Kadın Yok Yerde: TARIM İŞ

DİE verileri, ücretsiz aile işçisi şeklinde, çoğunlukla da tarım kesiminde çalıştırılan kadınların kayıtdışılığı yükselttiğini gösteriyor. Tarım sektöründeki 3 milyon 238 bin kişi olan toplam istihdamın yüzde 17,5'ini ücretsiz aile işçileri oluşturuyor. Kayıtdışı istihdamın bu kadar yoğun olduğu tarım sektöründe bu nedenle, sendikalı kadın işçinin varlığından söz etmek zor. Zaten aşağıdaki rakamlar da bize onu söylüyor.

TARIM-İŞ

Kadın İşçi Sayısı: 4715

Kadın Komisyonları: Yok

Kadın Yönetici Sayısı: 1

Kadın Temsilci Sayısı: 11

Kota Nedir ?

Latince quotus sözcüğünden türeyen kota sözcüğü dar, anlamıyla "miktar", "pay" anlamına geliyor. Toplumsal eşitsizliklerin giderilmesini öngören uygulamalarda ise eşitsizlikten mağdur olan kesimlerin temsilinin daha aşağı düşemeyeceği alt sınırı belirleyen sayı yada oranı gösteriyor.

Türkiye'de gerek Siyasal Partiler Yasası, gerekse Seçim Yasası ile kadınlar için düzenlenmiş bir kota uygulaması bulunmuyor.

Kadın hakları savunucuları siyasal karar süreçlerinde kadın-erkek eşitliğini sağlamak için yapılacak en önemli değişiklik olarak, siyasal yaşamı düzenleyen söz konusu yasalarla ilgili reform çalışmaları sırasında kadın/cinsiyet kotasının yasal hale getirilmesini öneriyor.

Kadın/cinsiyet kotası (olumlu ayrımcılık) nedir?

Siyasal karar organlarına seçilecek kişilerin belirlenmesinde uygulanan seçim usullerine özel hükümler eklenerek kadınlara belli oranda yer ayrılmasıdır. Kadınların yetersiz temsilini ortadan kaldırmayı ve kadın-erkek eşitliğini sağlamayı amaçlar.

Kadınların siyasal yaşama eşit katılma isteklerini gerçekleştirmek için ilk yöneldikleri kurumlar siyasal partiler olduğu için ilk kota uygulamalarının siyasal partilerde başlaması gerektiği savunuluyor.

Kadın hakları savunucularına göre siyasal partiler kotayı nasıl uygulayacaklarını kendi tüzüklerinde tanımlamalıdır. Siyasal partiler uygulayacakları kota oranını belirlerken yüzde30 (veya 1/3) "en az temsil oranı"na uymalıdırlar. Aynı zamanda aday listelerini hazırlarken, en üst sıradan başlayarak kadın adayları bu orana sadık kalarak yerleştirmelidirler.

2004 Dünya İnsani Gelişme Raporu'na göre, Türkiye parlamentodaki kadın oranı açısından 163 ülke arasında 150.sırada.

Kadın hakları savunucularına göre Siyasetin vitrininde, mutfağında, koridorlarında olmak kadınların siyasal temsili anlamına gelmiyor. Gerçekten temsil edilmek için en az üçte bir oranında temsil gerekiyor. (Buna sosyolojide kritik temsil eşiği deniyor). Bu oran kadınların siyasetin "vitrininde" değil, "içinde" olması için gerekli "en az temsil oranı" olarak tanımlanıyor. Bu yaklaşıma göre kadınların kendi sorunlarını ve çözümlerini, engellenmeden siyasete taşıyabilmesi birkaç kadının başarabileceği bir iş değil. Kadınların korkmadan, susturulmadan, dışlanmadan ve erkekler gibi davranmadan siyasette var olabilmesi, en az iki erkeğe karşı bir kadın oranına ulaşılmasına bağlı.

Kota çeşitleri

Sabit kota: Siyasal partilerin karar organlarında ve milletvekili aday listelerinde uygulanabilir. Üye ya da aday kadın sayısına bakılmaksızın %25, %30, %40 gibi bir oranda her cinsin asgari temsil düzeyini belirtir.

Oranlı kota :Siyasal partilerde kadın üye ya da aday sayısının ulusal ya da bölgesel düzeyde eşitsiz dağılımı söz konusu olduğunda uygulanır. Bir siyasal partinin bir bölge teşkilatında yeterli kadın üye yoksa ya da yönetim kuruluna aday olacak kadın sayısı yetersizse bu yöntem uygulanabilir. Örneğin o il/ilçede 150 erkek üye varsa, bunun %10'unu oluşturan 15 kadının adaylığının sağlanması gibi.

Milletvekili aday listelerinde kota: Aday listelerinde oranlı ya da sabit kota olsa bile uygulanır. Bir kadın bir erkek, bir erkek iki kadın şeklindeki sıralamayla kadınların listenin en altına, seçilemeyecek yerlere konulması önlenir.

Seçim çevresi kotası: Her seçim çevresinde seçilecek milletvekili sayısına bağlı olarak saptanacak sayıda (bir ya da iki) kadın adayın seçilmesi ilkesine dayanır. Bu sisteme göre, bir seçim çevresinde kadın adaylardan en çok oy alan(lar), bağlı bulunduğu partiye ve diğer erkek adayların aldığı oy oranına bakılmaksızın seçilmiş sayılır.

Delege kotası: Seçmenler yerine seçilmiş delegeler karar organlarına seçilecek kişileri belirliyorsa (örneğin, siyasal partiler kendi karar organlarını belirlerken) delegelerin seçilmesinde uygulanan usullere sabit ya da oranlı kota sisteminin uygulanmasıdır.

"Kota" hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız