İran’da kadın hakları protestolarında hâlâ cezasızlık hâkim

Uluslararası Af Örgütü, İran’da 2022’de gerçekleşen “Kadın, Yaşam, Özgürlük” protestolarının ikinci yıldönümü yaklaşırken yetkililerin hâlâ insan hakları ihlallerine karşı cezasız kaldığını vurgulayan bir rapor yayımladı.

Raporda, İran halkının, yetkililerin protestolara yönelik sert baskılarının yıkıcı etkileriyle yaşamaya devam ettiği ve bu süreçte uluslararası hukuk suçlarına ilişkin etkili soruşturmaların yürütülmediği belirtildi.

Güvenlik güçlerinin yasadışı eylemleri

Protestolar sırasında güvenlik güçlerinin geniş çapta hukuka aykırı güç kullanarak, silahsız göstericilere ateş açtığı ve yüzlerce insanın, aralarında çocukların da bulunduğu, hayatını kaybetmesine yol açtığı ifade ediliyor.

Yetkililerin bu eylemler karşısında hiçbir ceza almaması ve hakikat ile adalet talep eden ailelerin susturulmaya çalışılması, İran’daki cezasızlık krizinin derinliğini gözler önüne seriyor.

Zorunlu başörtüsü yasalarına karşı savaş

İran’da kadın hakları hareketine yönelik baskıların, Jîna Mahsa Amini'nin gözaltında ölümünden sonra daha da arttığı bildiriliyor. 2024’te devreye alınan “Nur Planı” kapsamında, kadınların başörtüsü takmayı reddetmesine yönelik şiddet daha da yoğunlaştı.

Kadın sürücülerin tehlikeli araç takipleriyle durdurulması ve cezalara maruz kalması gibi sert önlemler uygulanıyor.

Özellikle Temmuz 2024’te, bir polis operasyonu sırasında Arzu Bedri isimli bir kadının polis ateşi sonucu ağır yaralanması, başörtüsü yasalarının şiddetle uygulanmasının bir başka örneği oldu.

Artan İnfazlar

Protestoların ardından İran’da ölüm cezası uygulamaları da iki katına çıktı. Uluslararası Af Örgütü, yetkililerin infazları baskı aracı olarak kullandığını ve bu durumun özellikle Beluci etnik azınlığını orantısız şekilde etkilediğini belirtiyor.

2022 protestoları nedeniyle 10 erkek keyfi olarak infaz edilirken, kadın hakları savunucuları ve Kürt aktivistler de ölüm cezasına çarptırıldı.

Cinsel şiddet ve işkence

Yetkililerin, protestolar sırasında gözaltına alınanlara yönelik tecavüz ve cinsel şiddet uygulamalarını inkar ettiği belirtilirken, Uluslararası Af Örgütü, bu tür işkencelerin yaygın olduğunu ve özellikle kadınların ve çocukların hedef alındığını belgelerle kanıtlıyor.

Uluslararası Hukuka Çağrı

Uluslararası Af Örgütü, İran’daki insan hakları ihlallerinin cezasız kalmasını eleştirerek, devletlere evrensel yargı yetkisi kapsamında İran yetkililerine yönelik soruşturmalar başlatmaları çağrısında bulundu.

Örgüt, Birleşmiş Milletler’in de İran’daki cezasızlık krizini çözmek için daha fazla baskı yapması gerektiğini vurguluyor.

İran'da protestoların ikinci yılında da insan hakları ihlalleri ve cezasızlık krizinin devam ettiği, uluslararası topluma sorumluluklarını yerine getirme çağrısı yapılıyor.

*Raporun tamamını buradan okuyabilirsiniz.