eder. Eşit önem taşırlar, karşılıklı birbirlerine bağımlıdırlar ve bölünemezdir. Şart'ta izledikleri sıralama birbiriyle değiştirilebilir.